Kryeministri Edi Rama në një intervistë për mediat greke ka folur sërish për çështjen e detit. Për televizionin MEGA, Rama është shprehur se mes Greqisë dhe Shqipërisë duhet një marrëveshje dhe shton se është i bindur se mund të arrihet një gjë e tillë. Kreu i qeverisë kujton dhe marrëveshjen e vitit 2009, duke thënë se në atë kohë pati shumë pakënaqësi dhe Gjykata Kushtetuese e rrëzoi paktin mes dy vendeve.
Më tej ai shton se Kushtetuesja ka thënë që marrëveshja dëmtonte interesat kombëtare dhe që atëherë Shqipëria dhe Greqia kanë hyrë në fazën e mosmarrëveshjeve dhe më pas janë ulur në dialog. Rama ka komentuar dhe deklaratën e homologut të tij Kiriakos Mitsotakis, i cili ka thënë se Greqia do zgjerohet me 12 milje në Jon.
Rama thotë se ndryshe nga Italia dhe Egjipti, në rastin e Shqipërisë, Greqia duhet të bëjë marrëveshje për zgjerimin e vijës bregdetare.
Gjithashtu Rama shprehet se çështja e “detit” mund të zgjidhet në një gjykatë ndërkombëtare dhe këtë ide e kishte ndarë edhe me homologun grek.
Më tej kryeministri njoftoi se pas disa javësh ministri i Jashtëm grek do të jetë në Shqipëri për të diskutuar çështjen e kufirit detar dhe negociatat që pritet të nisin mes dy vendeve duke shpresuar që edhe kryeministri grek të vijë në Shqipëri.
Rama tha se ndihej krenar që ishte mik i presidentit turk Erdogan. “Jam krenar që jam mik i Erdoganit”, tha Rama për MEGA-n, duke sqaruar dhe njëherë se prej tij nuk ka patur asnjë ndikim në rrëzimin e marrëveshjes detare të vitit 2009.
Intervista e Kryeministrit Rama për median greke MEGA TV
Giannis Moutsos: Z. Kryeministër, së pari dua t’ju falënderoj dhe t’ju mirëpres në MEGA dhe Athinë
Edi Rama: Faleminderit është kënaqësia ime
Një nga çështjet kryesore është pandemia e koronavirusit, për të cilën ne të gjithë jemi thirrur të merremi. Shqipëria – një vend fqinj – gjithashtu duhej të merrej me problemin, i cili po përshkallëzohej ashpër dhe në një masë të madhe. Si u morët me të?
Ne nuk bëmë asgjë ndryshe nga pjesa tjetër. Duke ditur dobësitë tona, ne vazhduam më drejtpërdrejt në një bllokim për të kufizuar (pandeminë) dhe për t’u përgatitur. Tani jemi duke u përballur me problemin, siç është rasti kudo, me numrat në rritje, por rastet nuk i kanë tejkaluar pritjet, gjë që është shumë pozitive. Situata dhe surpriza të paparashikuara në këtë betejë mund të jenë të dëmshme, dhe tani me hapjen e shkollave ne jemi më të shqetësuar se zakonisht, sepse nuk dimë me çfarë duhet të përballemi. Deri më tani, gjithçka është në rregull, por ne jemi thellësisht të trishtuar nga jetët njerëzore që kanë humbur.
Lidhur me pandeminë e koronavirusit, ka pasur shumë shtetas shqiptarë që udhëtojnë në Greqi çdo ditë dhe ka pasur disa raste të atyre që udhëtojnë për të punuar në Greqi. A ka ndonjë masë që keni marrë si vend për të parandaluar këtë kalim të paligjshëm nga një vend në tjetrin?
Si ta parandalojmë? Është e pamundur. Praktikisht kufijtë tanë kanë qenë të hapur për një kohë të gjatë. Unë e konsideroj si çështje të përgjegjësisë personale dhe nëse shteti mund të përmbushë detyrimet e tij … Pjesa tjetër duhet të kuptohet. Ekziston një regjim i veçantë në kufirin greko-shqiptar të vendosur nga qeveria Greke bazuar në sugjerimet e autoriteteve greke. Ekziston një fluks njerëzish plotësisht i kontrolluar, shumë më i vogël se zakonisht. Unë nuk mendoj se ka ndonjë pasojë për shkak të kësaj. Unë mendoj se kjo skemë ndihmon.
