Universiteti amerikan Purdue ka shpikur një bojë të bardhë që mund të “ftohë” planetin duke sjellë revolucion në sfidën ndaj ndryshimeve klimatike. Formula inovative e kësaj boje është në gjendje të kthejë mbrapsh 98.1 përqind të rrezeve të diellit.
Universiteti Purdue këtu në Shtetet e Bashkuara ka krijuar një lloj boje të bardhë që mund të shënojë një pikë kthese në sfidën ndaj ngrohjes globale.
Profesori i inxhinierisë mekanike të këtij universiteti, ka shfytëzuar aftësinë e së bardhës, ngjyra që thith më pak nxehtësi, për krijimin e kësaj boje të veçantë.
Gazetari John Yang nga rrjeti televiziv publik amerikan PBS, sjell detaje të kësaj historie të jashtëzakonshme inovacioni.
Nga të gjitha ngjyrat, e bardha thith sasinë më të ulët të nxehtësisë.
Për ta sqaruar më qartë.
E bardha, është ngjyra, që profesori i inxhinierisë mekanike në universitetin Purdue, Xiulin Ruan thotë se mund të ndihmojë në sfidën ndaj ndryshimeve klimatike. Profesori Ruan së bashku me disa studentë të tij, zhvilluan disa vjet punë kërkimore për të shpikur një bojë të bardhë të re, që mund të ftohë planetin.
“Ajo që duhet bërë është që të lyhet me këtë bojë të bardhë më pak se 1 për qind e sipërfaqes së tokës, nuk ka rëndësi nëse janë çati, rrugë, makina. Do të ishim në gjendje të zhbënim plotësisht ngrohjen globale dhe t’i çonim temperaturat në nivelin që do donim të ishin”.
Boja e bardhë që tregtohet aktualisht, përdoret gjerësisht në vendet me klimë të nxehtë, sepse kthen mbrapsh 80 deri në 90 për qind të rrezeve të diellit, duke bërë që sipërfaqet të mos nxehen shumë. Por profesori Ruan synonte edhe më shumë, diçka që mund të ftohte sipërfaqet.
“Boja jonë pasqyron 98.1 përqind të rrezeve të diellit, që do të thotë se thith vetëm 1.9 për qind të rrezeve, pra thuajse zero nxehtësi nga dielli. Boja e bardhë që tregtohet thith 10 deri në 20 për qind. Pra, në thelb, ne po ulim depërtimin e nxehtësisë së diellit me 10 herë. Është vërtet diçka e madhe”.
Një nga studentët e profesorit Ruan, që po ndjek doktoraturën, Joe Peoples, tregon se çfarë e bën ndryshe këtë lloj boje.
Për prodhimin e bojës së re shfrytëzohet sasi e përqendruar e sulfatit të bariumit, një përzierje kimike që përdoret në kozmetikë, si dhe për të ndriçuar letrën që përdoret për larjen e fotografive.
Shumë njerëz mendojnë se kjo është shumë e rrezikshme. Në fakt nuk është. Është në të vërtetë e sigurt. Ata që bëjnë radioskopinë e zorrëve, në fakt pinë sulfat bariumi paraprakisht, në mënyrë që zorrët të bëhen të dallueshme përmes rrezeve X.
“Kjo do të prodhojë 50 deri në 100 mililitra bojë. Do të nevojiten rreth 18 orë. Kjo tjegull është lyer me bojën më të bardhë që mundëm të gjenim në treg. Reflekton 88 për qind të rrezeve të diellit. Dhe kjo është pllaka jonë me sulfat bariumi, që kthen mbrapsh 98.1 për qind të rrezeve”.
Edhe me sy të lirë, e bardha që është krijuar duket më e shndritshme se tjetra
Dhe kur e prek me dorë, pllaka është më e ftohtë.
“Pikërisht. Kjo po thith më shumë energji diellore ndaj po nxehet më shumë. Kjo tjetra po thith më pak ndaj dhe është nën temperaturën e ambientit.
Në këtë ditë me diell, ku temperatura është 22 gradë Celcius, pllaka e lyer me bojën e re ishte rreth 8 gradë më pak se sa ajo e lyer me bojën e blerë në treg dhe pothuajse dy gradë më pak se temperatura e ambientit.
Në pyetjen nëse mendon se kjo mund të eleminojë nevojën e përdorimit të ajrit të kondicionuar, ai u përgjigj:
“Mund të eliminohet përdorimi i ajrit të kondicionuar në disa zona dhe në një kohë të caktuar të vitit. Nëse përdoret në Feniks të Arizonës, apo në qytetin Reno të Nevadës, mundë të ketë një ulje deri në nivelin 75 për qind të përdorimit të ajrit të kondicionuar gjatë periudhës së verës”.
Profesori Ruan thotë se kjo bojë është më miqësore ndaj ambientit se sa bojrat që gjenden aktualisht në treg. Ekipit iu deshën më shumë se 7 vjet kërkime për të kryer testime në 100 materiale të ndryshme, para se të arrinin të gjenin formulën e saktë.
Si ishte momenti që e kuptuat se kërkimi juaj ishte i suksesshëm, se po ftohej nën temperaturën e ambientit?
“Siç mund ta imagjinoni, hulumtimi im për doktoraturën ishte të shihja bojën ndërsa thahej”.
Dhe kur më në fund arritëm rezultat për diçka që kishim punuar për kaq shumë vite, ishte vërtet shpërblyese”.
“Fillova të mendoj, njerëz në gjithë botën kanë interes për këtë, ata kanë nevojë për mënyra të përballueshme për ftohjen e ambientit. Por veç kësaj, ne kemi nevojë të gjejmë zgjidhje për ndryshimet klimatike. Puna jonë mund të ketë ndikim më të gjerë nga sa e kishim menduar”.
Ata kanë aplikuar për të marrë patentën që u njeh të drejtën e autorësisë së formulës dhe po bashkëpunojnë me një kompani të madhe bojërash me shpresën se boja do të përdore më gjerësisht nga popullata./VOA
