Agjencitë e inteligjencës të Kremlinit kanë mësuar nga gabimet e tyre gjatë dy ditëve të fundit
Nga The Economist
Është e pazakonshme që drejtuesit e spiunazhit të tallen hapur me rivalët e tyre. Por muajin e kaluar Bill Burns, drejtori i CIA-s, nuk mundi të rezistonte duke vëzhguar se lufta në Ukrainë kishte qenë një ndihmë për agjencinë e tij.
“Rryma e fshehtë e pakënaqësisë (mes rusëve) po krijon një mundësi rekrutimi një herë në një brez për CIA-n”, shkroi ai në Foreign Affairs.
“Ne nuk do ta lëmë të shkojë dëm”.
Vërejtja mund të ketë prekur një nerv në “shërbimet speciale” të Rusisë, siç i përshkruan vendi agjencitë e tij të inteligjencës. Spiunët rusë dështuan në përgatitjet për luftë dhe më pas u dëbuan masivisht nga Europa. Por provat e mbledhura nga Instituti Mbretëror i Shërbimeve të Bashkuara (RUSI), një institut kërkimor në Londër, dhe të publikuara ekskluzivisht nga The Economist, tregojnë se ata po mësojnë nga gabimet e tyre, duke rregulluar zanatin e tyre dhe duke hyrë në një fazë të re të luftës politike kundër Perëndimit.
Vitet e fundit ishin të vështira për spiunët rusë. Në vitin 2020, operativët e FSB-së, shërbimi rus i sigurisë, dështuan helmimin e Alexei Navalny, aktivistit të opozitës të ndjerë së fundmi. Pastaj FSB-ja i dha Kremlinit një pamje rozë se si do të shkonte lufta, duke ekzagjeruar dobësitë e brendshme të Ukrainës. Ajo dështoi të parandalonte agjencitë perëndimore nga vjedhja dhe publikimi i planeve të Rusisë për të pushtuar Ukrainën. Dhe nuk ishte e gatshme për të ndalur një rebelim të shkurtër nga Yevgeny Prigozhin, udhëheqësi i grupit mercenar Wagner, vitin e kaluar.
SVR, agjencia e inteligjencës së jashtme të Rusisë, pa praninë e saj në Europë të zbehej me rreth 600 oficerë të dëbuar nga ambasadat në të gjithë kontinentin. Të paktën tetë “ilegalë” – oficerë të inteligjencës që vepronin pa mbulesë diplomatike, shpesh duke u paraqitur si jo-rusë – u ekspozuan.
Studimi i shkruar nga Jack Watling dhe Nick Reynolds, një palë analistë të organizatës, dhe Oleksandr Danylyuk, një ish-këshilltar i ministrit të mbrojtjes të Ukrainës dhe shefit të inteligjencës së jashtme, bazohet në dokumente “të marra nga shërbimet speciale ruse” dhe në intervista me “organet përkatëse zyrtare” – me sa duket agjenci të inteligjencës – në Ukrainë dhe Europë.
Në fund të vitit 2022, thotë studimi, Rusia e kuptoi se kishte nevojë për raportim më të ndershëm nga agjencitë e saj. Ai vendosi Sergei Kiriyenko, zëvendës-shefin e shtabit të Kremlinit, në krye të “komiteteve të ndikimit të veçantë”. Këto koordinojnë operacionet kundër Perëndimit dhe më pas matin efektin e tyre.
Ky ndryshim i personelit duket se ka prodhuar fushata propagandistike më koherente. Në Moldavi, për shembull, një përpjekje disi e shpërndarë dizinformuese kundër përpjekjes së vendit për anëtarësim në Bashkimin Europian u bë më e qëndrueshme dhe e fokusuar vitin e kaluar. Ai e lidhi ofertën e pranimit me presidentin personalisht, duke e fajësuar atë për problemet ekonomike të Moldavisë. Fushatat që synojnë minimin e mbështetjes europiane për Ukrainën janë rritur gjithashtu. Në janar, ekspertët gjermanë publikuan detaje të robotëve që shpërndanin qindra mijëra postime në gjuhën gjermane në ditë nga një rrjet prej 50.000 llogarish gjatë një muaji në x (Twitter). Më 12 shkurt, Franca ekspozoi një rrjet të madh faqesh ruse që përhapnin dezinformata në Francë, Gjermani dhe Poloni.
Ndërkohë GRU, agjencia e inteligjencës ushtarake e Rusisë, ka rivlerësuar gjithashtu zanatet e saj tregtare. Në vitet e fundit Njësia e saj 29155 – e cila kishte tentuar të vriste Sergei Skripal, një ish-oficer i GRU-së, në Salisbury, Britani në vitin 2018 – pa shumë nga personeli, aktivitetet dhe objektet e saj të ekspozuara nga Bellingcat. Grupi hetimor bazohet në informacione të disponueshme publikisht dhe në bazat e të dhënave ruse të zbuluara për ekspozimet e tij.
