Nga Steven Erlanger*
Në një kohë kur ushtarët izraelitë janë grumbulluar për të hyrë me forcë në Gaza, ministri i mbrojtjes iu drejtua duke u thënë “Ju tani e shihni Gazën nga një distancë; së shpejti do ta shihni nga brenda.”
Por, pavarësisht këtij zotimi nga ministri, Yoav Gallant, nuk është e qartë se kur Izraeli do të kryejë një pushtim tokësor. Dhe pse qeveria duket se heziton të hyjë në Gaza – më shumë se dy javë që nga sulmi i Hamasit që vrau më shumë se 1,400 izraelitë – ekzistojnë arsyet për të hyrë.
Ajo që pret është një lloj lufte e qëndrueshme urbane që forcat ushtarake të vendit nuk e kanë hasur për gati një dekadë, dhe në ndjekje të një fundi politik që mbetet i paqartë, përveç mposhtjes së Hamasit, i cili kontrollon Gazën, në mënyrë që të mos të kërcënojë më kurrë Izraelin.
Në vetvete, ky është një urdhër i lartë që do t’u kërkojë izraelitëve të vendosin kontrollin mbi Gazën për veten e tyre, dhe që do të kushtojë sasi të konsiderueshme gjaku, thesari dhe zemërimi ndërkombëtar për vdekjet e civilëve.
Dhe pezullimi mbi gjithçka është enigma politike e asaj që ndodh me Gazën pas përfundimit të luftës. Pasi hyn, si del Izraeli? Pasi të ketë shpërbërë Hamasin, nëse mundet, kujt do t’ia dorëzojë çelësat? Nëse Hamasi nuk e qeveris më Gazën, kush do ta qeverisë?
Për momentin, thonë zyrtarët izraelitë, këto pyetje nuk janë shqetësimi i tyre i menjëhershëm. Por ato do të jenë të pashmangshme, edhe nëse Gaza bëhet përgjegjësi e një qeverie të re izraelite.
“Në të vërtetë, nuk ka opsione të mira për një ofensivë tokësore izraelite në Gaza,” shkroi në një analizë të shkurtër Tom Beckett, një gjeneral-lejtnant në pension i Ushtrisë Britanike dhe drejtor ekzekutiv i Lindjes së Mesme për Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.
“Pavarësisht se sa i suksesshëm do të jetë operacioni në mposhtjen e Hamasit si një organizatë ushtarake, imperativi politik i Hamasit dhe mbështetja e popullatës për rezistencën do të vazhdojë”, shkroi ai. “Izraeli ose ripushton Gazën për ta kontrolluar atë, ose, duke u tërhequr pas një ofensive, ua lëshon tokën njerëzve për të cilët rezistenca është ekzistencë”.
Adm. Daniel Hagari, zëdhënësi i ushtrisë izraelite, ka thënë se ushtria “është e fokusuar në objektivat e luftës siç përcaktohen nga skaloni politik: shkatërrimi i Hamasit dhe eliminimi i udhëheqësve të tij pas masakrës që ata kryen në Shabat ”
“Kjo organizatë nuk do ta sundojë Gazën ushtarakisht dhe politikisht”, shtoi ai.
Por dikush duhet. Kjo është një dobësi e strategjisë izraelite, sepse Hamasi përfaqëson një ide politike dhe fetare që nuk mund të shpërbëhet, dhe është një organizatë që ka lulëzuar me reputacionin e saj mes palestinezëve për përqafimin e luftës së armatosur dhe “martirizimit” kundër Izraelit.
“Edhe nëse mposhtet ushtarakisht, Hamasi nuk mund të neutralizohet”, tha Lina Khatib, drejtore e Institutit të Lindjes së Mesme në Universitetin SOAS të Londrës. “Që ekzistenca ose legjitimiteti i Hamasit është i lidhur me suksesin e tij ushtarak është e rreme. Ajo mund të mposhtet ushtarakisht dhe të mbetet politikisht e rëndësishme”, tha ajo. “Ajo mund të paraqesë çdo mbrojtje si martirizim heroik për hir të çlirimit të popullit palestinez”
Për Lawrence Freedman, profesor i studimeve të luftës në King’s College në Londër, sfida e Izraelit është “të harmonizojë mjetet e tij ushtarake me qëllimet e tij politike”. Sado kompetent të jetë një ushtri, tha ai në një intervistë, një qëllim politik që është shumë ambicioz do të rezultojë në zhgënjim ose dështim.
