Nga Marilisa Palumbo – Corriere della Sera
Flet Lee Weiner, i vetmi anëtar i gjallë i Chicago 7, grupi i aktivistëve të dënuar dhe më pas të liruar pas protestave kundër Vietnamit që shënuan konventën e Demokratëve të vitit 1968.
“Unë dhe miqtë e mi e gjetëm veten në një botë, në një vend, që u përpoqëm ta ndryshonim dhe që e ndryshuam pak, por jo mjaftueshëm. Ndihem si një refugjat politik nga një revolucion që nuk u zhvillua kurrë”. Lee Weiner, 84 vjeç, është i vetmi që ka mbetur gjallë nga ata që gjatë gjithë bisedës sonë përmes zoom nga Florida do t’i quajë gjithmonë “miqtë e mi”, legjendarin e Çikagos 7 që bëri historinë e ’68, me aktivistët kundër luftës në Vietnam duke udhëhequr protestat gjatë konventës së Demokratëve dhe më pas u paditën nga administrata e Nixon, e cila doli fituese në zgjedhjet e nëntorit të ardhshëm.
Presidenti republikan mendoi se po i jepte kundërkulturës një mësim shembullor duke i sjellë ata të rinj në gjykatë, por në vend të kësaj ai u dha atyre një skenë të paprecedentë, siç tregoi Aaron Sorkin në “Gjyqi i Çikagos 7” (Netflix). Të shtatë (plus lideri i Black Panthers Bobby Seal, pozicioni i të cilit u hoq), u liruan nga akuza e “komplotit për trazira”, që është edhe titulli i kujtimeve të Weiner, dënimet e mbetura shtesë u anuluan në apel.
Pse nuk ndodhi ai revolucion?
“Le të themi se nuk ishim mjaftueshëm të mirë dhe bëmë gabime: Unë jam ende mjaftueshëm marksist për t’iu përgjigjur se kushtet nuk ishin pjekur. Por ne kemi mbjellë disa farëra. Amerika është shumë ndryshe sot nga ajo që ishte atëherë, pavarësisht përpjekjeve të jashtëzakonshme për ta rikthyer atë. Ndryshimi politik është i tillë. Ndonjëherë funksionon, ndonjëherë jo, ndonjëherë funksionon pak. Unë dhe miqtë e mi bëmë atë që mundëm”.
Gjyqi juaj ishte një nga më të famshmit në historinë bashkëkohore, si i riktheheni jetës normale pas diçkaje të tillë?
“Mos u kthe. Ju mashtroni veten, por kjo nuk ndodh kurrë. Secili prej nesh bëri më të mirën, por askush nuk u kthye. As mes atyre jurive, mendoj. Me Jerry (Rubin) dhe Abbs (Abbie Hoffman, të dy liderët e Yippies), ne ishim shumë afër dhe mbetëm të tillë më pas. Kam dëgjuar gjithmonë nga Lenny Weinglass, një nga avokatët. Rennie (Davis) mori një drejtim tjetër (ai u bë një ndjekës i një guruje indiane, më pas bëri një karrierë si një kapitalist sipërmarrës, red.). Shumë shkuan në drejtime të ndryshme. Ka qenë një kohë e vështirë, për ne individualisht dhe për Amerikën. Nuk ishim aty ku mendonim se do të ishim dhe duhej të ndërtonim një jetë të re. Besoj se shumëve u ka ndodhur edhe në Itali. Marrëzi gjatë gjithë procesit mendova se nëse “mbijetoja” do të mund t’i kthehesha asaj që bëra, organizimit politik në rrugë. Por padyshim që nuk ishte kështu”.
Ai gjithashtu mendoi se do të qëndronte në Çikago, por në vend të kësaj ai u largua nga qyteti i tij.
“Epo, kur oficerët e policisë në rrugë bërtasin emrin e tij dhe ju thonë se nuk e kanë harruar, ju e dini se ndoshta është koha të mendoni të transferoheni në një komunitet më të relaksuar (qesh).
Ai vazhdoi të jetë i përfshirë në punë sociale gjatë gjithë jetës së tij. Duke parë pas, ishte më efektiv në vitet e shesheve, apo në punën më pak të dukshme, por të vazhdueshme të dekadave në vijim?
“Nuk ka krahasim… në ato vite dhe në këtë proces kemi arritur shumë, kemi dëshmuar se padrejtësisë mund t’i rezistohet, në rrugë dhe në gjykata. Ndikimi i atij angazhimi politik ende jehon këtu në Shtetet e Bashkuara. Shumë nga ata që ulen në Senat dhe në Gjykatën e Lartë ishin të rinj në atë kohë dhe vendosën të përfshiheshin sepse nuk mund të qëndronin indiferentë. Puna ime më pas, megjithatë, nuk ishte e keqe: nuk është keq të përpiqesh të ndihmosh njerëzit të luftojnë kundër racizmit dhe antisemitizmit, ose të përpiqesh të gjesh ilaçe dhe nevoja themelore për njerëzit që vuajnë dhe janë të sëmurë në çdo mënyrë. ”
A janë edhe fëmijët tuaj aktivistë?
