Nga Robert Farley
Pyetja “Si mund të fillojë lufta midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara?”, ka dominuar për shumë arsye, analiza të shumta strategjike të politikës së Azisë Lindore.
Por luftërat që fillojnë duhet të përfundojnë, herët a vonë; Josh Rovner, profesor i asociuar në School of International Service në Universitetin Amerikan, është përqendruar në mënyrë të përsëritur në pyetjen “si do të përfundonte lufta midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës?
Në një artikull të kohëve të fundit në revistën Diplomacy and Statecraft, Rovner vëren se shumica e analistëve dhe me sa duket më shumë ushtarë presin që një luftë midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara të përfundonte shpejt.
Teorikisht, përplasja e dy palëve të mëdha nëpërmjet zbulimeve – mbikëqyrjes – sulmeve komplekse do të rrënonte shpejt njërën palë ose tjetrën nga armët më vdekjeprurëse.
Por Rovner vë në dukje dilemën në zemër të strategjisë së luftës së SHBA-ve: “Nëse përpiqet të fitojë shpejt, kjo mund të shkaktojë luftë bërthamore. Nëse përpiqet për të zvogëluar rrezikun e përshkallëzimit, ato mund të përfundojnë në një luftë rraskapitëse.”
Ndërsa armët amerikane dhe kineze janë aq vdekjeprurëse sa që së shpejti të rrënonin njëri-tjetrin, të dyja palët kanë thellësi dhe të dyja kanë forcë industriale që lufta nuk do të prekë drejtpërdrejt.
Rovner gjithashtu sugjeron që përfitimet në të dyja anët mund të parandalojnë një përfundim paqësor të konfliktit. CCP-ja ka të ngjarë të bëjë një investim të madhë të retorikës nacionaliste në konflikt, duke e bërë të vështirë të pajtohet me një zgjidhje pa fitore.
Dhe ndërsa interesat e Shteteve të Bashkuara në zonën e konfliktit nuk janë aq direkte sa ato të Kinës, SHBA ka shfaqur një tendencë të jashtëzakonshme për të qëndruar në konflikte shumë të gjata ku nuk ka interesa të menjëhershme.
Është gjithashtu e paqartë se cilat kushte Shtetet e Bashkuara do të kërkonin nga kinezët. Ndryshimi i regjimit mund të jetë një hap shumë i largët, edhe pse disa zëra në Uashington do të insistonin në të.
Rovner nuk qëndron gjatë në ndikimin ekonomik të luftës, por ia vlen të mendosh për të. Dëmi ekonomik i ndërprerjes të marrëdhënieve tregtare më të rëndësishme në botë (për të mos përmendur shumë marrëdhënie të ndërlidhura) do të ishte e pamasë dhe e menjëhershme, por kjo mund të lehtësohej me kalimin e kohës, të paktën për Shtetet e Bashkuara.
Kina është më e varur sesa Shtetet e Bashkuara mbi tregtinë detare dhe Kina nuk mund të kërcënojë thelbësisht rrugët e tregtisë globale të SHBA-ve. Kinës gjithashtu i mungon qasja që SHBA ka në rrjetet financiare globale.
Në një farë pike, vazhdimi i luftës do të detyrojë Pekinin të heqë dorë nga arritjet më të rëndësishme të Partisë Komuniste Kineze; një Kinë të pasur, të begatë dhe moderne.
Megjithatë, në nxehtësinë e konfliktit, pasioni nacionalist mund të tejkalojë konsideratat ekonomike.
Vendimmarrësit duhet të marrin seriozisht rrezikun që një luftë midis SHBA-ve – Kinës nuk do të përfundonte shpejt dhe se do të shkaktonte dëmtime të përhershme në sistemin ekonomik botëror.
Shumë luftëra në të kaluarën kanë zgjatur shumë më shumë sesa pjesëmarrësit e tyre prisnin fillimisht./The Diplomat