Shembuj të shumtë, duke përfshirë fitoret ushtarake amerikane në Irak dhe Afganistan në emër të qëllimeve të gjera dhe ambicioze politike, si demokratizimi dhe barazia gjinore, kanë rezultuar në dështim. Pushtimet e lehta përfunduan në fushata të gjata e të egra kundër milicive vendase dhe luftëtarëve radikalë islamikë që e njihnin territorin, që jetonin mes popullatës dhe që nuk iu bindën Konventës së Gjenevës apo rregullave të luftës.
Dhe qeveritë e krijuara nga amerikanët kërkonin shuma të mëdha dhe të vazhdueshme parash dhe mbështetje ushtarake perëndimore për të mbijetuar.
Z. Freedman shkroi për disa nga shqetësimet e tij në Financial Times.
Izraelitët, tha ai në një intervistë të mëvonshme, rrezikojnë një fat të ngjashëm. “Ata i kanë vendosur vetes një ambicie që është jashtëzakonisht e vështirë për t’u përmbushur, sepse edhe nëse i japin një goditje të rëndë Hamasit, ata nuk mund ta ndalojnë rigjenerimin e tij,” tha ai. Izraeli nuk mund ta pushtojë Gazën për një kohë të pacaktuar dhe nuk dëshiron, tha ai, duke shtuar, “dhe nuk mund ta shtyjë popullsinë në Egjipt, i cili nuk dëshiron të bëjë asgjë as me Gazën”.
Pra, pa një strategji të qartë politike, z. Freedman tha, “është e vështirë të shihet nëse kjo shkon diku”
Në gusht 2014, pas një konflikti serioz izraelito-Hamas, u hodhën ide se çfarë të bëhej me Gazën, në një dokument opsionesh konfidenciale të ofruar për The Times. Ai deklaroi, në mënyrë parashikuese, se “kthimi në status quon do të prodhojë një luftë të re” dhe se Autoriteti Palestinez është “shumë i dobët dhe i ndarë për të qeverisur”.
Zgjidhja më e mirë, sugjeroi gazeta, ishte autorizimi i forcave të Kombeve të Bashkuara për të kontrolluar kufijtë e Gazës, ndërkohë që milicitë palestineze shpërbëhen dhe çarmatosen dhe bllokada izraelite dhe egjiptiane e Gazës hiqet gradualisht. Në vitin 2014, gazeta supozoi se Hamasi do të vazhdonte të kontrollonte Gazën, por mund të pranonte të moderonte sjelljen e tij në këmbim.
Gazeta theksoi gjithashtu se Organizata ekzistuese e Mbikëqyrjes së Armëpushimit të OKB-së, e themeluar në vitin 1948, ruan një mandat ligjor për të patrulluar Gazën, edhe pse ajo u largua në 1996 pas Marrëveshjes së Oslos. Sipas një mandati të rikonfiguruar, UNTSO mund të patrullojë kufijtë e Gazës dhe të ndihmojë në çarmatosjen e milicive, ndërsa një komitet tjetër ekzistues ndërkombëtar do të koordinojë ndihmën e donatorëve.
Nëntë vjet më vonë, gazeta mund të shërbejë si pikënisje. Nëse Hamasi dhe grupe të ngjashme shkatërrohen në Gaza, siç premton Izraeli, ndoshta UNTSO mund të ndihmojë në ruajtjen e paqes edhe brenda Gazës si një lloj force policore suplementare ndërkohë që statusi dhe besueshmëria e Autoritetit Palestinez ringjallen disi atje.
Diskutimi i vitit 2014 ishte real, tha Robert Serry, një diplomat holandez i cili shërbeu si Koordinator Special i OKB-së për Procesin e Paqes në Lindjen e Mesme. “Ne kishim shpresuar se Autoriteti Palestinez mund të rikthehej,” tha ai.
Ndonëse kjo mund të jetë po aq joreale tani sa atëherë, çdo herë “ne lejuam që situata të kthehej në status quo”, me një armëpushim të brishtë dhe “rregullime minimale për të mbajtur Gazën në këmbë”, tha zoti Serry.
Tani, ai tha: “Shpresoj që Izraeli të nxjerre mësim. Nëse ata vazhdojnë të injorojnë çështjen palestineze, ajo herë pas here do të shpërthejë, çështja është se kur”
Izraeli u përpoq të shpëtonte nga përgjegjësia për Gazën më parë dhe dështoi. Përgjigja e saj politike se kush do ta drejtonte Gazën doli e gabuar, dhe në thelb ajo hodhi çelësat e Gazës në rrugë.
