Nga Mustafa Nano
Në Sharm El-Sheikh të Egjiptit po mbahet një konkurs ndërkombëtar bukurie, ku marrin pjesë vajza të reja nga e gjithë bota. Mes tyre janë edhe dy vajza shqiptare, njëra nga Shqipëria e tjetra nga Kosova, të cilat gjatë periudhës parapërgatitore, në pritje të natës finale, kanë ndërtuar marrëdhënie me vajzat e kombësive të tjera. Midis tyre, ato kanë ndërtuar një marrëdhënie edhe me një vajzë serbe.
Dhe kështu, është ndërtuar një kimi e natyrshme, një kimi ballkanase. Ato kanë lindur në një periudhë pas luftës së Kosovës dhe nuk mbartin sentimentet, paragjykimet dhe fanatizmat e prindërve të tyre. Prandaj, miqësia e tyre është e pafajshme, e paqortueshme. Derisa ato bënë një veprim fatal, pas së cilit janë masakruar nga opinioni publik. Sidomos vajza serbe.
Në një moment, vajzat shqiptare teksa po fotografoheshin kanë bërë gjestin e shqiponjës dykrenore. U afrohet vajza serbe, bashkohet me to dhe nis t’i imitojë në mënyrë goliardike, në mënyrë të shkujdesur, sportive, miqësore. Ajo, pra, ashtu si vajzat shqiptare, ka bërë të njëjtin simbol me duar – shqiponjën dykrenore.
Kjo foto është publikuar në rrjetet sociale dhe në media. Kaq mjaftoi, që një pjesë e rëndësishme e opinionit publik në Serbi të mobilizohej duke shpërthyer në një lloj histerie kundër kësaj vajze. Edhe gazeta të rëndësishme në Beograd e kanë konsideruar atë foto të turpshme, shokuese dhe tronditëse. Prindërit e kësaj vajze janë në një situatë shumë të vështirë, janë përballë një presioni të pabesueshëm. Unë nuk di asgjë në lidhje me ta (ndoshta mund të jenë nacionalistë fanatikë serb, por mund të jenë edhe kosmopolitë), por sidoqoftë ata janë të turpëruar nga gjesti i vajzës së tyre, të konfrontuar me këtë presion e histeri. Dhe kjo është arsyeja që vajza ka postuar një shënim të sajin në rrjetet sociale, ku ajo bën një mea culpa. Ajo u drejtohet të gjithë serbëve dhe u thotë:
“Unë u kam turpëruar që të gjithëve. Jam treguar e pamatur. Është një gabim që nuk ia fal vetes. Mua më futën në grackë, dhe unë u tregova naive. Megjithatë, unë dua t’ju tregoj se Serbia është në zemrën time, simbolet serbe i kam në zemër dhe çdo simbol i kombeve të tjera nuk ka asnjë vlerë, përballë simboleve serbe. U kërkoj falje nga thellësia e zemrës. Për këtë arsye, po marr vendimin që ta braktis konkursin ndërkombëtar të bukurisë dhe po kthehem në Beograd.” … Dhe u kthye në Beograd.
Por historia nuk mbaron këtu. Të nesërmen u publikua një foto tjetër. Tashmë është rasti i një loje me porta të ndërruara. Ishin vajzat shqiptare që u informuan mbi atë që kishte ndodhur në Beograd, u informuan mbi hallin e prindërve të shoqes së tyre serbe, dhe në mënyrë kalorsiake iu afruan asaj për ta ngushëlluar. Midis të tjerave, ato i kërkuan që të bënin një fotografi së bashku me simbole serbe për të balancuar situatën, për të lehtësuar tensionin në opinion publik serb. Fotografia u realizua duke pozuar me tre gishta, që është një simbolikë nacionale serbe. Pas kësaj, për shkak të presionit të ushtruar mbi to nga rrjetet sociale, këto vajza, ashtu si edhe shoqja e tyre serbe, dolën në publik dhe kërkuan falje për naivitetin dhe gjestin e tyre të paqëllimtë. Ato u shfajësuan duke u shprehur se nuk e dinin kuptimin e tre gishtave.
Këtu do të doja të bëja një parantezë. Kuptimin e tre gishtave nuk e di askush, pasi historia e kësaj simbolike është e errët. Unë po hedh një hipotezë timen. Nga leximet e mia kam mësuar se në manastirin e Hilandarit, në malin Athos, është një ikonë e veçantë, ku paraqitet Virgjëresha Mari me Krishtin-fëmijë në krahë. Në këtë ikonë, ka një detaj gjithashtu të veçantë: Virgjëresha Mari ka tre duar. Unë supozoj se tre gishtat janë një mishërim i tre duarve të Virgjëreshës Mari në këtë ikonë, të varur në muret e manastirit të Hilandarit, i cili është një manastir serb shumë i famshëm, ndoshta më i famshmi ndër manastiret serbe. Është në malin Athos të Greqisë. Pikërisht në këtë manastir, ka edhe diçka shqiptare, e cila nuk është e parëndësishme. Atje është dhe varri i babait dhe i njërit prej vëllezërve të heroit tonë kombëtar (Skënderbeut), i Gjon Kastriotit dhe Reposhit, respektivisht. Madje, aty gjendet edhe një kullë që quhet “Kulla shqiptare”.
Kjo është një rrethanë që emfatizon jo më urrejtjen, por faktin se përpara shumë shekujve, midis shqiptarëve dhe shkjeve ka pasur një marrëdhënie interesante. Pra, historia e zhvillimeve në Ballkan është e komplikuar; këto zhvillime kanë drita, por edhe hije. Megjithatë, si shqiptarët edhe serbët janë kapur pas urrejtjes reciproke, duke e emfatizuar atë, duke e konsideruar si diçka që e kemi në gjak e në ADN. Prandaj, bëjmë çmos që edhe këtyre vajzave të reja t’u kallim në shpirt e në zemër urrejtje për sho-shoqen. “N’mni të sho-shoqit kemi le”. Ky është një varg nga “Lahuta e Malcis” ku Gjergj Fishta ka dashur të përshkruajë këtë marrëdhënie të vështirë e armiqësore midis shqiptarëve dhe sllavëve në fund të shekullit të XIX dhe në kapërcyell të shekullit të XX. Mesa duket këtyre anëve koha mbetet në vend, e palëvizshme. Ne jemi ende në kapërcyell të shekullit të XX. Është për të ardhur keq!
