Nga Rodrigo Orihuela, Alice Gledhill, dhe William Horobin*
Ekonomitë e Europës Jugore, të cilat përqesheshin prej kohësh nga fqinjët e tyre më të pasur veriorë, kanë kthyer situatën teksa çimentojnë rolin e tyre si nxitës të rritjes në zonën e rrëmujshme të euros.
Sondazhet e biznesit nga S&P Global të publikuara këtë javë treguan se Spanja dhe Italia mposhtën pritshmëritë e ekonomistëve me një zgjerim më të shpejtë në mars. Një matës prodhimi për Greqinë tregoi një prirje të ngjashme. Kjo ndihmoi që indeksi për bllokun e monedhës të dilte nga tkurrja për herë të parë në 10 muaj.
“Spanja dhe Italia dhanë nxitjet më të mëdha, me ritmet e tyre të rritjes që u përshpejtuan në më të fortat për gati një vit,” tha Hamburg Commercial Bank. Kjo ndihmoi në kompensimin e tkurrjeve të qëndrueshme të prodhimit në Gjermani dhe Francë që filluan në mesin e vitit 2023.
Një rritje e turizmit që nga pandemia, lulëzimi i eksporteve dhe çmimet më të ulëta të energjisë falë burimeve të rinovueshme dhe mbështetjes së kufizuar në gazin rus, u kanë dhënë vendeve të ashtuquajtura periferike në Mesdhe avantazhin në zonën e euros.
Pas pandemisë “turizmi po ecën shumë mirë në jugun europian”, tha të shtunën në një konferencë në Athinë, guvernatori i Bankës së Greqisë, Yannis Stournaras.
Por rritja relativisht e fortë e rajonit është kryesisht për shkak të faktit se pas shumë vitesh, vendet e Europës Jugore kanë “korrigjuar çekuilibrat e tyre, kështu që tani ato po zhvillohen me një ritëm të shëndetshëm pa disbalanca makroekonomike,” tha Stournaras.
Pak më shumë se një dekadë më parë, të njëjtat vende – të konsideruara me përçmim si shpenzues dhe më pak produktivë – ishin në thelb të një krize borxhi që vuri në pikëpyetje vetë mbijetesën e monedhës.
Këtë vit, Spanja, Portugalia dhe Greqia pritet të jenë ndër ekonomitë me performancën më të lartë në bllokun 20-vendesh, sipas Komisionit Europian.
Në të kundërt, qeveria franceze sapo ka ulur parashikimin e saj të rritjes për vitin 2024 dhe ka raportuar një deficit buxhetor që tejkalon shumë vlerësimin e saj për vitin 2023, duke e shtyrë atë të kërkojë dhjetëra miliarda euro shkurtime të shpenzimeve. Gjermania ka të ngjarë të jetë në fund të një recesioni të cekët, të rënduar nga konsumatorët hezitues, kërkesa e dobët e jashtme dhe kostot e larta të huamarrjes.
Investitorët duke përfshirë Vanguard Asset Management, JPMorgan Asset Management dhe Neuberger Berman kanë blerë bonot qeveritare të vendeve të Evropës Jugore, duke përfituar nga një rritje që ka ngushtuar ndjeshëm premiumin ndaj Gjermanisë dhe Francës.
Për shembull, diferenca midis obligacioneve dhe letrave me vlerë 10-vjeçare portugeze, është përgjysmuar në rreth 65 pikë bazë që nga një kulm i mesit të vitit 2022.
Ekonomia e Spanjës në veçanti ka dalluar nga pakoja pasi ka parë një bum në eksportet e gjithçkaje, nga shërbimet financiare tek prodhimi, që është përshpejtuar që nga kriza e Covid.
“Nuk do të jetë një Eldorado e re, por është një vend që do të vazhdojë të tërheqë investitorë,” tha për Bloomberg ekonomisti i Natixis Jesus Castillo.
Përveç përfitimit nga ekspozimi më i vogël ndaj rritjes së çmimeve të karburanteve fosile, ai tha se Spanja mund të ketë “përparësi të qëndrueshme” që përfshijnë kosto më të ulëta të punës sesa në Francë, Gjermani dhe Itali, një fuqi punëtore të kualifikuar dhe një sistem të kujdesit shëndetësor që funksionon mirë. Ai tha gjithashtu se vendi do të përfitojë nga bizneset që rinovojnë prodhimin.
Kërkesa e brendshme mbetet gjithashtu e fortë, me konsumatorët dhe korporatat që kanë ulur nivelet e borxhit në nivelet më të ulëta që nga para krizës 2008-2012, dhe shkalla e papunësisë është në nivelin më të ulët që nga viti 2007.
“Na pëlqen shumë Spanja”, tha Ales Koutny, kreu i tarifave ndërkombëtare në Vanguard.
“Ne mendojmë se bazat atje vazhdojnë të mos jenë me çmim të drejtë nga tregu. Gjithçka duket e shkëlqyeshme në Spanjë, por gjithsesi afatgjatë – veçanërisht me të dhënat që kishim kohët e fundit nga Franca – mund të shohim se ka shumë hapësirë për kompresim midis Spanjës dhe Francës.”
Diferenca midis yield-eve të obligacioneve 10-vjeçare spanjolle dhe franceze është më shumë se përgjysmuar që nga një kulm në mesin e vitit 2022 në pak mbi 30 pikë bazë.
Në Portugalinë fqinje, turizmi solli të ardhura rekord prej 25 miliardë euro (27.2 miliardë dollarë) në 2023, nga 21 miliardë euro një vit më parë, sipas qeverisë. Vendi ka parë gjithashtu një rritje të vazhdueshme të eksporteve, të cilat tradicionalisht kanë përfshirë tekstile, si dhe pjesë makinash dhe automobilash. Që nga viti 2019, ajo ka qenë prodhuesi më i madh i biçikletave në Europë.
Ajo është bërë gjithashtu një pikë e nxehtë e pronave për blerësit e huaj. Investitorët e pasur kanë blerë ndërtesa komerciale, si dhe hotele dhe pasuri të paluajtshme rezidenciale në vitet e fundit.
Me një rikuperim të reshjeve dhe me shumë turbina me erë, Portugalia ka qenë gjithashtu në gjendje të zvogëlojë nevojën për të përdorur gaz për të prodhuar energji. Vitin e kaluar, energjia e erës plotësoi 25% të kërkesës totale për energji elektrike dhe hidrocentralet 23%, ndërsa termocentralet me gaz përfaqësonin 19%.
Largimi i gazit ka qenë një sfidë e veçantë për Gjermaninë, e cila ishte mësuar të fuqizonte industritë e saj të rënda me importe të lira nga Rusia në dekadat para pushtimit të Ukrainës dhe krizës energjetike që pasoi.
Greqia, e cila fitoi statusin e saj të klasës së investimeve në fund të vitit të kaluar, ka parë që turizmi të thyejë nivele rekord çdo vit që nga pandemia. Sektori përbën rreth një të katërtën e ekonomisë dhe gjeneroi 15.7% më shumë të ardhura në vitin 2023.
Ndërtimi është gjithashtu një nxitës i madh i rritjes, me pothuajse 56% më shumë leje ndërtimi të lëshuara vitin e kaluar sesa në 2019.
Në një tjetër shenjë se Greqia ka lënë prapa problemet e saj me borxhin, shitja e 30% të aksioneve në Aeroportin Ndërkombëtar të Athinës dy muaj më parë shënoi ofertën e saj më të madhe publike fillestare në më shumë se dy dekada.
Burimi: Bloomberg
