Nga Mathilde Ciulla & Tara Varma
Viti 2020 nuk ishte i lehtë për unitetin evropian. Pandemia i detyroi vendet anëtare të BE-së të përfshihen në një dialog edhe më intensiv mbi drejtimin që ata duan të marrë Blloku.
Nga propozimi franko-gjerman për një fond rimëkëmbjeje në maj, deri te kundërshtimi i mëvonshëm ndaj aspekteve të buxhetit të BE nga e ashtuquajtura ‘katërshe e kursyer’ (Austri, Danimarkë, Holandë dhe Suedi), vendet anëtare kanë debatuar gjatë. Dhe, siç tregon sondazhi i fundit nga Këshilli Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, Franca percepton përfitimet më të mëdha të BE-së, ndryshe nga vendet e tjera anëtare.
Në të vërtetë, 27 për qind e të anketuarve francezë në sondazhin e ECFR e shohin mbrojtjen nga lufta dhe konfliktet si aspekti në të cilin BE-ja ofron përfitimet më të mëdha – një pjesë më të madhe se në çdo grupim tjetër kombëtar. Dhe vetëm 17 për qind e tyre i shikojnë avantazhet ekonomike të anëtarësimit në BE, duke përfshirë qasjen në tregun e përbashkët, në këtë mënyrë – një pjesë më të vogël se në çdo vend tjetër të anketuar.
Kjo shkon paralel me hulumtimet e mëparshme të ECFR, që e identifikoi Francën si shtetin anëtar më vlerësues të rolit gjeopolitik të BE-së. Këto ndryshime duket se sinjalizojnë një hendek midis Francës dhe partnerëve të saj evropianë në vizionin e tyre për rolin dhe qëllimin e BE-së.
BE dhe strukturat që i paraprinë asaj pas Luftës së Dytë Botërore – është ndërtuar mbi idenë e ruajtjes së paqes përmes ndërvarësisë ekonomike. Vende të tilla si Franca dhe Gjermania priren ta vënë theksin te pjesa e parë e kësaj; ato si Polonia dhe Danimarka kanë tendencë të theksojnë të dytën.
Mosbarazia që rezulton shpjegon shumë në lidhje me mosmarrëveshjet aktuale midis vendeve anëtare, siç tregohet nga negociatat e tyre të vështira të kohëve të fundit mbi Kornizën Shumëvjeçare Financiare të BE-së, mosmarrëveshjet mbi autonominë strategjike dhe debatet mbi atë që duhet të jetë pika tjetër e fokusit: integrimi politik evropian.
Prandaj, këmbëngulja e Francës për rëndësinë e ruajtjes së paqes, si dhe iniciativat e saj që vendet e tjera anëtare ndonjëherë i perceptojnë si të njëanshme, duket se pasqyrojnë qëllimin e saj për të qenë lider në formësimin e politikës së jashtme evropiane.
Dhe kjo gjithashtu mund të shpjegojë izolimin e saj në përpjekjet për të ushtruar fuqinë e BE-së në skenën globale. Autonomia strategjike, e cila përmendet në Strategjinë Globale të BE-së 2016, është një fushë politike në të cilën Franca dhe Gjermania po bashkohen.
Por disa shtete anëtare ende duhet të binden për nevojën e një autonomie të tillë, duke shfaqur një ngurrim që vendimmarrësit francezë ndonjëherë e kanë të vështirë ta kuptojnë.
Historikisht, francezët kanë qenë krenarë që janë ndër themeluesit e organizatave që i paraprinë BE-së, si dhe që kanë kundërshtuar disa nga përpjekjet e integrimit të bllokut – veçanërisht, duke zgjedhur opsionin “jo” në referendumin e 2005 për një kushtetutë evropiane.
Duke qenë se Franca ka ndikim të rëndësishëm te partnerët e saj në Union, vendi mund të përcaktojë kursin e një projekti evropian që ka një ndikim të madh në jetën e qytetarëve të saj.
Shteti francez dhe qytetarët francezë janë të sinqertë në thirrjen e tyre që BE të bëhet një aktor sovran. Prandaj, ata kanë krijuar iniciativa dhe kanë paraqitur propozime për një politikë të jashtme, mbrojtje dhe siguri më të integruar evropiane.
Por, në të njëjtën kohë, ata janë të lidhur me pavarësinë e ushtrisë franceze. Në të vërtetë, ministrja e Mbrojtjes, Florence Parly, kohët e fundit njoftoi një rritje prej gati 2 miliardë eurosh për buxhetin e mbrojtjes në 2021.