Të vazhdohet me marrëveshjen midis Greqisë dhe Italisë për caktimin e zonave detare. Në vitin 2009 kishte një marrëveshje të ngjashme (me atë të Italisë) midis Shqipërisë dhe Greqisë në EEZ. Megjithatë, ajo nuk u ratifikua nga Gjykata Kushtetuese Shqiptare. Cili regjim mbizotëronte atëherë dhe ku jemi sot?
Pas marrëveshjes, kishte disa grupe shoqërore që shprehën shqetësimin e tyre të fortë, duke argumentuar se marrëveshja nuk ishte e drejtë. Në atë kohë unë isha udhëheqësi i opozitës dhe vendosëm ta ngrinim çështjen në gjykatën kushtetuese, në vend që ajo të bëhej çështje e polemikave politike, siç është zakon në Ballkan, kur të krijohet mundësia të sillem “patriotikisht”, duke minuar kështu nocionin e patriotizmit. Gjykata vendosi që marrëveshja ishte e pasaktë.
Për cilat arsye?
Gjykata vendosi që marrëveshja ishte e dëmshme për interesat tona kombëtare. Që atëherë ne kemi hyrë në fazën e mosmarrëveshjeve, dhe më pas të dialogut. Tani më duhet të them se jam befasuar pozitivisht nga qeveria greke, Kryeministri z. Mitsotakis dhe Ministri i Jashtëm z. Dendias, sepse ata janë njerëz mahnitës, me zemër të hapur dhe vullnet për të ecur përpara, pa një axhendë të fshehur dhe ambicie për të sjellë marrëdhëniet midis vendeve në të njëjtin nivel të marrëdhënieve të njerëzve, të cilat janë të shkëlqyera. Do të isha i lumtur nëse nuk do ta prisnit këtë pjesë të intervistës. Mitsotakis ishte bujar pas tërmetit, kur vetëm disa orë pas tragjedisë që ndodhi atë natë ai më thirri dhe më pyeti “çfarë mund të bëj për ty dhe vendin tënd?”. Ekipet greke të shpëtimit ishin të mahnitshme. I pashë në veprim. Ata vendosën një operacion dhe shpëtuan një fëmijë të vogël që ishte në një situatë krejtësisht makth. Ata trimërisht hynë nën rrënoja. Të shohësh këta njerëz që flasin një gjuhë tjetër, duke jetuar në një vend tjetër, që i përkasin një shteti tjetër, të gatshëm të sakrifikojnë jetën e tyre – sepse mund të kishte ndodhur – ishte vërtet e mrekullueshme. Më pas kemi kontaktuar njëri-tjetrin për të shkëmbyer pikëpamjet dhe përvojat tona në çështjen e koronavirusit dhe – nga rruga, Greqia po bën shumë mirë për këtë çështje, dhe është në avantazhin e saj (Mitsotakis). Unë jam shumë mirënjohës edhe ndaj tij dhe ndaj Ministrit të Jashtëm për gatishmërinë e tyre për të ndërtuar, jo shkatërruar, përulësinë e tyre, e cila është një element i veçantë i atyre që janë përgjegjës, por edhe për kontrollin e gjërave.
Zoti Kryeministër, më lejoni të kthehem në çështjen e EEZ. Në kohën kur Greqia nënshkroi marrëveshjen, Shqipëria e mirëpriti atë, e cila erdhi si një befasi për të parë Shqipërinë që mirëpriti marrëveshjen, kur në një rast të ngjashëm, marrëveshja nuk ishte nënshkruar në të kaluarën, për shkak të Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë. Këto janë situata konfliktuale? A e ndani këtë mendim?
