Nga Yascha Mounk
Shumica e njerëzve që njoh e kanë kaluar Covid-19. Gjatë fazave të mëparshme të pandemisë, shumica e miqve të mi nuk patën kontakt me virusin. Ishin shumë më të kujdesshëm se tani apo ishin thjesht me fat? Cilado qoftë arsyeja, fati i tyre i mirë tani ka mbaruar. Shtatë miq të ngushtë më thanë kohët e fundit se kishin rezultuar pozitivë. Disa të tjerë dyshojnë fort se kanë COVID, por nuk kanë bërë test. Fatmirësisht, të gjithë kanë simptoma të buta (pa dyshim pjesërisht sepse të gjithë janë të vaksinuar dhe nuk janë në kategoritë me rrezik të lartë).
Modeli në rrethin e miqve të mi përshtatet me atë që po shpaloset në Afrikën e Jugut, ku u identifikua për herë të parë varianti i ri Omicron i koronavirusit. Numri i rasteve në vend u rrit shpejt, por numri i vdekjeve deri më tani është rritur në mënyrë shumë graduale – ndoshta duke treguar se Omicron është më ngjitës, por shkakton sëmundje më pak të rënda se variantet e mëparshme.
Megjithatë, shenjat e hershme nga vende të tjera janë pak më shqetësuese. Të dhënat e hershme nënkuptojnë se, të paktën tani për tani, e ardhmja e menjëhershme epidemiologjike është e pasigurt. Mund të kemi disa muaj shqetësime relativisht të lehta përpara se Omicron të dalë nga skena. Ose mund të jemi gati të përjetojmë një rritje tjetër eksponenciale të shtrimeve në spital dhe vdekjeve. E megjithatë unë vë bast se, çfarëdo kursi që mund të marrë Omicron – ose llojet e ardhshme të sëmundjes – ne jemi gati ta përjetojmë fundin e pandemisë si një fenomen social.
Që në ditët e para të pandemisë, si ekspertët ashtu edhe njerëzit laikët nuk janë pajtuar për masën në të cilën duhet të përfshihemi në distancimin shoqëror ose mbylljet e imponuara nga qeveria. Në çdo fazë, disa njerëz donin të ndërmerrnin hapa radikalë, ndërsa të tjerë ishin më të shqetësuar për kostot dhe të metat e masave të tilla. Dhe kjo vlen edhe sot. Por luftimet e vazhdueshme për maskat dhe vaksinimin me detyrim errësojnë zonën në të cilën fusha e betejës është zhvendosur muajt e fundit.
Pavarësisht rritjes së numrit të rasteve, pak ekspertë apo politikanë po propozojnë masa të rrepta për të ngadalësuar përhapjen e virusit. Oreksi për mbyllje ose ndërhyrje të tjera sociale në shkallë të gjerë thjesht nuk është më. Kjo do të thotë se ne kemi hequr dorë në mënyrë efektive nga “ngadalësimi i përhapjes” ose “rrafshimi i kurbës”. Në një shkallë shumë më të madhe se në valët e mëparshme, ne kemi vendosur në heshtje të ngremë duart lart.
Politikat e fundit të administratës Biden janë tregues të këtij ndryshimi. Sipas The New York Times, planet e Shtëpisë së Bardhë përfshijnë “dërgimin e trupave ushtarake për të ndihmuar spitalet të përballen me rritjet e Covid; vendosjen e ventilatorëve në vendet që kanë nevojë për to; evokimi i një ligji të kohës së luftës për të përshpejtuar prodhimin e testeve Covid; dërgimi i testeve falas te njerëzit muajin e ardhshëm; dhe hapjen e më shumë klinikave të vaksinimit.” Të gjitha këto janë masa të arsyeshme. Por, për të përdorur një metaforë nga ligjërimi i ndryshimeve klimatike, ato janë kryesisht në fushën e përshtatjes: qëllimi është të na ndihmojë të përballojmë një rritje të rasteve, jo t’i parandalojmë të mos ndodhin.
Realiteti mund të bëjë të detyrueshme disa rregullime në këtë strategji gjatë javëve dhe muajve të ardhshëm. Nëse Omicron fillon të dërgojë dhjetëra mijëra pacientë në kujdesin intensiv, duke i çuar spitalet në prag të kolapsit, si politikanët ashtu edhe qytetarët do të përgjigjen. Por nëse dikur qëllimi kishte qenë ndalimi i shfaqjes së një emergjence, kufizime serioze si mbylljet tani mendohen vetëm nëse futemi në një situatë në të cilën urgjenca bëhet e qartë për të gjithë.
