Sa ёshtё i pasur Katari? Pse “bёn shopping” nё botё? A ёshtё e vёrtetё qё tё dielёn punohet? Dhe mbi tё gjitha pse ёshtё nё krizё me vendet e tjera tё gjirit?
Dimensionet
Nuk llogariten. Katari ёshtё pak mё i madh se Abruzzo ( 11.437 kundёr 10.795 km kuadrat). Kjo e bёn tё 167-tin vend nё botё pёr nga sipёrfaqja. Por ёshtё mё i pasuri pёr tё ardhurat pёr frymё: 127.800 dollarё pёr banorё. Blen gjithcka. Tё bёsh listёn e blerjeve tё fundit nga fondet e investimeve qё rimbursohen nё Katar ёshtё e vёshtirё. Nё 2005 u krijua Autoriteti i investimeve nё Katar, jo me qёllimin “pёr tё bёrё shopping” nё tё gjithё botёn dhe redukton kёshtu ekspozimin e vendit nё cmimin e naftёs. Ndёrmjet mё tё famshmёve, skuadra e futbollit e Parisit Saint- Germain, 10% e shoqёrisё spanjolle El Corte Ingles (zinxhiri mё i madh tё depove mё tё mёdha tё Europёs Perёndimore) dhe depot e mёdhaja Harrods, gratacieli Shard dhe shumё ndёrtesa nё qytetin e Londrёs.
Ari i zi
Nga vjen gjithё kjo pasuri? Katari prodhon 620 mijё fuci naftё tё papёrpunuar nё ditё. Katari nuk ёshtё njё prodhues kryesor i naftёs, por ёshtё furnizuesi kryesor i gazit natyror tё shkrirё nё botё, (gnl) me eksportim pёr 77,2 milionё tonelata nё 2006, njё e treta e ofertёs totale.
Para zbulimit tё naftёs, u zhvillua rreth fillimit tё viteve ’40, ishte njё vend, “nё zhvillim e sipёr” ku shumё jetonin duke fituar me peshq moluski nga perla. Vetёm nё 9 vitet e fundit, Pili i tij ёshtё rritur nё 12,4.
Ar ngjyrё mjalti
“Ari” i vёrtetё I Katarit pёr banorёt e tij ka njё ngjyrё tjetёr: ajo ngjyrё mjalti, nё qendёr tё njё industrie tё lulёzuar dhe tё kulturёs ushqimore tё vendit. Ka njё traditё nё Katar qё tё hash njё lugё mjaltё gjatё natёs dhe nё mёngjes.
Filantropi
Nё qoftё se mendoni qё investimet e fondit Sovran tё Katarit janё mbyllur vetёm nё futboll, nё luks dhe nё financё, gaboheni. Bamirёsia e Katarit, formalisht organizatё joqeveritare, por ngushtёsisht e lidhur me anёtarёt e familjes reale, ka objektiva thjesht filantropike. Ndihma dhe pёrmirёsimi i kushteve tё jetёs nё komunat nё nevojё nё Katar dhe nё vendet e tjera; promovimi i kulturёs islamike
Akuzat pёr botёn e futbollit
Nё 2002 Katari priti botёn e futbollit dhe jo pa polemika. Tё parёt jkanё patrё rryshfete tё mundshme tё paguara delёgatёve tё Fifёs pёr tё fituar detyrёn; ka pasur pastaj ato relativet nё klimёn e rrafshёt, nё tё cilёn do tё luanin skuadrat e futbollit; nё fund dhe mё tё rёnda, akuzat e shumё ONG, mbi kushtet gjysmё skllave, nё tё cilёn ishin vendosur punёtorёt, kryesiht tё ardhur nga lindja aziatike, tё angazhuar nё ndёrtimin e stadiumeve; tё detyruar tё jetojnё tё tubuar nё vende tё rrёnuara duke marrё paga shumё tё ulёta dhe nuk kanё mundёsi tё lёnё vendin sepse pasaportat e tyre janё konfiskuar nga punёdhёnёsit. Sipas shumё ONG do tё kishte mё shumё se njёqind mijё punёtorё tё vdekur pёr Botёrorin Fifa 2022.
Luku katariot
“Thobe” ёshtё kostumi tradicional i burrave nё Katar: njё tunikё e bardhё e gjatё qё vishet sipёr panatallonave tё shkurtra dhe tё gjata prej pambuku tё bardhё. Ndryshimi me stilet e tjera tё thobeve, tё ndryshёm nё vendet e tjera arabe, ёshtё tek kapelja, forma e tё cilёs tё kujton kokёn e njё kobre. Gratё nё Katar veshin njё mantel tё zi dhe tё gjatё, gtё njohur si Abaya qё lё tё zbuluar duart, kёmbёt dhe kokёn qё shpesh mbulohen me Shayla.
Stop gjёrave tё turpshme
Katari ёshtё ndoshta mё tolerant nga emirate, pёrsa i pёrket lookut: nё kuptimin qё nё 2012, njё shoqatё ka organizuar njё fushatё, duke mbajtur njё qёndrim mbi “turpin publik” sepse mendonin qё qeveria nuk kontrollonte shumё si visheshin tё huajt qё pёrbёnin shumicёn e popullit tё vendit.
Puna dhe televizioni
Java e punёs fillon tё dielёn. Fundi i javёs zgjat deri tё premten (dita e faljes pёr myslimanёt) dhe tё shtunёn. Zyrat qeveritare happen shpejt qё nё 6 tё mёngjesit dhe ato komerciale nё 7.30 (kjo vlen edhe pёr bankat). Al jazeira, rrjeti kryesor i botёs arabe, e ka bazёn nё Katar dhe financohet me pjesё nga familja e vёrtetё katariote.
Demokracia e re
Katari, sic e njohim sot, ёshtё pak mё shumё se maxhorene. Deri nё 1971, ihte b njё protektorat britanik. Pastaj me marrjen e pavarёsisё, pushteti I kthehet familjes reale Al Thani. Ekspertёt e lindjes sё mesme e kanё ngritur pavarёsinё e emirateve nё 1999, kur Katari nii zgjedhjet bashkiake, nё tё cilat patёn gtё drejtё vote edhe gratё.
Pas referendumit kushtetues nё 2003, emirate janё bёrё formalisht njё monarki kushtetuese qё parashikon zgjedhje tё drejtpёrdrejta me 30 nga 45 anёtarё tё Asamblesё kushtetuese ndёrkohё qё 15 zgjidheshin nga emiratet. Zgjedhjet e para shumё herё qenё shtyrё. Nё fakt pushteti ёhstё pёrqёndruar nё duart e emirateve. Nuk janё lejuar as edhe partitё politike.
