Njerëzit në të gjithë Europën po grumbullojnë tableta jodi mes frikës së lufta e Rusisë dhe Ukrainës do të përfundojë me pasoja bërthamore, siç është rrezatimi i lartë.
Farmacitë në të paktën nëntë vende të BE-së thonë se kanë parë një rritje të kërkesës që kur presidenti rus Vladimir Putin urdhëroi që forcat e centraleve bërthamore të ishin në gatishmëri të lartë dhe luftimet shpërthyen në vendet e dy prej centraleve bërthamore të Ukrainës, Çernobilit dhe Zaporizhisë.
Ministri i Jashtëm francez Jean-Yves Le Drian gjithashtu njoftoi të dielën se Franca i kishte dërguar Ukrainës tableta jodi – midis produkteve të tjera mjekësore – për të ndihmuar vendin të mbrojë qytetarët e tij në rast të një aksidenti bërthamor gjatë luftimeve me forcat ruse.
Ekspertët e mjekësisë bërthamore thonë se pilulat duhet të merren vetëm me udhëzimin e ekspertëve të shëndetit publik. Sindikata e Farmacistëve Belgë tha se vetëm të hënën e kaluar u shpërndanë mbi 30,000 kuti. Farmacitë belge po i shpërndajnë tabletat falas për ata që kanë shtetësi belge.
Gazetat lokale në rajone duke përfshirë Veneto, Lombardi dhe Lazio në Itali, raportuan gjatë fundjavës se farmacitë po shihnin një kërkesë të papritur për tableta jodi dhe suplemente me bazë jodi, të cilat në disa rajone nuk mund të blihen pa recetë.
Është një histori e ngjashme në Finlandë dhe Holandë me rritje të kërkesës që nga fillimi i luftës. Disa farmaci deklaruan se kanë mbaruar furnizimin, por Shoqata Finlandeze e Farmacistëve tha se nuk kishte nevojë të grumbulloheshin tabletat pasi kishte shumë furnizime. Ankthi është gjithashtu i përhapur në të gjithë Europën Qendrore, me një nxitim të ngjashëm për të blerë jod në Poloni dhe Rumani, të cilat ndajnë një kufi me Ukrainën, si dhe në Republikën Çeke, Kroaci dhe Bullgari.
“Në gjashtë ditët e fundit farmacitë bullgare kanë shitur aq [jod] sa kanë shitur për një vit. Disa barnatore tashmë janë pa stok. Kemi porositur sasi të reja por kam frikë se nuk do të zgjasin shumë,” tha të mërkurën kryetari i sindikatës së farmacive të vendit.
Si funksionojnë pilulat e jodit?
Tabletat e jodit mund të merren për të zvogëluar rrezikun e zhvillimit të kancerit të tiroides në rast të një aksidenti bërthamor, sipas Autoritetit Norvegjez të Rrezatimit dhe Sigurisë Bërthamore.
Jodi radioaktiv i çliruar gjatë një ngjarjeje të tillë mund të përthithet nga gjëndra tiroide kur thith ajrin e kontaminuar, por tabletat e jodit ndihmojnë në ndalimin e këtij përthithjeje dhe si rezultat zvogëlojnë rrezikun e zhvillimit të kancerit të tiroides.
Komisioni Rregullator Bërthamor i SHBA-së vëren se është një “mbrojtje shumë e specializuar”.
“Evakuimi është masa mbrojtëse më efektive në rast të një emergjence radiologjike. Sepse mbron të gjithë trupin (duke përfshirë gjëndrën tiroide dhe organet e tjera) nga të gjitha radionuklidet dhe të gjitha rrugët e ekspozimit,” ka deklaruar Komisioni.
A duhet të merrni tableta jodi tani?
Ekspertët paralajmërojnë se jodi, i cili zakonisht shpërndahet te popullatat që jetojnë brenda 15 deri në 20 km nga një objekt bërthamor në rast incidenti, nuk është i nevojshëm në këtë fazë.
“Është ende e diskutueshme se në çfarë mase do të jenë tabletat e jodit. Efektet e drejtpërdrejta të shpërthimeve bërthamore do të jenë katastrofike. Në distanca të mëdha, ku pasojat me sa duket do të mbizotërojnë, ndotja radioaktive sigurisht që nuk do të shkaktohet vetëm nga jodi radioaktiv,” tha Hielke Freerk Boersma, një ekspert i mbrojtjes nga rrezatimi në Universitetin e Groningenit.
Ai shtoi se përdorimi i panevojshëm i tabletave të jodit – që mund të ndodhë kur njerëzit janë në panik – mund të shkaktojë gjithashtu efekte të pafavorshme shëndetësore, megjithëse mundësia që këto efekte të ndodhin është shumë e vogël.
