Grupi militant palestinez Hamas nisi të shtunën një sulm ndaj Izraelit, duke provokuar kundërpërgjigjen e këtij të fundit. Janë me qindra të vrarët nga të dy palët.
Çfarë është Hamasi?
Hamasi është një grup militant islamik palestinez që sundon Rripin e Gazës. Hamasi është betuar për shkatërrimin e Izraelit dhe ka bërë disa luftëra me Izraelin që kur mori pushtetin në Gaza në 2007.
Në mes të atyre luftërave, Hamasi ka gjuajtur ose lejuar grupe të tjera të lëshojnë mijëra raketa në Izrael dhe ka kryer sulme të tjera vdekjeprurëse. Izraeli gjithashtu ka sulmuar vazhdimisht Hamasin me sulme ajrore dhe, së bashku me Egjiptin, ka bllokuar Rripin e Gazës që nga viti 2007, në atë që thotë se është për sigurinë e tij.
Hamasi në tërësi, ose në disa raste krahu i tij ushtarak, cilësohet si grup terrorist nga Izraeli, Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe Britania e Madhe, si dhe nga fuqi të tjera. Hamasi mbështetet nga Irani, i cili e financon atë dhe ofron armë dhe trajnime.
Çfarë është Rripi i Gazës?
Rripi i Gazës është një territor 41 km (25 milje) i gjatë dhe 10 km i gjerë midis Izraelit, Egjiptit dhe Detit Mesdhe. Aty banojnë rreth 2.3 milion njerëz dhe është zona me dendësinë më të madhe të popullsisë në botë.
Izraeli kontrollon hapësirën ajrore mbi Gazën dhe vijën e saj bregdetare dhe kufizon se kush dhe çfarë mallrash lejohen të hyjnë dhe të dalin nëpër pikat e tij kufitare. Njësoj, Egjipti kontrollon se kush hyn dhe del përmes kufirit të tij me Gazën.
Rreth 80% e popullsisë së Gazës varet nga ndihma ndërkombëtare, sipas OKB-së, dhe rreth një milion njerëz mbështeten në ndihmën e përditshme ushqimore.
Pse po luftojnë Izraeli dhe Hamasi?
Ka tension të vazhdueshëm mes Izraelit dhe Hamasit, por sulmi i militantëve të shtunën erdhi pa paralajmërim. Hamasi gjuajti mijëra raketa në Izrael, ndërsa dhjetëra luftëtarë shkelën kufirin dhe pushtuan komunitetet izraelite, duke vrarë dhjetëra civilë dhe duke marrë robër të tjerë. Izraeli filloi sulmet ajrore të menjëhershme, duke thënë se kishte në shënjestër objektet e militantëve në Gaza.
Sa i paprecedentë është ky sulm?
Sipas BBC, ky është operacioni më ambicioz që Hamasi ka nisur ndonjëherë nga Gaza dhe sulmi më serioz ndërkufitar me të cilin është përballur Izraeli në më shumë se një brez.
Militantët thyen telin që ndan Gazën nga Izraeli në shumë vende. Sulmi i paprecedentë erdhi një ditë pas 50-vjetorit të sulmit të befasishëm nga Egjipti dhe Siria në 1973 që nisi një luftë të madhe në Lindjen e Mesme. Rëndësia e datës nuk do të ketë humbur për udhëheqjen e Hamasit.
A është ky dështim për inteligjencën izraelite?
Analistët ndërkombëtarë kanë nisur ta komentojnë si të tillë. Me përpjekjet e kombinuara të Shin Bet, inteligjencës së brendshme izraelite, Mossad-it, agjencisë së saj të jashtme të spiunazhit dhe të gjitha aseteve të Forcave të Mbrojtjes të Izraelit, ekspertët thonë se është befasuese që askush nuk e ka parashikuar apo marrë vesh këtë gjë më parë.
Izraeli ka padyshim shërbimet më të gjera dhe më të mirëfinancuara të inteligjencës në Lindjen e Mesme, me informatorë dhe agjentë brenda grupeve militante palestineze, si dhe në Liban, Siri dhe gjetkë.
Në terren, përgjatë gardhit të tensionuar kufitar midis Gazës dhe Izraelit ka kamera, sensorë të lëvizjes në tokë dhe patrulla të rregullta të ushtrisë.
Gardhi me tela me gjemba supozohet të ketë qenë një “pengesë e zgjuar” për të parandaluar pikërisht llojin e infiltrimit që ka ndodhur në këtë sulm. Megjithatë, militantët e Hamasit thjesht kaluan nëpër të, hapën vrima në tela ose hynë në Izrael nga deti dhe me parashuta.
Palestina dhe lidhja e saj me sulmin
Bregu Perëndimor dhe Gaza, të cilat njihen si territoret palestineze, si dhe Jeruzalemi Lindor dhe Izraeli, të gjithë kanë qenë pjesë e tokës së njohur si Palestinë që nga epoka romake. Këto ishin tokat e mbretërive hebraike në Bibël dhe shihen nga hebrenjtë si atdheu i tyre i lashtë.
Kufijtë e Izraelit shpjegohen në harta
Izraeli u shpall shtet në vitin 1948, megjithëse toka ende quhet Palestinë nga ata që nuk e njohin ekzistencën e Izraelit si shtet. Palestinezët përdorin njëkohësisht emrin Palestinë si një term ombrellë për Bregun Perëndimor, Gazën dhe Jeruzalemin Lindor.
Çfarë mund të ndodhë më pas?
Komandanti militant i Hamasit, Mohammed Deif u ka bërë thirrje palestinezëve dhe arabëve të tjerë që t’i bashkohen operacionit të militantëve për të “fshirë pushtimin [izraelit]”.
Një pyetje e madhe tani është nëse palestinezët në Bregun Perëndimor të pushtuar dhe Jerusalemin Lindor apo gjetkë në rajon do ta dëgjojnë thirrjen e tij.
Izraeli padyshim sheh potencialin për një luftë që mund të hapet në disa fronte. Një skenar i rastit më të keq është se mund të tërheqë grupin e fuqishëm militant libanez, Hezbollah.
Ushtria izraelite ka urdhëruar një përforcim masiv të trupave. Si dhe sulmet e saj intensive ajrore në Gaza, ajo ka treguar se po planifikon një operacion tokësor atje.
