Italianët, spanjollët, grekët, shqiptarët e kanë nivelin e vitaminës D më të ulët se skandinavët: “Ata e kanë zëvendësuar mungesën e diellit me ushqimin, ne jo”, shpjegon profesori Andrea Giustina, president i Endokrinologjisë në Spitalin San Raffaele në Milano
“Mungesa e vitaminës D mund të jetë një faktor predispozues për t’u infektuar me Covid-19 dhe për një rezultat të rëndë ose vdekjeprurës të sëmundjes”, shprehet profesori Andrea Giustina.
Giustina, kreu i Endokrinologjisë në Spitalin San Raffaele në Milano, profesor i Endokrinologjisë dhe Sëmundjeve Metabolike në Universitetin Vita-Salute San Raffaele dhe president i Shoqatës Evropiane të Endokrinologjisë, tashmë i ka dërguar një letër Revistës Mjekësore Britanike marsin e kaluar në të cilën theksoi se si mungesat e vitaminës D rrisin predispozicionin ndaj infeksioneve sistemike dhe ulin përgjigjen imune, duke favorizuar gjithashtu rrezikun e sëmundjeve autoimune.
Në atë kohë, Covid-19 po bënte masakrën e parë të të moshuarve në Itali, veçanërisht në Veri. Veçori që nuk ka ndryshuar me valën e dytë aktuale: rajonet veriore janë më të prekurat. Më parë ishte Veneto, sot edhe Piemonte dhe Valle d’Aosta, dhe po ashtu Lombardia gjithmonë. Dhe janë pikërisht të dhënat nga Italia Veriore që rritin numrin e infeksioneve dhe viktimave në vendin fqinj, duke e çuar Italinë në krye të renditjes botërore lidhur me infeksionin e koronavirusit Sars-CoV-2.
Shumë e vënë në dyshim arsyen e këtij përqendrimi në Veri. Dhe nëse dikush ka hipotezuar një lidhje me nivelet e larta të ndotjes që i japin Luginës Po titullin e rajonit më të ndotur në Evropë, një fakt tjetër është i qartë: pikërisht në Italinë Veriore, veçanërisht në muajt e dimrit dhe të vjeshtës që ishte kulmi i pandemisë, ekspozimi në diell është më i vogël, i cili është mjeti kryesor që lejon trupin tonë të sintetizojë vitaminën D.
Profesor Giustina, ju tashmë e keni hipotezuar këtë muaj më parë…
“Më 20 mars ne botuam letrën në ‘British Medical Journal’. Ishte atëherë momenti kur Italia dukej se ishte vendi më i prekur, gjë që rezultoi e vërtetë edhe në vijim. Ne u përpoqëm të kuptonim pse situata në Itali ishte kaq dramatike, veçanërisht nga pikëpamja e vdekshmërisë. Në realitet, ne ende sot nuk kemi një shpjegim plotësisht bindës. Por studimet epidemiologjike tregojnë se popullata italiane ka nivele të ulëta të vitaminës D. Kjo sepse ne nuk e shtojmë në ushqim siç bëjnë, për shembull, vendet skandinave, aq sa kjo situatë njihet si paradoks skandinav: ato vende që nuk kanë shumë ekspozim ndaj rrezeve të diellit, burimi kryesor i vitaminës D, e shtojnë atë në ushqim. Dhe kështu nivelet e tyre janë mesatarisht dyfish në krahasim me nivelin e vitaminës D te banorët e vendeve të Evropës Jugore si Spanja, Greqia dhe Italia”.
Ju po thoni që dielli që është në Itali nuk mjafton?
“Do të mjaftonte, nëse do të ekspozoheshim ndaj tij. Kjo ndodhi 50 vjet më parë, kur popullsia jetonte në ajër të hapur. Me kalimin e viteve, zakonet tona të jetës, përfshirë ato të fëmijëve, kanë ndryshuar rrënjësisht. Aq shumë sa izolimi është në të vërtetë nxitimi i një stili jetese që ne, si vendet e tjera, e kemi krijuar tashmë për disa kohë. Disa e kanë kompensuar këtë mungesë, ne jo”.
A është vërtetuar se roli i vitaminës D ndikon në rritjen e sistemit imunitar?
“Po. Për më tepër, ekziston një meta-analizë e rëndësishme e botuar në ‘British Medical Journal’ në 2017, e cila pretendon se pacientët veçanërisht me mungesë të vitaminës D të cilëve u janë dhënë suplemente të vitaminës D kishin më pak infeksione të frymëmarrjes”.
A është në të vërtetë e efektshme vitamina D edhe kundër një zhvillimi virulent të Covid-19?
“Shumica e studimeve sugjerojnë që pacientët me Covid-19 kanë nivele më të ulëta të vitaminës D sesa popullata e përgjithshme. Me sa duket, mungesa e vitaminës D duket të jetë një faktor predispozues për marrjen e Covid. Kjo doli nga disa studime në mjedise të ndryshme: nuk janë prova lokale, por tani prova të përhapura. Kjo nuk përcakton me siguri se vitamina D është një terapi potencialisht efektive kundër Covid.
Shumë të dhëna në këtë drejtim nuk janë ende të disponueshme. Sidoqoftë, ekziston një studim i fundit spanjoll që tregon se pacientët Covid të trajtuar me terapi standarde dhe suplemente të vitaminës D kishin një rezultat më të mirë klinik sesa ata që nuk e morën shtesën. Por për momentin është studimi i vetëm i botuar mbi këtë temë. Me fjalë të tjera: ka prova të mjaftueshme që nivele të ulëta të vitaminës D shoqërohen me infeksionin Sars-CoV-2. Nuk ka prova të mëdha se dhënia e vitaminës D është një terapi e mundshme te pacientët e shtruar me Covid. Por përshtypja është që të kesh nivele të ulëta të vitaminës D mund të jetë një nga arsyet që e çojnë pacientin drejt shtrimit në spital”.
