Adar Poonawalla është ndër shumë prej atyre që janë vënë në garë me kohën për të krijuar vaksinën kundër Covid-19. Sipërmarrësi indian i vaksinave planifikon të sfidojë kompanitë e mëdha farmaceutike.
Ai është i biri i doktor Cyrus Poonawalla, një miliarder indian që themeloi Institutin Serum të Indisë në fermën e tij të kuajve 54 vjet më parë . Me seli në qytetin indian Pune, ai prodhon 1.5 miliardë doza vaksina në vit për botën në zhvillim.
Pak i njohur në Perëndim deri këtë vit, kompania Poonawalla është, me doza të shitura, prodhuesi më i madh në botë i vaksinave. Në situatën e koronavirusit, i cili i ka bërë vendet, të pasura apo të varfra qofshin, njësoj të uritura për sasi të mëdha vaksine, ai po përpiqet të arrijë marrëveshje me zhvilluesit më premtues të vaksinave për të prodhuar imunitet farmaceutik në shkallë globale.
Por në këtë përpjekje i duhet të përballet me patentat dhe monopolet që i kanë mbajtur larg tregjeve europiane dhe amerikane vaksinat e e lira, por të njëjta, masa këto të ruajtura mirë nga Big Pharma.
Poonawalla beson se urgjenca e madhe e virusit – dhe fakti që koronavirusi është një kërcënim për njerëzit kudo – duhet të nxisë një rivlerësim të ligjeve për patentat dhe pronësinë intelektuale që i kufizojnë qasjen në imunizim botës në zhvillim, ndërsa njëkohësisht rrit çmimin e tyre në vendet më të pasura.
“Kjo është bërë shumë e dukshme sot në krizën e COVID,” tha Poonawalla në një intervistë POLITICO. “Nëse nuk lejoni, për shembull, një prodhues indian të shesë në ShBA për shkak të disa rregullave, edhe pse produkti është identik me një produkt të ShBA, do të keni një mungesë furnizimi”.
Dhe çfarë ndodh kur kërkesa është e madhe dhe oferta e vogël? Çmimi shkon në qiell.
Tani për tani, Poonawalla po bashkëpunon me kompanitë farmaceutike si AstraZeneca për të prodhuar një miliard doza të vaksinës së tij eksperimentale të koronavirusit, e destinuar për vendet në zhvillim.
Specialiteti i Institutit Serum është prodhimi në masë i miliona doza vaksinash, për shitje në vendet më të varfra në botë. Në rastin e AstraZeneca, marrëveshja parashikon përdorimin e objekteve të prodhimit të Poonawalla për të prodhuar vaksinën, nëse miratohet, në Indi dhe kombet më të varfra. AstraZeneca, ndërkohë, ka nënshkruar marrëveshje me SHBA, Britaninë dhe vendet e BE për të ndarë qindra miliona doza për qytetarët e tyre. Tani për tani, AstraZeneca po premton t’i shesë vaksinat në kosto, rreth 2 dollarë në dozë.
Por Poonawalla gjithashtu dëshiron të bëjë presion ndaj kompanive dhe qeverive që të fillojnë të ndryshojnë rregulloret, duke përdorur shembullin moral të COVID-19 – dhe nevojën globale për vaksina të lira në shkallë masive – për të korrigjuar të metat në sistemin aktual, për të cilin ai beson se pengon disponueshmërinë për shpëtimin e jetës në botën në zhvillim dhe qasjen në ilaçe me kosto të ulët në vendet më të pasura.
Poonawalla thotë se është në bisedime me Uashingtonin për t’ia arritur kësaj dhe sheh te presidenti Trump një aleat të mundshëm. Ai thotë se mentori i tij është Bill Gates, i cili në fakt ka dhënë donacione për Institutin Serum dhe planet për të eliminuar meningjitin në zonat më problematike të Afrikës.
Lobi amerikan i ilaçeve është kundër përpjekjes së Poonawalla për të reformuar në ligjet dhe mbrojtjen e patentave për pronësinë intelektuale, të cilat u japin kompanive kontrollin mbi produktet shkencore që ato zhvillojnë, në disa raste për dekada.
Sot, Instituti Serum shet rreth 1.5 miliardë doza të vaksinave të ndryshme në vit, në 170 vende. Një pjesë e mirë e këtij vëllimi është falë Gavi, Aleanca e Vaksinave, partneritetit publik-privat që Gates themeloi 20 vjet më parë. Ai përdor para të donatorëve për të ndihmuar në blerjen e vaksinave me shumicë për vendet e varfra që nuk mund t’i përballojnë ato.
Kur u lançua për herë të parë Gavi, Big Phama po dilte nga biznesi i vaksinave.
Sot, ky partneritet ndihmon vendet e varfra të paguajnë për mbrojtjen farmaceutike në përputhje me standardet e cilësisë së Organizatës Botërore të Shëndetësisë. Instituti Serum është një furnizues i pavarur.
Të famshëm për pasurinë dhe stilin luksoz të jetesës
Familja Poonawalla janë pa diskutim të pasur dhe nuk ngurrojnë ta tregojnë këtë.
