Vincent Ni – The Guardian
Së pari ishte Koreja e Veriut. Pastaj erdhi Mianmar. Tani është Afganistani. Tre krizat e vazhdueshme në zonat pranë Kinës duket se kanë pak të përbashkëta. Por për Pekinin ata parashtrojnë të njëjtën pyetje: Si të veprojë me shtetet e rëndësishme strategjike, por në krizë, në kufirin e saj dhe si reagimi i Kinës do ta përcaktojë identitetin e saj si një fuqi globale.
Për shumë vite vëzhguesit e Kinës në Perëndim kanë kërkuar të dhëna se si një fuqi në rritje do të ushtrojë ndikimin e saj në skenën botërore përmes përfshirjes së saj në Afrikë ose marrëdhënieve të saj me SHBA. Por mënyra se si Kina i afrohet tre vendeve fqinje mund të japë një tablo më të qartë.
“Afganistani, Mianmar dhe Koreja e Veriut janë të gjitha teste për Kinën si një superfuqi në rritje: nëse Pekini, në kohën e tërheqjes amerikane, mund të mbushë vakuumin në një mënyrë të aftë”, tha Thant Myint-U, një birmanez i mirënjohur historian dhe ish-këshilltar presidencial.
“Ne kemi parë qasjen perëndimore ndaj shteteve të dështuara, të rrënjosura në idetë rreth zgjedhjeve, demokracisë dhe të drejtave të njeriut, por nuk e dimë me të vërtetë se çfarë do të bënte Kina, e cila në dekadat e fundit ka qenë fakt hezituese”.
Deri më tani qasja e Kinës ka qenë e kujdesshme dhe konvencionale. Për Afganistanin ajo i ka kërkuar komunitetit ndërkombëtar që të “udhëheqë në mënyrë aktive” talebanët. Në Mianmar ajo po ofron zhvillim ekonomik pasi bllokoi dënimin e plotë të grushtit të shtetit në Këshillin e Sigurisë të OKB -së në mars. Dhe për sa i përket Koresë së Veriut, të dy vendet në korrik u zotuan të forcojnë bashkëpunimin në 60-vjetorin e nënshkrimit të Traktatit të tyre të Miqësisë, Bashkëpunimit dhe Ndihmës së Ndërsjellë.
Ndikimi i Kinës në këto tre vende është i një natyre shumë të ndryshme. Ndryshe nga Afganistani, me të cilin Kina ndan një kufi të vogël, rajonet kufitare me Korenë e Veriut dhe Mianmar kanë një histori të gjatë ndërveprimi.
“Në Mianmar, interesat kryesore të Kinës janë të sigurojnë një shkallë të stabilitetit dhe të sigurohen që asnjë fuqi tjetër e madhe nuk është një mik më i mirë për këdo që është në krye në pushtetit. Ambiciet gjeopolitike të Pekinit, për ta bërë Mianmarin një urë drejt oqeanit Indian, janë dytësore në respekt të praktikave mijëvjeçare të menaxhimit të konflikteve barbare përgjatë kufirit të jug-perëndimor të Kinës”, tha Thant Myint-U, i cili është gjithashtu autor i Historisë së Fshehur të Birmanisë.
Yun Sun, e cila drejton programin e Kinës në qendrën e mendimit Stimson Center, u pajtua. Ajo tha se shqetësimi kryesor i Kinës ishte siguria e saj kufitare, e ndjekur nga një krizë e mundshme refugjatësh. Në vitin 2009, për shembull, përplasja vdekjeprurëse në Kokang në Mianmar çoi në afro 30,000 refugjatë që u dyndën në Kinë. “Pekini do ta monitorojë këtë nga afër në muajt në vijim nëse situatat vazhdojnë të përkeqësohen në këto vende”, tha ajo.
Në rastin e Afganistanit, Pekini është ende duke debatuar në atë masë sa duhet të përfshihet në mënyrë aktive me regjimin taleban. “Unë nuk mendoj se Kina do të krijojë marrëdhënie diplomatike me talebanët”, tha Zhu Yongbiao, drejtor i Qendrës Kërkimore Afgane të Universitetit Lanzhou, duke iu përgjigjur një pyetjeje nga një përdorues kinez të internetit muajin e kaluar. “[Të paktën] jo në afat të shkurtër kohor”, shtoi ai.
Kritikët thonë se si një fuqi domethënëse tashmë, herët a vonë Kina do të hasë në dilema diplomatike me Afganistanin në muajt dhe vitet në vazhdim. “Kina tashmë është një djalë i madh dhe njerëzit presin që ajo të veprojë si një djalë i madh. Duam apo nuk duam, peshat e tij ekonomike dhe politike do të drejtojnë natyrshëm drejtimin, “tha Raffaello Pantuucci, një anëtar i lartë në S. Rajaratnam School of International Studies në Singapor. “Por duket se Pekini është ende duke mbrojtur bastet e tij.”
Deri më tani ka pak shenja se qasja e Pekinit do të ngjajë me atë të Uashingtonit. Këtë javë senatori republikan Lindsey Graham tha se ai besonte se trupat amerikane “do të kthehen në Afganistan” në të ardhmen. “Ne do të na duhet ta bëjmë, sepse kërcënimi do të jetë kaq i madh”, tha ai për BBC.
“Nëse kjo ndodh, mund të luajë mirë në librin e parashikimeve të Kinës, tha Enze Han nga Universiteti Hong Kong, duke përmbledhur pikëpamjen e Pekinit mbi përfshirjen ushtarake të Uashingtonit në konfliktet globale. “Pekini me siguri dëshiron të shohë SHBA të bllokuar përsëri në Afganistan. Dhe madje edhe në skenarin më të keq, nuk ka shumë gjasa që Pekini të përfshihet në Afganistan siç ka bërë SHBA”.
“Në rastin e Mianmarit, Covid si dhe krizat politike po e bëjnë vendin më shumë lehtësisht të ngjasojë me një shtet të dështuar. Kina mendon se nuk mund të bëjë shumë për të parandaluar që kjo të ndodhë. Dhe sapo të ndodhë, do të hidhet në aksion për të gjetur mënyra për ta kthyer një krizë në një mundësi”.
Është e qartë se doktrina pragmatike e politikës së jashtme të Pekinit nuk do të ndryshojë së shpejti, dhe përgjigja e saj ndaj ngjarjeve në këto tre shtete të dështuara do t’i bëjë pashmangshëm komentuesit në demokracitë perëndimore të nxjerrin përfundimet e tyre se si do të sillet Kina, ndërsa krijon identitetin e saj të ri si një lojtar i domosdoshëm global.
Por sipas këndvështrimit të Pekinit, një qasje e tillë mund të jetë gjithashtu aseti i tij strategjik, tha Sun. “Është njësoj si Game of Thrones: regjimet vijnë dhe shkojnë, por Kina si fqinji i tyre është aty përgjithmonë. Nëse perëndimi tani dëshiron të ndikojë në këto vende, ata duhet të kalojnë përmes Pekinit. Të gjitha kartat janë në Kinë përballë këtyre ndryshimeve dinamike me Perëndimin.