GRU arriti në përfundimin se dëbimi i oficerëve të inteligjencës ruse në Europë e kishte bërë më të vështirë organizimin e operacioneve dhe agjentëve të kontrollit jashtë vendit – një arsye pse pushtimi i Ukrainës shkoi keq.
Rezultati ishte reforma me shumicë, e cila filloi në vitin 2020, por u përshpejtua pas fillimit të luftës. Gjenerali Andrei Averyanov, kreu i Njësisë 29155, u gradua në nënkryetar të GRU dhe krijoi një “Shërbim të ri për Aktivitete Speciale”. Personeli i njësisë 29155 – dikur shembull i Aleksandër Mishkin dhe Anatoly Chepiga, helmuesit fatkeq të Skripalit, të cilët këmbëngulnin se kishin udhëtuar në Salisbury për të parë majën e famshme të katedrales së saj – nuk i mbajnë më telefonat e tyre personalë ose të punës në objektin e saj, duke përdorur në vend të kësaj telefonat fiks.
Trajnimi bëhet në një sërë shtëpish të sigurta dhe jo në vend. Ndërsa gjysma e personelit dikur vinte nga Spetsnaz, forcat speciale të Rusisë, shumica e rekrutëve të rinj nuk kanë më përvojë ushtarake, duke e bërë më të vështirë për shërbimet e sigurisë perëndimore t’i identifikojnë ata përmes fotografive të vjetra ose bazave të të dhënave të zbuluara.
Një degë e veçantë e Shërbimit për Aktivitete të Veçanta, Njësia 54654, është projektuar për të ndërtuar një rrjet ilegalësh që operojnë nën atë që Rusia e quan “legalizimi i plotë” – aftësia për të kaluar grumbullimin edhe nën vëzhgimin e ngushtë nga një agjenci e huaj spiune. Ajo rekruton kontraktorë përmes kompanive të para, duke i mbajtur emrat dhe detajet e tyre jashtë të dhënave qeveritare, dhe fut oficerët e saj në ministri që nuk kanë lidhje me mbrojtjen ose në kompani private. GRU ka synuar gjithashtu studentë të huaj që studiojnë në universitetet ruse, duke paguar bursa për studentët nga Ballkani, Afrika dhe gjetkë në botën në zhvillim.
Për një shembull tjetër se si spiunët rusë e kanë kthyer katastrofën në mundësi, merrni parasysh rastin e Wagner Group, një seri kompanish të para të mbikëqyrura nga z. Prigozhin. Wagner fillimisht shërbeu si një krah i mohueshëm i ndikimit rus, duke ofruar fuqi zjarri për autokratët vendas në Siri, Libi dhe vende të tjera afrikane. Në qershor 2023, z. Prigozhin, i zemëruar nga keqmenaxhimi i luftës nga ministri rus i mbrojtjes dhe shefi i ushtrisë, marshoi drejt Moskës. Rebelimi u ndal; dy muaj më vonë z. Prigozhin u vra kur avioni i tij shpërtheu në ajër.
Shërbimet speciale të Rusisë e ndanë shpejt mes vete ndërmarrjen e madhe ushtarako-kriminale të Prigozhin. FSB do të mbante bizneset vendase dhe svr krahët e medias, të tilla si trollët që ndërhynë në zgjedhjet presidenciale të Amerikës në 2016.
GRU mori pjesët e huaja ushtarake, u nda në një korpus vullnetar për Ukrainën dhe një Korpus ekspeditës, të menaxhuar nga Gjeneral Averyanov, për pjesën tjetër të botës. Ky i fundit e humbi objektivin e tij për të rekrutuar 20.000 trupa deri në fund të vitit të kaluar, thotë rusi, megjithëse fuqia e tij është “në rritje të vazhdueshme”.
Menjëherë pas vdekjes së z. Prigozhin, gjenerali Averyanov vizitoi kryeqytete të ndryshme afrikane për të ofruar atë që rusi e përshkruan si një “paketë për mbijetesën e regjimit”. Në teori, propozimet përfshijnë gru-në që t’i sigurojë elitave lokale fuqi ushtarake dhe propagandë kundër rivalëve vendas. Në Mali, vëzhgojnë ata, stacioni radio Lengo Songo i krijuar nga gru është një nga më të njohurit në vend. Në këmbim, Rusia do të merrte koncesione ekonomike, të tilla si minierat e litiumit dhe rafineritë e arit, dhe kështu ndikimin mbi armiqtë, ndoshta duke përfshirë aftësinë për të shkëputur Francën nga minierat e uraniumit në Niger (Franca ka nevojë për uranium për termocentralet e saj bërthamore). Zoti Prigozhin ka vdekur; ndikimi i tij keqdashës vazhdon.