Ata janë gjithashtu të përkushtuar për statusin e vendit si fuqi bërthamore – Franca ka në plan të fillojë ndërtimin e një aeroplani të ri me energji bërthamore së shpejti.
Kontrasti midis fokusimit të Francës te sovraniteti kombëtar në mbrojtje dhe iniciativat evropiane të mbrojtjes që ajo propozon, shpesh i vë në dyshim partnerët e saj evropianë. Për ta kuptuar këtë, vendet anëtare të BE duhet të shikojnë narrativën e ndërtuar rreth projektit evropian në Francë.
Në shkollat franceze, nxënësve u mësohet se BE-ja ka qenë gjithmonë një projekt pajtimi midis Francës dhe Gjermanisë – që siguroi se do të kishte paqe midis dy vendeve në gjysmën e dytë të shekullit XX dhe më gjerë.
Librat shkollorë francezë shpesh i referohen BE-së duke përdorur imazhe të shtrëngimit të duarve midis presidentëve francezë dhe kancelarëve gjermanë; motori franko-gjerman është një frazë që nxënësit francezë e dëgjojnë gjatë gjithë kohës në shkollë.
Në Francë, integrimi politik evropian synonte gjithmonë të buronte nga integrimi ekonomik – të gjithë nxënësit francezë kanë mësuar për planet e njëpasnjëshme të paraqitura nga zyrtarët francezë në këtë fushë, si dhe dështimet e tyre – dhe BE konsiderohet gjerësisht si mjet për të promovuar vlerat (si demokracia, sundimi i ligjit, të drejtat e njeriut dhe barazia) dhe një vizion në skenën globale.
Presidenti Emmanuel Macron shpesh i referohet rëndësisë së ndërtimit të një Europe de la défense (një Evropë që do të mbronte).
Ai ka insistuar në krijimin e Nismës Evropiane të Ndërhyrjes dhe ka përmendur autonominë strategjike evropiane sa herë që i është dhënë mundësia.
Por, sipas shumë shteteve anëtare, Macron nuk e ndjek as vetë në mënyrë konsistente atë që predikon për nevojën për bashkëpunim evropian në fushën e mbrojtjes – një mospërputhje për të cilën vendimmarrësit francezë duhet të jenë të vetëdijshëm dhe të kërkojnë ta kompensojnë, duke biseduar me partnerët e tyre evropianë para se të veprojnë.
Kur Franca nisi një dialog të ri me Rusinë në vitin 2019, vendet e tjera anëtare e pranuan që kjo mund të kishte sukses vetëm nëse anëtarët e BE-së uleshin në tryezë.
Sidoqoftë, Parisi nuk u siguroi atyre fillimisht mundësinë për ta bërë këtë. Duke përmendur publikisht “vdekjen e trurit” të NATO-s të njëjtin vit, Macron bëri thirrje për përforcimin e shtyllës evropiane në aleancë – por ai e bëri atë duke vepruar vetë.
Në vend që të ndërmarrë atë që perceptohet si veprim i njëanshëm nga aleatët e saj, Franca duhet të punojë në ndërtimin e koalicionit edhe më shumë sesa tashmë, duke marrë drejtimin ndërsa përfshin partnerët e saj të ngushtë.
Në kontekstin e hapjes së Konferencës për të Ardhmen e Evropës dhe perspektivën e presidencës franceze të Këshillit Evropian në 2022, Franca mund të përdorë këtë qasje për të ecur drejt një ripërcaktimi të vlerave të përbashkëta që do të ndihmonin BE-në dhe vendet e saj anëtare t’i integrojnë politikat e tyre të jashtme dhe fuqinë e projektit në skenën globale.
Franca duhet të pranojë që vizioni i saj gjeopolitik i BE nuk është i vetmi vizion i vlefshëm dhe të drejtohet me partnerët e saj për të ndërtuar koalicione, duke e shtyrë kështu BE-në ta rishikojë rolin e saj ndërkombëtar në një botë gjithnjë e më shumë të polarizuar. Franca me të vërtetë beson se BE është një projekt i paqes.
Një projekt i tillë mund të ketë qenë i arritshëm vetëm përmes ndërvarësisë ekonomike në vitet 1950, por Franca mund t’u kujtojë shteteve të tjera anëtare se, në vitin 2021, paqja është në kryqëzimin e disa fushave të politikave në të cilat bashkëpunimi evropian është jetik.
Marrëdhëniet e ndryshueshme të BE-së me vendet fqinje, Rusia, Kina dhe Shtetet e Bashkuara, e bëjnë rolin e Bllokut si projekt paqeje më të rëndësishëm se kurrë.
Burimi: ecfr.eu
