Kanë kaluar 108 vjet nga atentati në Sarajevë. Më 28 qershor 1914, Gavrilo Princip vrau trashëgimtarin austro-hungarez të fronit, Franz Ferdinand, i cili po vizitonte kryeqytetin boshnjak.
Një muaj më vonë, më saktë më 28 korrik, Austro-Hungaria i shpalli luftë Mbretërisë së Serbisë, e cila mori përmasa botërore. Bosnja dhe Hercegovina në atë kohë ishte pjesë e monarkisë austro-hungareze.
Vrasja e Sarajevës shërbeu si rast për fillimin e Luftës së Parë Botërore. Gavrilo Princip ishte anëtar i organizatës sekrete “Bosnja e re” (nën mbikëqyrjen e organizatës “Dora e Zezë” nga Beogradi), e cila synonte të rrëzonte qeverinë austro-hungareze në Bosnje përmes trazirave, kryengritjeve dhe atentateve të armatosura.
Franz Ferdinand pranoi ftesën e guvernatorit të atëhershëm të Bosnjës, gjeneralit Oscar Potjorek, për të inspektuar trupat, për të marrë pjesë në manovrat ushtarake rreth Sarajevës, për të parë tramvajin e parë në Evropë dhe për të vizituar zyrtarisht Muzeun Kombëtar.
Gjithashtu, vizita përkoi me 14-vjetorin e martesës së tij me Sofien. Duke qenë se trashëgimtarja e fronit, Sofia, nuk ishte me gjak mbretëror, ajo nuk lejohej të ishte në të njëjtën makinë, ndërsa në Sarajevë nuk zbatoheshin tabu dhe protokolle të tilla.
Gjatë vizitës, Sofia do të mund të hipte në të njëjtën makinë me të shoqin, gjë që ishte një dhuratë shumë e menduar dhe e sjellshme nga Franz për të për përvjetorin e martesës.
Duke qenë se asgjë nuk kishte ndodhur ndonjëherë në Sarajevë gjatë vizitave të mëparshme të zyrtarëve të lartë austro-hungarezë, siguria nuk ishte veçanërisht e alarmuar apo shumë e rreptë. Dhe gjatë udhëtimit për në Sarajevë, Franz Ferdinand u prit shumë ngrohtë nga boshnjakët, prandaj Sarajeva nuk u konsiderua “territor armik”.
Ferdinandi dhe gruaja e tij Sofia kaluan nëpër qytetin e dekoruar me një makinë të zezë të hapur.
Vrasja
Të dielën, më 28 qershor 1914, rreth orës 10:45, Franz Ferdinandi dhe gruaja e tij u vranë në Sarajevë, kryeqyteti i krahinës austro-hungareze të Bosnjës dhe Hercegovinës. Më parë gjatë ditës, çifti ishte sulmuar nga Nedeljko Čabrinoviq, i cili kishte hedhur një granatë në makinën e tyre. Megjithatë, ata kishin shpëtuar.
Pas një pushimi të shkurtër në rezidencën e Guvernatorit, çifti mbretëror insistoi të shihte të gjithë ata që ishin plagosur nga bomba në spitalin lokal. Megjithatë, askush nuk u tha shoferëve se itinerari ishte ndryshuar. Kur u zbulua gabimi, shoferët duhej të ktheheshin. Në të njëjtën kohë, Princip, pra vrasësi, ishte ulur në një kafene pranë rrugës. Ai menjëherë kapi mundësinë, eci nëpër rrugë dhe qëlloi çiftin mbretëror. Ai kishte gjuajtur së pari Sofinë në bark dhe më pas Franz Ferdinandin në qafë. Ai ishte ende gjallë kur disa njerëz kishin ardhur për t’i ndihmuar. Fjalët e tij të fundit për gruan ishin: “Mos vdis dashuri, jeto për fëmijët tanë”. Plaga ishte tepër e rëndë, dhe ai vdiq brenda disa minutave. Sofia vdiq gjithashtu rrugës për në spital.
Në kohën e vdekjes së tij, Gavrilo Princip ishte i dobët nga sëmundja dhe kequshqyerja.
Ai peshonte vetëm 40 kilogramë.
Ai vdiq në agoni, tuberkulozi ia përpiu kockat deri në atë pikë sa iu desh t’i prenë krahun e djathtë.
Ai u varros në një vend sekret dhe në vitin 1920, falë një ushtari çek, eshtrat e tij u gjetën dhe u transferuan në Sarajevë.