Misioni i mundur
Inteligjenca ruse, edhe pse e mavijosur, është rikthyer fort në këmbët e saj pas poshtërimeve të fundit. Javët e fundit Insider, një uebsajt investigativ me bazë në Riga, ka publikuar një seri historish që dokumentojnë spiunazhin dhe ndikimin rus në të gjithë Europën. Ato përfshijnë detaje se si një oficer i gru- së në Bruksel vazhdon të sigurojë pajisje europiane për prodhuesit rusë të armëve dhe zbulimin se një ndihmës i lartë në Bundestag dhe një anëtar letonez i Parlamentit Europian ishin të dy agjentë rusë, ky i fundit ndoshta për më shumë se 20 vjet.
“Nuk është aq keq për ta sa mendojmë ne”, thotë Andrei Soldatov, një gazetar investigativ, i cili mendon se shërbimet ruse janë “rikthyer me hakmarrje” dhe gjithnjë e më shpikëse. Vladimir Putin, presidenti i Rusisë, dhe dikur një oficer (mediokër) i kgb-së , “po përpiqet të rivendosë lavdinë e shërbimit sekret të frikshëm të Stalinit”, shpjegon z. Soldatov. Ai tregon për një rast në prill 2023 kur Artem Uss, një biznesmen rus i arrestuar në Milano me dyshimin për kontrabandë të teknologjisë ushtarake amerikane në Rusi, u kthye në Rusi me ndihmën e një bande kriminale serbe – një ndërmjetës i zakonshëm për shërbimet ruse.
Në të kaluarën, thotë z. Soldatov, FSB, SVR dhe GRU kishin një ndarje më të qartë të punës. Të tria agjencitë kanë qenë veçanërisht aktive në rekrutimin në mesin e vërshimit të mërgimtarëve që u larguan nga Rusia pas luftës.
Është e lehtë të fshehësh agjentë në një grup të madh dhe është e thjeshtë të kërcënosh ata që kanë familje ende në Rusi. Gjermania është një shqetësim i veçantë, duke pasur parasysh se shumë rusë që janë zhvendosur atje mund të krijojnë një grup rekrutimi për trupat e spiunazhit rusë. Vërshimi i të sapoardhurve është pjesërisht falë vendeve baltike që janë bërë më armiqësore ndaj emigrantëve rusë.
Për më tepër, aktiviteti kibernetik rus shkon nga forca në fuqi. Në dhjetor, Amerika dhe Britania lëshuan paralajmërime publike mbi “Star Blizzard”, një grup elitar hakerimi i FSB-së, i cili ka shënjestruar vendet e nato-s prej vitesh. Muajin pasues Microsoft tha se “Cosy Bear”, një grup i lidhur me svr , kishte depërtuar në llogaritë e emailit që i përkisnin disa prej drejtuesve më të lartë të kompanisë. Kjo erdhi në krye të një sulmi kibernetik të sofistikuar të gru -së kundër rrjetit energjetik të Ukrainës, duke shkaktuar një ndërprerje të energjisë elektrike të koordinuar me sa duket me sulmet me raketa ruse në të njëjtin qytet.
Rinovimi i aparatit të inteligjencës ruse vjen në një moment vendimtar në konkurrencën lindje-perëndim. Një raport vjetor i shërbimit të inteligjencës norvegjeze, i botuar më 12 shkurt, paralajmëroi se, në Ukrainë, Rusia “po merrte iniciativën dhe po fitonte epërsinë ushtarakisht”. Raporti ekuivalent i Estonisë, i publikuar një ditë më vonë, thoshte se Kremlini “po parashikonte një konflikt të mundshëm me NATO-n brenda dekadës së ardhshme”.
Prioriteti për spiunët rusë është të përgatiten për atë konflikt jo vetëm duke vjedhur sekretet, por duke zgjeruar çarjet brenda NATO-s, duke minuar mbështetjen për Ukrainën në Amerikë dhe Europë dhe duke gërryer ndikimin perëndimor në jugun global. Në të kundërt, ka pasur pak sabotim të çmuar rus kundër furnizimeve të lidhura me Ukrainën në Europë. Një arsye për këtë është frika e Kremlinit nga përshkallëzimi. Një tjetër është se rusët nuk mund të bëjnë gjithçka, kudo përnjëherë.
Ndërkohë, spiunët do të vazhdojnë të luftojnë kundër bashkëmoshatarëve të tyre. Në raportin e tyre, shërbimet e huaja të zbulimit të Estonisë publikuan identitetet e rusëve që punonin në emër të shërbimeve të inteligjencës së vendit.
“Për ata që preferojnë të mos gjejnë emrat dhe imazhet e tyre së bashku me ato të FSB-së ose oficerëve të tjerë të inteligjencës ruse në botimet tona, duke ndikuar potencialisht në shoqatat e tyre me Perëndimin, ne u bëjmë një ftesë për të kontaktuar,” vunë në dukje frikacakët estonezë. “Ne kemi besim se mund të negociohen marrëveshje reciproke të dobishme!”