Ne nuk e mirëpritëm asnjë marrëveshje. Ne sapo kaluam një përvojë absurde tipike ballkanike dhe klasike të patriotizmit të rremë, i cili ndezi formën më ekstreme të zjarrit, pasi Kryeministri juaj iu drejtua parlamentit, gjatë diskutimit të marrëveshjeve detare me Italinë dhe Egjiptin. Kishte një diskutim në lidhje me të drejtën e vendit për të zgjatur ujërat territoriale në 12 milje, e cila bazohet në traktatin ndërkombëtar të Gjirit të Montego. Çdo vend që ka dalje në det ka të drejtën dhe nuk është diçka për të cilën negocioni ose kërkoni nga të tjerët të zgjerojnë ujërat tuaja atje ku është e mundur. Kur kjo nuk është e mundur, vendet duhet të vijnë në një marrëveshje, ndërsa çështja midis Greqisë dhe Shqipërisë është e veçantë, sepse të dy vendet nuk mund të vazhdojnë me zgjerimin e tyre në mënyrë të njëanshme, pa marrëveshjen ndërmjet tyre, sepse natyrisht një gjë e tillë nuk është e mundur. Ne jemi pranë njëri-tjetrit, nuk mund të bëjmë gjëra vetëm ose nuk mund të jetojmë pa e kuptuar dhe pa respektuar faktin që tjetri është pranë nesh. Ne duhet të arrijmë një marrëveshje dhe jam i bindur se do të gjejmë një zgjidhje.
Unë gjithmonë kam qenë i mendimit që ne nuk duhet të lejojmë që kjo të ndodhë në veri të patriotizmit të rremë dhe nacionalistëve budallenj të çmendur këtu dhe atje, ndërsa ne mund të arrijmë një marrëveshje të mirëbesimit duke ngritur çështjen në një gjykatë ndërkombëtare me një rezultat objektiv dhe të jetojmë drejt të gjithë paqësisht nga atje e tutje. Ishte diçka që vazhdimisht e ndava me Kryeministrin dhe Ministrin e Jashtëm. Pas disa javësh unë do të pres Ministrin e Jashtëm në Shqipëri për të diskutuar këtë çështje dhe menjëherë më pas shpresoj të pres Kryeministrin Grek. Ai vetë ka vizituar Shqipërinë përpara se të merrte post politik dhe është koha që ai të kthehet. Babai i tij ishte zyrtari i parë grek që vizitoi vendin edhe para rënies së regjimit. Unë e kujtoj atë. Ishte një vizitë shumë interesante dhe e rëndësishme. Molla nën pemën e mollës.
Padyshim që Shqipëria ka një pamje pozitive të së drejtës ndërkombëtare të detit dhe traktatit përkatës të EEZ. Cila është pikëpamja e Shqipërisë për çështjen e EEZ midis Greqisë dhe Turqisë dhe krizës aktuale me Oruc Reis në Mesdheun Lindor?
Pikëpamja ime është shumë e thjeshtë. Greqia dhe Turqia janë mjaft të pjekura për të zgjidhur çështjen vetë. Ata nuk kanë nevojë për mendimin e Shqipërisë apo të askujt tjetër për këtë çështje. Secili prej vendeve ka këndvështrimin e tij, i cili padyshim që konfliktohet, por të dy kanë aq shumë për të fituar nga zgjidhja e çështjes dhe bashkëjetesa e mirë midis tyre, në një mënyrë të tillë që të mund të ndihmojë si qytetarët ashtu edhe dhe vendet të bashkëjetojnë në paqe dhe harmoni.
Turqia është kritike për sigurinë e Evropës. Greqia është e rëndësishme për sigurinë e Evropës. Turqia është miku më i madh dhe më i afërt i Bashkimit Evropian. Turqia është kufiri i kundërt evropian. Të gjitha provat argumentojnë se Greqia dhe Turqia duhet të takohen, ta zgjidhin atë dhe të bashkëjetojnë në të ardhmen. Mos harroni të ju kujtoj miqësinë midis Kryeministrit Eleftherios Venizelos dhe Kemal Ataturk
Gjërat kanë ndryshuar që nga ajo kohë
Po, por imagjinoni se me çfarë përballen këta dy burra të mëdhenj nga e kaluara e tyre dhe merrni parasysh madhështinë e udhëheqjes që Venizelos tregoi kur dërgoi një roje në varrimin e Ataturkut për ta nderuar atë. Shoku që u bë mik pasi ishte armik. Njerëzit e mëdhenj janë të destinuar për këto gjëra dhe unë mendoj se edhe Erdogan edhe Mitsotakis janë burra të mëdhenj.
Megjithatë, në fazën e tanishme, Turqia është ajo që shkel ujërat territoriale Greke dhe shelfin kontinental Grek, një fakt që shkakton probleme. Kur ka dy vende që nuk kanë pozicione të përbashkëta, atëherë cili është hapi tjetër?
