Kandidatët shpesh të panjohur, temat kanë theks kombëtar. Kush bën reklamë për Parlamentin Europian nuk e ka të lehtë. A janë më të përgatitur djathtistët? Ku janë proeuropianët? Një vështrim në BE para zgjedhjeve.
Bernd Riegert*
Zgjedhjet për Parlamentin Europian nuk janë ndonjë temë që i prek thellë zemrat e publikut të BE. Vetëm 43% e 445 milionë qytetarëve dhanë votën e tyre në vitin 2014 për Parlamentin Europian. Edhe kësaj here nuk pritet ndonjë pjesëmarrje më e lartë, thonë ekspertët. Pjesëmarrja në zgjedhje ka rënë vazhdimisht që nga viti 1979, nga zgjedhjet e para direkte për Parlamentin Europian.
Secili për vete
Mobilizimi i votueseve dhe votuesve për Europën duket se nuk është i lehtë. Po ashtu në 28 vendet anëtare nuk zhvillohet një fushatë e njësuar ashtu si edhe partitë nuk janë njësoj. Në të gjitha 28 vendet anëtare secili lufton për vete, sepse votimi bëhet sigurisht në bazë të rregullave kombëtare. Nuk ka një ligj europian votimi. Kandidatin kryesor të partive popullore europiane, Manfred Weber mund vërtet ta votosh vetëm në Gjermani, sepse qytetari me shtetësi gjermane, Weber mund të kandidojë vetëm në Gjermani. Madje edhe në Gjermani, vetëm një çerekut të të anketuarve i thotë diçka emri Manfred Weber. Pllakate të njëjta në Europë, slogane zgjedhore njësoj, dhe spote televizive, siç shihen në zgjedhjet për parlamentet e vendeve zor se gjen. Më 15 Maj do të jepet i vetmi debat televiziv i kandidatëve kryesorë për postin e presidentit të Komisionit Europian, i cili organizohet nga televizionet publike në BE. Por as ky debat nuk jepet kudo drejtpërdrejt.
Vetëm në pak shtete anëtare, – Itali, Francë, Gjermani, Holandë, – takohen kandidatët e partive europiane në debate përballë njëri-tjetrit. Dueli i parë nga dy duele në Gjermani mes kandidatit Manfred Weber nga PPE dhe holandezit Frans Timmermans nga socialdemokratët zhvillohet me regjistrim nga ARD të martën (07.05).
Në Bruksel madje ka dyshime nga ekspertët për konceptin e kandidatëve kryesorë, sepse as Weber dhe as Timmernmans nuk i kanë të mëdha shanset për t’u zgjedhur në fund në krye të Komisionit Europian. Manfred Weber ka nevojë për një koalicion të gjerë me socialdemokratët, liberalët dhe ndoshta edhe të Të Gjelbrit për t’u zgjedhur si presidenti i KE. Frans Timmermans ka akoma më pak shanse para rrudhjes gjithnjë e më të madhe të grupit parlamentar socialdemokrat. Më shumë gjasa ka që krerët e shteteve dhe qeverive të BE, që kanë të drejtën e propozimit, në fund të bien dakord për një kandidat tjetër, ose kandidate për herë të parë.
Zgjedhje vendimtare
Shumë politikanë europianë i kanë deklaruar këto zgjedhje si “zgjedhje vendimtare”, ndër ta edhe presidenti francez, Emmanuel Macron, që në fillim të fushatës zgjedhore madje iu drejtua me një apel 28 shteteve anëtare për reformim themelor të BE që është e kërcënuar.
Si kundërpol i Macronit liberal organizohen populistët në BE, ndryshe nga zgjedhjet e tjera europiane, me më tepër eficiencë dhe në plan më të gjerë. Nën drejtimin e radikalit të djathtë, ministrit të Brendshëm italian, Matteo Salvini po ngrihet një aleancë e populistëve të djathtë nga Italia, Franca, Gjermania, Austria deri në Hungari. Sipas ekspertëve zgjedhorë ata mund të mbledhin votat e të zemëruarve dhe mund të arrijnë të marrin deri në 20% të vendeve në Parlamentin Europian.
Këshilltar i radikalëve të djathtë është strategu i fushatës së Trumpit, Steve Bannon, që e ndihmoi edhe Trumpin të ngjitet në postin e presidentit. Në verën e vitit të kaluar, Bannon tha se partive tradicionale në Europë u mungon “entuziazmi, fuqia dhe rinia” që të rezistojnë në fushatë. Bannon dhe Salvini duan ta ndryshojnë radikalisht nga brenda BE. A do të fitojnë ata më shumë elektorat në këto zgjedhje?
28 herë zgjedhje europiane
Në të 28 fushatat zgjedhore të veshura me flamurin europian, temat janë të ndryshme. Në Gjermani psh. luan rol tatimi mbi dioksidin karbonik, filtrat e uploadimit apo e ardhmja e koalicionit me bazë të gjerë në Berlin. Në Hungari fushata europiane zhvillohet vetëm për atë, se si mund të zmbrapsen migrantët dhe si mund të mbahet lart krishtërimi. Në Itali zgjedhjet janë një test, se sa fort do të arrijë të zgjerojë elektoratin Lega në zgjedhjet kombëtare. Kur do ta kërkonte Salvini prishjen e koalicionit me “Pesë Yjet” dhe të bëhej vetë kryetar qeverie?
Në Spanjë zgjedhjet europiane shihen thjesht si raundi tjetër i zgjedhjeve parlamentare që sapo u zhvilluan. Në Belgjikë nuk flet njeri për Europën, sepse në të njëjtën ditë votohet parlamenti kombëtar. Në Çeki janë reforma e të drejtës së autorit dhe filtri upload tema që debatohen. Në Poloni zgjedhjet shihen si test për përballjen kombëtare mes populistëve të PiS dhe opozitës së moderuar. Në Sllovaki nuk ka ndonjë interes për zgjedhjet europiane. Në Britaninë e Madhe, zgjedhjet europiane që nuk i donte kush, kthehen në test për Brexitin.
Më pak para për Europën
Por a janë partitë europiane kaq të pafuqishme siç i përshkruan Steve Bannon? Një vështrim tek shifrat nga zgjedhjet e fundit të thotë, se partitë europiane të bashkuara japin pak para për fushatën zgjedhore europiane. Partitë popullore europiane, PPE përreth Manfred Weberit kanë dhënë vetëm 1,67 milionë euro si shpenzime për fushatën. Liberalët vetëm 260.000 euro. Në Gjermani partitë tradicionale, CDU dhe socialdemokratët japin më shumë, afërsisht 11 milionë euro, e megjithatë kjo shumë është sa gjysma e asaj që shpenzohet për zgjedhjet kombëtare.
Por çfarë u intereson vërtet njerëzve në BE. Parlamenti Europian e teston situatën në sondazhe të opinionit, si eurobarometri. Ekonomia, papunësia e të rinjve, migrimi, ndryshimi i klimës shihen si temat më të rëndësishme nga qytetarët e BE. Shumica e njerëzve në këto vende, sipas një sondazhi të shkurtit 2019, kërkon të qëndrojë në BE, me përjashtim të britanikëve, çekëve dhe italianëve. Mesatarisht 61% e qytetarëve europianë thonë se BE është pozitive për vendin e tyre.
*DW