Në vitin 2005, Izraeli tërhoqi të gjitha trupat dhe qytetarët e tij nga Gaza, dhe ia dorëzoi pushtetin atje Autoritetit Palestinez të Mahmud Abbas, i dominuar nga Fatah. Por Fatah humbi zgjedhjet legjislative vitin e ardhshëm ndaj Hamasit, dhe në vitin 2007, kur Fatah theu një marrëveshje me Hamasin, Hamasi mori pushtetin në Gaza në një luftë civile të shkurtër dhe brutale, duke i ndarë palestinezët jo vetëm territorialisht, por politikisht.
Në konfliktin aktual, Izraelit do t’i duhet të kontrollojë atë që ka mbetur nga Gaza dhe të garnizonojë forcat izraelite atje derisa një zgjidhje politike t’i lejojë ata të largohen, gjë që do të zgjasë praninë e ushtrisë, veçanërisht nëse Hezbollahu hap një front të dytë nga Libani jugor ose nëse rritet dhuna në Bregun Perëndimor të pushtuar midis kolonëve izraelitë dhe palestinezëve.
Sigurisht, nëse qendrat urbane të Gazës shkatërrohen dhe operacionet tokësore çojnë në zhvendosjen e pjesëve të mëdha të popullsisë, do të jetë më e lehtë për ushtrinë izraelite të kontrollojë Gazën pa e pushtuar plotësisht atë, tha znj. Khatib nga SOAS. “Është një taktikë lufte e përdorur nga regjimet e tjera në Lindjen e Mesme,” tha ajo, duke përmendur presidentin Bashar al-Assad të Sirisë dhe taktikat e tij të tokës së djegur kundër kundërshtarëve të tij atje.
Zoti Beckett ra dakord. “Brutaliteti mund të zvogëlojë shifrat e nevojshme për një kundërkryengritje,” shkroi ai, duke përmendur shtypjen e rezistencës në vitin 1982 në Hama nga ish-presidenti sirian, Hafez al-Assad.
Djali i tij, “Bashar Assad, i mbështetur nga Rusia, ka aplikuar brutalitet pa dallim gjatë gjithë luftës civile siriane”, shtoi ai.
Ndërsa bota është e tmerruar nga vrasjet e Hamasit dhe ka të ngjarë t’i japë Izraelit më shumë kohë se në të kaluarën për të mposhtur Hamasin, tashmë ka zëra konkret që Izraeli t’i bindet Konventës së Gjenevës dhe rregullave të luftës, duke përfshirë presidentin Biden dhe sekretarin e shtetit Antony. J. Blinken.
Vdekjet dhe plagosja e pashmangshme e civilëve, siç ka bërë gjithmonë, përfundimisht do të sjellë presion të konsiderueshëm mbi Izraelin për të negociuar një armëpushim, presion, veçanërisht nga Uashingtoni, që mund të bëhet i tepërt për t’u përballuar përpara se Izraeli të përmbushë qëllimin e tij të deklaruar ushtarak.
Izraeli tashmë po përpiqet të përgatisë mbështetësit e tij në mbarë botën, dhe veçanërisht në Shtetet e Bashkuara, për t’i rezistuar atij lloj presioni për të ndaluar operacionin e tij përpara se Hamasi të shpërbëhet.
Nënkoloneli Jonathan Conricus, një zëdhënës i ushtrisë izraelite, kohët e fundit i kërkoi Komitetit të Marrëdhënieve Publike të Amerikës dhe Izraelit, një grup lobues pro-izraelit me qendër në Uashington, të qëndrojë me Izraelin pavarësisht nga kritikat.
“Edhe kur ecuria bëhet e shëmtuar dhe skenat nga Gaza do të jenë të vështira për t’u përballuar atëherë do të na duhet mbështetja e kujtdo që e do lirinë dhe dëshiron të ngrihet për atë që është e drejtë”, tha koloneli Conricus në një transmetim online, duke iu referuar dy fshatrave izraelite ku Hamasi vrau civilë.
Në të kaluarën, tha ai, pas “një dritareje të vogël legjitimiteti dhe mbështetjeje ndërkombëtare”, opinioni publik ndryshon “dhe Izraeli detyrohet nga vende të fuqishme në mbarë botën të kufizojë lëvizjen e tij. Ne e kemi parë këtë dhe kjo është fatkeqësisht ajo që jemi përballur në të kaluarën. Këtë herë, – tha ai, – duhet të jetë ndryshe”.