Të paaftët fajësojnë njëri-tjetrin. Burrat e mëdhenj zgjidhin problemet. Jam i bindur që nëse ka vullnet, ekziston një mënyrë dhe besoj – bazuar në njohjen time personale me të dy burrat – se ekziston një perspektivë e zgjidhjes së çështjes dhe kthimit të krizës në një mundësi të re dhe një zgjidhje të re. Turqia dhe Greqia janë shumë të rëndësishme dhe të dy duhet të bashkëjetojnë, sepse ato janë thelbësore për të ardhmen e Evropës dhe fëmijëve të saj.
Më lejoni të përmend një fakt, megjithatë, sepse unë kam qenë i pranishëm në diskutimin që keni pasur më herët me praninë e zonjës Dora Bakoyannis, ish-Ministre e Punëve të Jashtme në 2009, e cila gjithashtu nënshkroi marrëveshjen për EEZ. Unë citoj deklaratat e saj se kishte vende të treta që ndërhynë dhe shkatërruan marrëveshjen midis Greqisë dhe Shqipërisë … A e ndani këtë mendim?
Jo vetëm që ai bëri me dije… por ai e bëri të qartë se Turqia ishte e përfshirë
A është ai i përfshirë vërtet?
Nuk ishte e vërtetë… ishte 2009… në atë kohë unë isha udhëheqësi i partisë socialiste, domethënë opozita, dhe nuk isha takuar, dëgjuar apo biseduar me Erdoganin kur ai ishte kryeministër. Çështja shkoi në gjykatën kushtetuese, e cila nxori këtë vendim. Kështu që Turqia nuk gjendej askund. Unë thashë që në prani të Dorës dhe e kuptoj zhgënjimin e saj, sepse ajo nënshkroi marrëveshjen, por këto gjëra ndodhin…
Jam krenar që jam mik i Erdoganit. Ai kurrë nuk u përpoq të më tregonte asgjë për këtë. Ka qenë një çështje që nga viti 2009 që duhet të zgjidhet. Ne mund ta zgjidhim atë. Shqipëria ka bashkëpunim strategjik me Turqinë dhe Greqinë, por nuk e ndiej që është midis Skyla dhe Charybdis. Anshtë një nder për Shqipërinë që ka këta miq. Greqia është më shumë se një fqinjë, sepse kemi edhe grekë që jetojnë në vendin tonë, shumë vite tani.
Ka grekë që jetojnë në Epirin e Veriut ose në Shqipëri nëse preferoni
Unë preferoj “Albania”
Ka pretendime se të drejtat e tyre po shkelen dhe se nuk u lejohet të vetë-identifikohen
Kjo nuk është e vërtetë … Ju duhet ta kuptoni që ne tani jemi duke punuar në një projektligj të ri për pakicat dhe duhet të them se ky është një ligj model i bazuar në direktivat e Këshillit të Evropës. Ne bëmë përmirësime jo sepse dikush na kërkoi ta bëjmë, as sepse na duhet. Ligji i vjetër ishte i paplotë dhe ne e përmirësuam atë, sepse ekziston një mundësi e shkëlqyeshme për t’u lënë brezave të ardhshëm një trashëgimi dhe një testament të një thesari. Kur jetoni me të tjerët në të njëjtën shtëpi, ku kulturat, përvojat dhe traditat janë të përziera, bëheni më të pasur.
Çështjet me të cilat përballet minoriteti grek në Shqipëri janë po aq të zakonshme sa çështjet me të cilat përballet i gjithë vendi. Ne trashëguam një rrëmujë me çështje pronësie. Nëse pyesni një qytetar nga Shqipëria veriore në jug – pavarësisht nga shqiptari ose kombësia tjetër – ai do t’ju tregojë se problemi më i madh janë të drejtat e pronës, për shkak të periudhës pas viteve 1990.
Si do ta zgjidhni problemin?
Ne po përpiqemi të stabilizojmë situatën. Janë bërë përmirësime, por ende nuk kemi bërë. Tani kemi një ligj të ri, mjete të reja, ne kemi proceduar me një reformë të regjistrit të tokës. Gjërat do të përmirësohen.
Ka diçka që në Greqi, Shqipëri, Ballkan është shumë e rrallë; durimi.