Cyrus Poonawalla, i cili mbetet kryetar i kompanisë në moshën 79 vjeç, renditet i 165 në listën e miliarderëve të Forbes, me një vlerë neto prej 11.5 miliardë dollarësh. Në faqen e tij personale fotografitë e tregojnë në shoqërinë e Gates dhe duke pozuar me makinat e tij sportive dhe limuzina.
Adar, së bashku me gruan e tij të lidhur me Bollivudin, Natasha është ushqim për tabloidet e nënkontinentit. Në një situatë normale, ai do të ishte në Kanë, në një jaht, këtë verë. Por aktualisht ai ndodhet në selinë e kompanisë në Pune, qyteti i tetë më i populluar në Indi, një zonë me numër të lartë të prekurish nga koronavirusi.
Në garë me të mëdhenjtë
Kostot më të lira të prodhimit në Indi janë pjesë e asaj që Poonawalla thotë se është avantazhi i Institutit Serum ndaj rivalëve të mëdhenj perëndimorë si Sanofi dhe GlaxoSmithKline. Megjithatë, Instituti Serum nuk ka krijuar kurrë vetë një vaksinë – që do të thotë se i gjithë modeli i saj i biznesit bazohet te hulumtimet që kanë kryer kompani të tjera. Këto merren nga shkencëtarët e institutit dhe krijohet vaksina.
Pasi Instituti Serum ka prodhuar një version cilësor të së njëjtës vaksinë të krijuar nga Big Pharma, ajo është në gjendje të prodhojë një numër të madh dozash shpejt dhe lirë. Përfitimi për njerëzit në mbarë botën është çështje e “matematike të thjeshtë”, thotë Poonawalla. “Pasi të prodhoni më shumë se 100, 200 milion doza të çdo produkti, ju e dini që kostot ulen ndjeshëm.”
Megjithatë, rregulloret e kanë bërë të vështirë që Instituti Serum të hyjë në tregje të pasura. Kjo jo sepse kompania nuk mund të përmbushë standardet e cilësisë, tha ai, por sepse sistemet rregullatore perëndimore ruajnë mbrojtjen e patentave për vaksinat në mënyra të ndërlikuara.
Qëllimi i patentave mjekësore është të shpërblejë kompanitë për rreziqet dhe kostot e hulumtimit dhe zhvillimit. Koalicioni për Inovacionet e Gatishmërisë Epidemike vlerësoi se – faktorizimi për disa përpjekje të dështuara – marrja e një vaksine vetëm në fazat e mëvonshme të provave klinike kushton deri në 1.1 miliard dollarë.
Pra, ligjet evropiane dhe amerikane u japin zhvilluesve origjinalë të një ilaçi të ri një periudhë monopoli, kur askush tjetër nuk mund të shesë ilaçin e tyre. Ndërsa ekzistojnë shumë mekanizma për ta zgjeruar këtë, zakonisht brenda 15 viteve ose më shumë, versionet më të lira gjenerike mund të nisin t’i konkurrojnë.
Për vaksinat, të cilat janë pjesë e një klase të barnave që rrjedhin nga qelizat e gjalla të quajtura biologjike, mund të ekzistojnë disa lloje patentash: për aspektin aktiv të formulës, për ndihmësin që e bën atë të funksionojë më mirë, për kulturat qelizore që përdoren për t’u rritur pjesët e gjalla, për procesin e bërjes së vaksinës. Kjo mund të vonojë në mënyrë të pacaktuar prezantimin e varianteve të ngjashme me çmim më të ulët. Detyra e ndërlikuar – nganjëherë e pamundur për të garuar me komponentëve të patentuar e bën më të vështirë për konkurrentët e mundshëm të ulin çmimet.
Poonawalla është i vendosur të gjejë një mënyrë për të hyrë në tregjet perëndimore. Ai po bën thirrje që qeveritë t’i hapin këto tregje duke lehtësuar standardet e patentave dhe mbrojtjet për pronën intelektuale. Tashmë, Instituti Serum në Indi po prodhon vaksina në Evropë, përmes Bilthoven Biologicals, të cilën bleu nga qeveria holandeze në 2012.
Në intervistën e tij me POLITICO, Poonawalla parashikon që Instituti Serum do të ketë një vaksinë të licencuar në ShBA brenda një viti.
Ndërsa ka qenë praktikë gjithnjë e më e zakonshme që Big Pharma të ndajë pronësinë intelektuale me prodhues të vëllimit të lartë si Instituti Serum për t’i shërbyer botës në zhvillim, sipas Poonawallas, koronavirusi mund t’i ndryshojë gjërat në vendet e pasura.
“Edhe nëse keni vaksina më të mira [koronavirus] që dalin në 2021, 2022, ne nuk mund të kemi, si njerëz të këtij planeti, aksesin në to. Sepse nëse nuk kemi kapacitetin prodhues, si dreqin do t’ia dalim?”, thotë ai.
Poonawalla nuk është një tifoz i qasjes së qeverisë amerikane për vaksinat e koronavirusit.
“Nuk duhet që kombet më të pasura, të cilat blejnë të gjitha IP dhe teknologjinë, t’i kufizojnë vendet e tjera që të mos jenë në gjendje të prodhojnë dhe të kenë qasje të barabartë për vaksinat”, tha ai. “Mbijetesa nuk duhet të përcaktohet nga vendi ku jetoni.”/Politico.eu
