Super e marta nuk ishte aq super këtë vit, për shkak të një morie rezultatesh të parashikueshme, por kishte disa surpriza dhe disa shenja paralajmëruese për Donald Trump dhe Joe Biden, përpara ripërballjes së tyre të pritshme në nëntor.
Këtu janë disa nga çështjet kryesore pasi miliona votues në 15 shtete dhe Samoan Amerikane zgjodhën kandidatët e tyre të preferuar të partisë për president.
Trump ndez motorët
Ai paraqiti një performancë dominuese, me fitore në shtetet në të gjithë vendin. “Ata e quajnë atë Super e martë për një arsye,” u tha Trump mbështetësve në Florida. “Kjo është një e madhe.”
Disa nga fitoret ishin marramendëse në madhësinë e tyre: një diferencë prej 70% në Alabama, 61% në Teksas, rreth 70% të votave në Kaliforni.
Ish-presidenti do të largohet me një epërsi thuajse të pakapërcyeshme në delegatët e kongresit, edhe nëse do t’i duhet të presë javën e ardhshme për të bllokuar matematikisht nominimin republikan.
Exit poll-et japin disa tregues se pse ish-presidenti fitoi kaq shumë.
Në Karolinën e Veriut, 43% e votuesve presidencialë republikanë thanë se emigracioni ishte çështja më e rëndësishme për ta – një temë që ka qenë në krye të agjendës politike të Trump-it që kur ai filloi ofertën e tij të parë presidenciale në 2015. Në Virxhinia, 64% thanë se ata i besuan Trump-it mbi Nikki Haley për sigurinë kufitare.
Ata votues paraprak të Virxhinias thanë gjithashtu se donin një kandidat që ndan vlerat e tyre dhe lufton për njerëz si ata – cilësi që anojnë drejt Trump – mbi temperamentin dhe zgjedhjen.
Zgjedhja ishte një nga pikat kryesore të Haley-t për votuesit. Me sa duket ra në shesh.
Por kishte disa kambana alarmi
Pavarësisht fitores së madhe, kishte indikacione për pakënaqësi të vazhdueshme me Trump-in në mesin e disa votuesve republikanë.
Në Virxhinia dhe Karolinën e Veriut, Haley vazhdoi të ishte mirë në qarqet me një numër të madh votuesish të rinj, periferikë dhe të arsimuar në kolegj – dhe disa nga shqetësimet e tyre u regjistruan në sondazhet e daljes.
Dyzet për qind e votuesve republikanë në Virxhinia dhe 32 për qind në Karolinën e Veriut thanë se Trump – i cili përballet me katër çështje penale – nuk do të ishte i përshtatshëm për të qenë president nëse dënohej për një krim.
Midis votuesve të Karolinës së Veriut për Haley, vetëm 21% thanë se do të votonin për kandidatin republikan “pa marrë parasysh se kush është ai”.
Vonë të martën mbrëma, fushata Haley vuri në dukje rezultate të tilla dhe lëshoi një paralajmërim. “Sot, shtet pas shteti, mbetet një bllok i madh i votuesve republikanë primar që po shprehin shqetësime të thella për Donald Trump”, tha një zëdhënëse.
Sigurisht, opinionet mund të ndryshojnë në vapën e fushatës zgjedhore të përgjithshme të vjeshtës. Në vitin 2016, sondazhet e daljes zbuluan se 75% e votuesve jo-Trump në zgjedhjet paraprake republikane thanë se do të ishin të pakënaqur me Trump-in si kandidatin e mundshëm.
Por në fund, 90% e republikanëve e mbështetën atë kundër Hillary Clinton në zgjedhje.
Surpriza e Nikki Haley në Vermont
Ish-guvernatorja i Karolinës së Jugut zgjodhi të mos zhvillonte një ngjarje publike në mbrëmjen e Super të martës, ndoshta duke reflektuar besimin e fushatës se do të kishte pak për të festuar nga rezultatet e ditës.
Ajo duhet të kishte mbajtur një festë fitoreje në Vermont. Pavarësisht nga sondazhet që tregonin se ajo ishte pas keq në shtetin e vogël verilindor, Haley nxori një fitore të ngushtë atje, fitorja e saj e dytë e sezonit primar.
Ajo bëri fushatë në Burlington të dielën së bashku me guvernatorin popullor republikan të shtetit, Phil Scott, i cili tha se republikanët, të pavarurit dhe demokratët duhet të bashkohen së bashku për të ndaluar Trump.
Në Vermont funksionoi. Sidoqoftë, në të gjitha garat e tjera të Super të martës, thjesht nuk kishte mjaft votues anti-Trump – madje edhe në shtete si Virxhinia që lejojnë jorepublikanët të votojnë në zgjedhjet paraprake të partisë – për t’u përkthyer në fitore apo edhe humbje të ngushta.
Javë më parë, Haley u zotua të qëndrojë në garë deri të Super të Martën, duke shpresuar të shtojë totalin e delegatëve të saj. Rezultatet e së martës do ta bëjnë këtë, por jo në ndonjë sasi të konsiderueshme.
Tani loja e pritjes fillon se kur – dhe si – ajo do të hedhë peshqirin e bardhë.
Në fillim të kësaj jave, ajo tha se nuk ndihej e përkushtuar, pavarësisht një premtimi të mëparshëm, për të mbështetur Trump nëse ai është kandidati i partisë.
A do ta mbështesë ajo përfundimisht ish-presidentin, pavarësisht kritikave të saj të fundit të ashpra? A është ajo e kërkuar për një ofertë të pavarur presidenciale? Me gjithë dramën që tani është hequr nga garat e nominimeve, e ardhmja e Karolinasit të Jugut është një nga burimet e pakta të menjëhershme të misterit.
Biden lufton për të zhbërë votën e protestës në Gaza
Në zgjedhjet paraprake në Miçigan javën e kaluar, më shumë se 100 mijë votues – 12% e totalit – dolën për të votuar zgjedhjen”të paangazhuar” në vend të emrit të Joe Biden, si pjesë e një proteste të organizuar për luftën në Gaza.
Ky fenomen ngriti kokë sërish të martën. Në Minesota, “të paangazhuarit” mblodhën afërsisht 20% të votave dhe e kaluan atë pikë në qarqet përreth Minneapolis, qyteti më i madh i shtetit.
Në Karolinën e Veriut, një nga të paktat shtete të vërteta të betejës së zgjedhjeve të përgjithshme në orarin e Super të martës, 12% e votuesve zgjodhën “pa preferencë”.
“Numrat sonte treguan se Presidenti Biden nuk mund t’i kthejë votat tona vetëm me retorikë,” tha në një deklaratë për shtyp zëdhënësja e Vote Uncommitted MN Asma Nizami. “Mbi 35 mijë qytetarë në Minesota e bënë të qartë se demokratët duan që Joe Biden të ndryshojë politikat e tij.”
Grupet pro-palestineze tashmë po synojnë zgjedhjet paraprake të javës së ardhshme në shtetin Uashington, i cili ka një popullsi të konsiderueshme aktiviste të krahut të majtë.
Nëse fushata e Bidenit shpresonte që Miçigan, me popullsinë e tij të madhe të arabo-amerikanëve, të ishte fillimi dhe fundi i votimit të protestës kundër Bidenit, e marta do të kishte qenë një zgjim i vrazhdë./BBC