Shkencëtarët kanë mënyrën e tyre për të vendosur fundin e një pandemie. Por një tregues i dobishëm social-shkencor është kur njerëzit janë mësuar të jetojnë me praninë e vazhdueshme të një patogjeni të veçantë. Sipas këtij përkufizimi, rritja masive e infeksioneve Omicron që aktualisht po përhapet nëpër shumë vende të zhvilluara pa shkaktuar masa të reja shënon fundin e pandemisë. Ky normalitet i ri, a mund të themi se ka kuptimin se sëmundja paraqet më pak rrezik? Apo njerëzit do ta injorojnë COVID-in edhe pse ai vazhdon të vrasë qindra mijëra njerëz çdo vit?
Ka arsye reale për të parashikuar një skenar më shpresëdhënës. Viruset janë më të rrezikshme kur futen në një popullatë që nuk ka pasur kurrë kontakt me to më parë. Sa më “imunologjikisht naivë” të jenë njerëzit, aq më shumë prej tyre ka të ngjarë të vuajnë pasojat në terma të numrit të rasteve dhe vdekshmërisë. Kjo sugjeron që muajt e ardhshëm mund të na ofrojnë mbrojtje të konsiderueshme kundër shtameve të ardhshme të virusit: Sapo një pjesë e madhe e popullsisë të ekspozohet ndaj Omicron-it, njerëzimi do të jetë shumë më pak imunologjikisht naiv, gjë që mund të na ndihmojë të përballojmë më mirë llojet e ardhshme të koronavirusit pa rritje të ndjeshme të vdekshmërisë.
Megjithatë, ky nuk është një përfundim i paracaktuar. Omicron mund të dalë se u jep imunitet të shkurëtr ayte që infekton ose shumë më të dobët ndaj llojeve të tjera. Nëse jemi të pafat, disa lloje që mund të shfaqen në të ardhmen mund të rezultojnë (të paktën) po aq infektivë sa Omicron dhe (të paktën) po aq vdekjeprurës sa Delta.
Është e qartë se ajo sesa të ashpër do të jenë variantet e reja të ardhshme ka rëndësi të madhe morale. Dhe po aq qartë, ajo që duhet të bëjmë në përgjigje të valëve të ardhshme të virusit varet, të paktën pjesërisht, nga natyra e kërcënimit me të cilin do të përballemi. (Një përgjigje model do të merrte gjithashtu parasysh efektet e mëvonshme të COVID, të cilat duket se zgjasin për një kohë të gjatë te shumë pacientë, duke përfshirë disa që fillimisht kishin simptoma të lehta.) E megjithatë, supozimi im për atë që do të bëjmë nuk do të përqendrohet më te këto çështje. Shtetet e Bashkuara tani duket se janë të gatshme t’u përgjigjen valëve të ardhshme me një psherëtimë kolektive dhe një ngritje supesh.
Jam rritur në Gjermani dhe si fëmijë mahnitesha nga lajmet për jetën në vende shumë të rrezikshme. Banorët e Bagdadit ose Tel Avivit dukej se e vinin veten në rrezik thjesht duke shkuar në pazar ose duke takuar miqtë për kafe. Pyesja veten me një përzierje tmerri dhe admirimi, se si mundej që dikush të ishte i gatshëm të pranonte një rrezik të tillë ekzistencial për një kënaqësi kaq të parëndësishme?
Por e vërteta e gjithë kësaj është se pothuajse të gjithë njerëzit, pothuajse gjatë gjithë historisë së regjistruar, janë përballur me rreziqe të përditshme sëmundjesh ose vdekjesh të dhunshme që janë shumë më të mëdha se ato me të cilat përballen aktualisht banorët e vendeve të zhvilluara. Dhe pavarësisht tmerreve të vërteta të 24 muajve të fundit, kjo është e vërtetë edhe tani. A është guximi ynë për ta jetuar jetën dhe për t’u shoqëruar përballë rreziqeve të tilla? Apo është frymëzues? Unë nuk e di. Por mirë apo keq, nuk ka gjasa të ndryshojë. Vendosmëria për të ecur përpara është thellësisht dhe ndoshta në mënyrë të pandryshueshme njerëzore.
Në këtë kuptim, pranvera e vitit 2020 do të mbahet mend si një nga periudhat më të jashtëzakonshme në histori – një kohë kur njerëzit u tërhoqën plotësisht nga jeta shoqërore për të ngadalësuar përhapjen e një patogjeni të rrezikshëm. Por ajo që ishte e mundur për disa muaj, ka rezultuar e paqëndrueshme për vite, e lëre më për dekada. Çfarëdo dëmi që mund të shkaktojë Omicron në të ardhmen e afërt, ne, ka shumë të ngjarë, që së shpejti do të bëjmë jetë që i ngjan më shumë pranverës së 2019-s sesa pranverës së 2020-s.
*Autori është profesor në Universitetin John Hopkins
Shkrimi është publikuar në The Atlantic
