Roberto Saviano ka jetuar “nën tokë” me mbrojtjen e policisë prej 16 vjetësh që kur botoi librin “Gomorra”, një raport kundër krimit të organizuar në vendin e tij. Një jetë e vështirë, plagën e të cilës e tregon në një roman grafik të krijuar me karikaturistin Asaf Hanuka. Titulli është i qartë: “Unë jam ende gjallë”.
Në një intervistë për gazetën spanjolle “La Vanguardia” ai rrëfen se çfarë po ndodh tani me mafian në Europë.
Është triumfi apo dëshpërimi klithma e fundit e romanit grafik, “Jam akoma gjallë, fëmijët e kurvës së madhe!”?
“Dëshpërim. Sepse nuk mbeta as gjallë e as i vdekur. Të thuash që jam gjallë është të shpresosh për të ardhmen. Në moshën 26-vjeçare, perceptimi im ishte ndryshe” – thotë Saviano.
Atëherë mendonte se do të zgjaste pak.
“Unë po e luftoj këtë, por ata do të më përjashtojnë pas dy ose tre vjetësh. Gjërat duket se kanë ndryshuar: në vitin 2021, Capo Bidognetti u dënua se më kërcënoi mua dhe Rosaria Capacchione dhe lajmi nuk mori shumë vëmendje. Mund të mos ketë ndodhur kurrë në Evropë që një drejtues klani të dënohet për sulm ndaj një gazetari. Por është sikur të ishte një dukuri e zakonshme në të njëjtin kontinent ku u vra Daphne Caruana Galizia në Maltë, Jan Kuciak në Sllovaki dhe një tjetër gazetar holandez në qendër të Amsterdamit. E gjithë kjo nuk ka shkaktuar skandal në shoqërinë civile” – përgjigjet Saviano.
Sllovakia, Malta, Holanda … Këto vdekje flasin për fuqinë e mafies apo pakujdesi evropiane?
“Në vitet 70-të pati një lëvizje të madhe solidariteti me një autor apo një gazetar të rrezikuar. Nuk ndodhi kur Ahmet Altan, një shkrimtar turk, u dënua me burgim të përjetshëm. Askujt nuk i intereson sot. Logjika është se ata që ekspozohen shpresojnë të fitojnë diçka, ndaj nuk ia vlen të dëgjohen. Jam dërguar në gjyq nga Matteo Salvini. Nëse Berlusconi do ta kishte bërë këtë, do të ishte folur kaq shumë për këtë… Tani duket normale. Ata janë të interesuar për gjëra të tjera. Dhe turmat e kanë kuptuar shumë mirë këtë” – thotë Saviano.
A po rriten mafiet në Evropë?
“Pandemia i ka bërë të fortët edhe më të fortë. Në Spanjë problemi nuk lind sepse qeveria është krejtësisht e verbër. Por me krizën e Covid-it, kush blen restorante në krizë në Barcelonë apo Sevilje? Dhe hotele. Dhe klubet e natës. Përfshihen shumë grupe kriminale. Djali italian i vrarë në Lloret nga dy çeçenë është vrarë nga anëtarë të një organizate kriminale që mbronin një vend. Ka një kolonizim të Spanjës nga mafia çeçene, gjeorgjiane dhe ruse vite më parë. Tashmë drejtësia i di këto dinamika, por nuk mjaftojnë sepse politika nuk merret kurrë me to. Mafiat po hanë Evropën në heshtjen e të gjithëve që përdorin platforma ekonomike të quajtura Lihtenshtejni, Luksemburgu, Andorra dhe veçanërisht Londra. Dhe nuk debatohet kurrë në Evropë”.
Pse një roman grafik?
“Doja të lija një gjurmë, për të shpjeguar se kjo ka ndodhur. Me imazhe mes dokumentacionit dhe surrealizmit. Unë duke u shndërruar në një minotaur, duke u mbytur me lotët e mi sepse që në moshën 12-vjeçare kam parë vrasjen e parë. Jam lodhur dhe me këtë punë shpresoj të jem në gjendje t’i them vetes “Mjaft më, jam gjallë dhe bëhem dikush tjetër”. Shumë prej jush mund të kenë dëgjuar për fjalët e mia, por ishte një ndërmarrje titanike, ishte e logjikshme që të më sulmonin”.
A i ndryshoi gjërat Gomorra në Itali?
“Drita është ndezur. Dhe kjo i ka ndryshuar gjërat. Dhe më vjen mirë që pashë Diego Osornon në Spanjë, Farinën në Meksikë, shkrimtarë që përdorën metodën e Gomorrës. Nuk e di nëse do të mund të kem një jetë normale. Kjo nuk është një kohë e mirë për Evropën. Kam frikë nga Vox-i, e djathta me derivacione neofashiste në Itali…”
Çfarë e shtyu të kalonte kufirin e shënuar nga mafia? A do ta bënte përsëri?
“Jo, duke u kthyer, do t’i bëja të gjitha ndryshe. Me më shumë kujdes, duke më shpëtuar jetën. Më vjen keq për atë që kam bërë, por nuk e mohoj. Mendoj se ajo që më bëri të kaloj kufirin ishin vrasjet e priftit Don Peppe dhe sindikalistit Federico del Prete. Ajo që pashë rreth meje më zemëroi dhe doja të flisja për këtë.
“Fundi i pjesës së parë të jetës sime”, – thuhet në librin tuaj, si e shihni të dytën?
“Unë duhet ta ndërtoj atë. Nuk e di nëse do të mund të kem një jetë normale. Kjo nuk është një kohë e mirë për Evropën. Kam frike nga Vox, e djathta me derivate neofashiste ne Itali… Sapo kam vdekur ne Lampedusa nga i ftohti i detit, ne Poloni emigrantet janë bllokuar në borë, nga kampet turke vijnë pamje të tmerrshme të fëmijëve që dridhen nga i ftohti. Nuk është bota që kanë ëndërruar ata që kanë ndërtuar demokracinë kur ranë diktaturat”.
Përfshirë situatën në Ukrainë
“E themeluar shumë mirë në botën e krimit. Organizata më e fortë ruse është “Rrethi i Vëllezërve” dhe drejtohet nga Mogilevich, ukrainas dhe pro-rus. Në Bjellorusi, nëse Lukashenko humbet kartelet kriminale që e mbështesin ende, ai do të bjerë. Ne nuk flasim për këtë. Sikur të mos ekzistonin. Dhe ata janë forca e vërtetë. Por ne kemi 15 vjet që flasim për Afganistanin pa thënë se talebanët janë trafikantë droge”.