Një studim i fundit nga Spitali San Raffaele që keni kryer tregoi se pacientët e shtruar në spital nga Covid-19, të cilët kanë fraktura vertebrale duket se rrezikojnë më shumë të vuajnë nga një formë e rëndë e sëmundjes. A ka ndonjë lidhje midis predispozicionit ndaj frakturave, niveleve të ulëta të kalciumit dhe vitaminës D dhe Covid-19, duke pasur parasysh që kjo vitaminë është thelbësore për thithjen e kalciumit që merret me dietë?
“Po, unë besoj se ka një lidhje midis vitaminës D, kalciumit, brishtësisë së kockave, ndjeshmërisë ndaj infeksionit të koronavirusit dhe rezultateve më të këqija të pacientit. Këto fraktura tregojnë një brishtësi sistemike të trupit. Një prevalencë e lartë e hipokalcemisë tashmë ishte shfaqur në infeksionin e mëparshëm të Sars. Në San Raffaele kemi parë shumë pacientë të sëmurë të shtruar në spital me Covid kanë vlera shumë të ulëta të kalciumit. Dhe kalciumi i ulët rrit përqindjen e rrezikut të shtrimit në spital me Covid”.
Duke pasur parasysh avantazhet e marrjes së vitaminës D në rast të mungesave, a ka ndonjë kundërindikacion?
“Ekziston një problem ekonomik, një problem i kostos për shërbimin shëndetësor. Në vendin tonë kemi një shpenzim mjaft të lartë për vitaminën D, aq sa organi rregullator, Aifa (Agjencia Italiane e Barnave), pak para shpërthimit të pandemisë të jepte një vendim që kufizonte rimbursimin e saj. Problemi është se kur ka një mungesë kaq të përhapur në popullsi si në Itali, çështja duhet të adresohet sistematikisht, përndryshe rrezikon të mbetet e pazgjidhur ose të përkeqësohet”.
Për sa i përket tolerancës, a mund të ketë efekte anësore?
“Efektet anësore të kolecalciferolit, pararendës i vitaminës D që prodhohet nga lëkura në përgjigje të ekspozimit në diell, janë shumë të kufizuara. Kjo sepse trupi e aktivizon atë më parë në mëlçi dhe pastaj në veshkë vetëm sasinë e nevojshme. Shanset për të “dehur” një person me doza standarde të kësaj forme të vitaminës D janë shumë të ulëta. Një çështje tjetër është nëse përdoren forma të ndryshme të vitaminës D, format aktive, të cilat mund të shkaktojnë një problem më të madh të mbidozës, sepse trupi nuk është në gjendje të vetë-rregullojë metabolizmin e tij”.
Cilat janë këto forma aktive?
“Përveç kolecaliferolit, ka në treg disa forma tashmë të hidroksiduara në mëlçi, 25 hidroksivitamin D, dhe forma tashmë të hidroksiduara edhe në veshka, 1.25, i ashtuquajturi kalcitriol, më pak administrues i të cilit kufizon përdorimin e tij në kushte veçanërisht në të cilën për një patologji shoqëruese nuk ka hidroksilim efektiv në nivelin renal”.
Cili është shkaku i faktit që vitamina D nuk ka gjasa të shkaktojë toksicitet?
“Së pari, vitamina D, e cila është një hormon në të gjitha aspektet, është një përbërje natyrore, fiziologjikisht tashmë e pranishme në trup, nuk është një përbërje farmakologjike. Ky është një element themelor. Është pak a shumë sikur të kem një problem tiroideje dhe marr hormon tiroide. Shumica e vitaminave të tjera sigurohen nga një dietë e ekuilibruar. Problemi me vitaminën D është se ushqimi, nëse nuk shtohet ad hoc, siguron rreth 20 për qind të kërkesës ditore të vitaminës D”.
Sa diell duhet të marrim për të shmangur mangësitë e vitaminës D?
“Ne duhet të ekspozohemi çdo ditë të paktën gjysmë ore. Dhe mos të ekspozojmë vetëm fytyrën, por edhe pjesë të trupit: këmbët ose krahët, të paktën”.
Duke marrë parasysh që në dimër kjo është në të vërtetë e pamundur në pjesën më të madhe të Italisë, a do të rekomandonit një shtesë të vitaminës D?
“Popullsia italiane, veçanërisht ajo e moshuar, ka një mungesë jashtëzakonisht të rëndësishme të vitaminës D. Në shtëpitë e pleqve, gjatë muajve të dimrit, arrin rreth 100%. Rastet më të rënda të Covid janë raportuar të kenë diabet ose mbipesha. Këto janë nga ana tjetër kushte që rezultojnë në nivele të ulëta të vitaminës D të cilat nga ana tjetër mund t’ju bëjnë më të prekshëm nga Covid. Në të kaluarën e afërt u mendua të jepet një dozë e vitaminës D që zgjati një vit së bashku me goditjen e gripit. Sot këto përdoren rrallë sepse është parë që një dozë e vetme e lartë mund të mos jetë efektive ose e tolerueshme mirë. Tani duhet të marrim në konsideratë vaksinën anti-Covid”./American Eye
