Vrasja e numrit dy të Hezbollahut, Fuad Shukr dhe liderit politik të Hamasit, Ismael Haniyeh, mund ta çojë rajonin drejt përshkallëzimit të mëtejshëm në Lindjen e Mesme. Apo kjo është përgatitja për një tërheqje të forcave të armatosura izraelite.
Federico Rampini – Corriere della Sera
Dy goditje vdekjeprurëse të realizuara nga Izraeli, dy drejtues të milicisë pro-iraniane të vrarë në harkun kohor të dy ditëve. Njëri (Fuad Shukr) udhëheqës i Hezbollahut i eliminuar në Bejrut të Libanit, tjetri (Ismail Haniyeh) udhëheqës politik i Hamasit i vrarë nga një raketë në Teheran. Aktualisht nuk ka asnjë konfirmim nga Hezbollahu në lidhje me vrasjen e parë. E dyta tashmë është konfirmuar nga qeveria iraniane e cila premton hakmarrje.
Përshtypja është ajo e një përshkallëzimi tashmë të pandalshëm, një spirale që do të çojë drejt shpërthimit të një “lufte totale” në Lindjen e Mesme: me hapjen e frontit të tretë të frikshëm kundër Hezbollahut në Liban (pas dy fronteve të Gazës dhe të Huthëve), ndoshta më në fund një front i katërt me një konflikt të drejtpërdrejtë midis Izraelit dhe Iranit. Pa përjashtuar një Intifadë të re në Bregun Perëndimor. Megjithatë, ka një interpretim më pak të frikshëm, të cilin dua ta raportoj, është skenari i quajtur “përshkallëzimi për de-përshkallëzimin”.
Skenari më pesimist është më i lehtë për t’u nxjerrë nga dy sulmet e fundit kundër armiqve të Izraelit. Në Bejrut, sulmi izraelit thuhet se goditi liderin e Hezbollahut që konsiderohet përgjegjës për masakrën e fëmijëve Druze në Golan. Goditja u konsiderua e nevojshme për disa arsye, duke përfshirë rëndësinë e demonstrimit se Izraeli mbron gjithashtu pakicat e veta etnike (druzët janë arabë sirianë).
Hezbollahu e kishte mohuar autorësinë e asaj masakre, por është e kuptueshme se sipas të gjitha gjasave ajo kishte ndodhur “gabimisht”. Objektivi i vërtetë duhet të ketë qenë një bazë izraelite. Sikleti i Hezbollahut u theksua nga indinjata pothuajse unanime në botën arabe. Fakti mbetet se eliminimi i një udhëheqësi të Hezbollahut në kryeqytetin libanez, në një zonë të garnizonit nga kjo milici pro-iraniane, është një goditje për besueshmërinë e udhëheqësve të saj dhe mund të shkaktojë një cikël tjetër kundër-raprezaljesh.
Kësaj i shtohet edhe sulmi që pasoi menjëherë, raketa që vrau një lider politik të Hamasit në asnjë tjetër veçse në kryeqytetin e Iranit, ku ai po merrte pjesë në inaugurimin e presidentit të ri të zgjedhur. Edhe në këtë rast përballemi me një mungesë pretendimi, e cila megjithatë është pjesë e praktikës së zakonshme të forcave të armatosura izraelite. Këtu goditja ishte edhe më e tmerrshme, një poshtërim për të gjithë lidershipin iranian që dëshmojnë vrasjen e një aleati teksa janë në kryeqytetin e tyre për një ngjarje zyrtare. Duhet shtuar se Ismail Haniyeh, lideri politik i Hamasit, i cili jetonte në mërgim në Katar, ishte gjithashtu kryenegociatori në negociatat për armëpushimin në Gaza dhe lirimin e pengjeve. Jo se kishte shumë shpresë për një rezultat të shpejtë dhe pozitiv të këtyre negociatave, por sigurisht që tani janë më të vështira se kurrë.
Tundimi për të parë një mekanizëm të pakthyeshëm në punë është i papërmbajtshëm. Reprezaljet e radhës, nga Hezbollahu, Hamasi apo vetë Irani, mund të shkaktojnë reagime të mëtejshme nga Izraeli. Nga ana tjetër, ekziston një vizion “realist” në Izrael – jo i kufizuar tek Benjamin Netanyahu – i cili e konsideron të pamundur arritjen e një niveli të pranueshëm sigurie pa një përballje përfundimtare me ata që duan të eliminojnë shtetin hebre.
Pra Hamasi, por edhe Hezbollahu, dhe vetë Irani, drejtues i vërtetë i të gjitha sulmeve në rajon. Që nga themelimi i tij me revolucionin Khomeinist të vitit 1979, teokracia shiite e ajatollahëve i ka dhënë vetes tre misione të shenjta: të shkatërrojë Izraelin; të dëbojë Amerikën nga Lindja e Mesme; të largojë vendet e shenjta të Mekës dhe Medinës nga Arabia Saudite. Nuk do të ketë paqe në Lindjen e Mesme derisa Irani të heqë dorë nga tre synime të tilla shkatërruese.
Prandaj, një logjikë e paepur duket se shtyn drejt një përgjithësimi të konfliktit. Aq më tepër që ngjarjet e fundit ndodhin në kuadrin e një lloj feste në politikën e jashtme amerikane. Joe Biden është një president i dobësuar në çdo kuptim. Veprimi i Shteteve të Bashkuara është edhe më pak i mprehtë se zakonisht, sepse të gjithë aktorët botërorë tashmë po mendojnë për “pasuesin”, duke pyetur veten se cila do të jetë strategjia ndërkombëtare e presidencës së Harris apo Trump.
Megjithatë, dua të përmend një skenar më pak katastrofik. Kështu shpjegon një koleg ekspert në këtë fushë, James Rothëell i Daily Telegraph. Është teoria e quajtur “përshkallëzimi për të de-përshkallëzuar”. Pas kësaj doktrine, Izraeli do të kishte goditur në Bejrut dhe Teheran jo për të sinjalizuar vendosmërinë e tij për të zgjeruar luftën, por për t’u përgatitur për një tërheqje. Vrasja e liderëve të Hezbollahut dhe atij të Hamasit do të ishte instrumentale në shpalljen e misionit të kryer, shpalljen e fitores dhe përgatitjen e një shkëputjeje të forcave të armatosura izraelite, tashmë shumë të lodhura pas 9 muajsh ndërhyrje në Gaza. Përshkallëzimi do të ishte preludi i de-përshkallëzimit.
Është një teori interesante, e cila zbatohet me një kusht: të luajnë të gjithë aktorët e tjerë. Domethënë, kundër-hakmarrja e pashmangshme Hezbollahu dhe Hamasi nuk kalojnë asnjë “vijë të kuqe” të shënuar nga izraelitët. Në këtë rast do të ktheheshim në skenarin e parë, atë të luftës së përgjithësuar. Shumë varet nga llogaritjet iraniane për balancën e forcave në rajon. Si dhe nivelin e inkurajimit që merr regjimi i ajatollahëve shiitë nga mbrojtësit e tij në Boshtin e Rezistencës, Rusia dhe Kina.
