Përpara pushtimit, pasuria e madhe e Ukrainës me litium po tërhiqte vëmendjen globale
Nga Hiroko Tabuchi – New York Times
Thellë nën tokë në Ukrainë, ku Rusia vazhdon të kryejë një sulm agresiv, shtrihet një pasuri e madhe minerale e pashfrytëzuar që mund të mbajë çelësat e një të ardhmeje fitimprurëse, me energji të pastër për kombin e Europës Lindore.
Studiuesit ukrainas kanë spekuluar se rajoni lindor i vendit përmban rreth 500,000 ton oksid litiumi, një burim litiumi, një mineral kritik për prodhimin e baterive që fuqizojnë automjetet elektrike. Ky vlerësim paraprak, nëse qëndron, do t’i bënte rezervat e litiumit të Ukrainës një nga më të mëdhatë në botë.
Por pushtimi rus ka ardhur pikërisht në kohën kur Ukraina, nën presidentin Volodymyr Zelensky, po përpiqej të pozicionohej si një lojtar kryesor në tranzicionin e energjisë së pastër – një evolucion për një vend që ndërtoi prej kohësh ekonominë e tij mbi qymyrin, hekurin, titanin dhe industri të tjera të trashëgimisë.
Në fund të vitit të kaluar, Ukraina filloi të nxjerrë në ankand lejet e kërkimit për të zhvilluar rezervat e saj të litiumit, si dhe bakrit, kobaltit dhe nikelit. Të gjitha janë burime natyrore që luajnë role kritike në teknologjinë e energjisë së pastër thelbësore për largimin nga lëndët djegëse fosile që shkencëtarët thonë se është e nevojshme për të shmangur pasojat më të këqija të ndryshimit të klimës.
Masa ka një “rëndësi strategjike për vendosjen e Ukrainës në skenën globale, në një rol të ri”, tha Roman Opimakh, kreu i Shërbimit Gjeologjik Shtetëror të Ukrainës, majin e kaluar në një prezantim kryesor për investitorët globalë.
Potenciali i Ukrainës për prodhimin e litiumit kishte filluar të tërhiqte vëmendjen globale. Në nëntor, European Lithium, një firmë australiane, tha se ishte në procesin e sigurimit të të drejtave për dy depozita premtuese të litiumit në rajonin Donetsk, në Ukrainën lindore dhe Kirovograd, në qendër të vendit. Kompania tha në atë kohë se synonte të bëhej furnizuesi më i madh i litiumit në Evropë.
Në të njëjtin muaj, kompania kineze Chengxin Lithium aplikoi gjithashtu për të drejta për depozitat e litiumit në Donetsk dhe Kirovograd, sipas raporteve të mediave të lajmeve, një lëvizje që do t’i jepte asaj pikën e parë në Evropë.
Ndërsa litiumi nuk është një burim veçanërisht i rrallë, aktualisht është praktikisht i pazëvendësueshëm në bateri dhe kërkesa pritet të rritet në qiell ndërsa automjetet elektrike nisen, duke i bërë prodhuesit e automjeteve të përpiqen të sigurojnë furnizim të mjaftueshëm. Çmimet e litiumit janë rritur deri në 600 për qind gjatë vitit të kaluar.
Dhe ka shqetësime në rritje se furnizimi i botës me litium, si dhe minerale të tjera kritike për tranzicionin e energjisë së pastër, kontrollohen nga një pjesë e vogël e vendeve. Kina, Republika Demokratike e Kongos dhe Australia përbëjnë tre të katërtat e prodhimit global të litiumit, kobaltit dhe tokave të rralla. Në fillim të kësaj jave, 17 ekspertë ushtarakë i shkruajtën një letër Lloyd Austin, Sekretarit të Mbrojtjes së Shteteve të Bashkuara, duke nënvizuar nevojën që Shtetet e Bashkuara të forcojnë aksesin e tyre në minerale.
“Mund të mos jetë motivimi për pushtimin, por ka një arsye pse Ukraina është kaq e rëndësishme për Rusinë. Dhe kjo është baza e saj minerale,” krahas prodhimit bujqësor të vendit, tha Rod Schoonover, një shkencëtar dhe ish-drejtor i mjedisit dhe burimeve natyrore në Këshillin Kombëtar të Inteligjencës, i cili tani drejton Grupin e së Ardhmes Ekologjike. “Ky pushtim i vë ato minerale në lojë”.