“Ata të gjithë bëjnë punë të ndryshme, nga avokatët tek elektricistët, dhe të gjithë janë të majtë. Të gjithë morën pjesë në demonstratat për George Floyd”.
Shpesh “veteranët” kanë tendencë të thonë: ishim më të mirë, më të përgatitur, më argëtues… Çfarë mendoni kur shihni sot fëmijë në rrugë, demonstratat në kampuset e muajve të fundit?
“Jam krenar për njerëzit që arrijnë të mobilizohen kundër padrejtësisë dhe masakra në Gaza justifikon zemërimin e madh. Sot ka shumë studentë me origjinë arabe dhe palestineze në kampuse, të cilët këmbëngulja e së majtës amerikane për politikat e identitetit i ka bërë ata udhëheqës të një lëvizjeje të gjerë. Po sikur ndonjëherë të shkojnë në drejtime që më bëjnë të mos ndihem rehat? Po e dënueshme? Po e gjithë kjo e delegjitimon zemërimin ndaj çfare po ndodh ne Gaza? Absolutisht jo. Nuk e di se çfarë do të kishte ndodhur në demonstratat kundër Vietnamit nëse do të kishte pasur shumë studentë vietnamezë”.
Ju referuat politikës së identitetit: a janë lëvizjet e sotme kaq të fragmentuara sa janë të dobëta?
“Shikoni, Amerika është një vend shumë i çuditshëm. Në fillim të shekullit të 20-të, demonstratat kishin shenja në 7, 8, 9 gjuhë, sepse njerëzit nga Rusia, Italia, Gjermania dhe Polonia ishin jashtëzakonisht të ndryshëm dhe ata përpiqeshin t’i mbanin të bashkuar për të luftuar kapitalizmin. Sot dallimet mes nesh amerikanëve janë sigurisht më të vogla, megjithatë njerëzit i konsiderojnë ato shumë, shumë të rëndësishme. Edhe në kohën time ka pasur feministe, zezake, edhe atëherë ka pasur diskutime, por tani përplasjet janë më flagrante sepse ndodhin jo në dhomë të mbyllur, por në rrjete sociale. Dhe unë shoh një tendencë ekstreme drejt identifikimit tribal kudo”.
Duke iu rikthyer procesit, si arritët ta ktheni diçka që supozohej të ishte një mësim për të dekurajuar aktivistët në një thirrje për aktivizëm?
“Qeveria bëri një gabim të tmerrshëm. Tetë persona që dinin të bënin politikë u vunë në shënjestër: ne nuk ishim naivë. Ndërsa ata, së paku nuk ishin shumë të zgjuar. Plus, kur përfundoni në lajmet kombëtare çdo ditë dhe çdo natë, ju keni një mjet të fuqishëm për të përdorur dhe ne e bëmë. Ne ishim në kulmin e një lëvizjeje. Kur mendoj për ortekët e letrave që morëm! Kërcënime, veshje, ndonjëherë marihuanë, të gjitha llojet e ofertave joshëse (qesh me zemër).
A mendoni se një administratë Trump mund ta përdorë fuqinë e saj siç bëri Nixon?
“Kam frikë se do të bëjnë shumë më keq. Demokracia amerikane është e brishtë, ka pasur presidentë që kanë pezulluar pjesë të Kushtetutës. Lincoln e bëri. Kush do ta ndalonte Trumpin nëse do ta bënte këtë? Senati? Dhoma, “juaja” Gjykata e Lartë?”.
Nëse humb Trump, keni frikë se do të ketë përplasje?
“Nëse ai humbet, kujt i intereson. A do të dalin në rrugë? Pse? A kanë armë? Ushtria ka më shumë armë. Nuk do të jetë e lehtë apo e këndshme, mund të ketë përplasje në të gjithë vendin, por ato do të mposhten. Problemi është nëse ai fiton, sepse nëse ai fiton problem nuk do të jenë trazirat, por mënyra se si do të përdorë pushtetin e shtetit, diçka për të cilën unë kam një përvojë”.
As ardhja e Kamalës nuk ju bën më optimistë?
“Jo veçanërisht, fakti është se kushdo që shkroi kushtetutën mendoi se fermerët dhe njerëzit që jetonin në zonat rurale ishin më të mirë se ata në qytet. Pasoja në ditët e sotme është një avantazh elektoral për njerëzit që jetojnë në zona më pak të populluara. Dhe Trump po e shfrytëzon këtë avantazh”.
Strategjia juaj e gjykimit ishte jashtëzakonisht efektive në talljen e pushtetit, duke zbuluar se sa absurde ishin gjyqtarët dhe qeveria që i kishte lëvizur. A mendoni se kjo strategji e demokratëve për të përdorur fjalë si “i çuditshme” për të përshkruar Trump mund të jetë po aq efektive?
“Oh, mendoj se është fantastike. E dini çfarë? Njerëzit janë mësuar ta trajtojnë politikën si motin. Ata e dinë se kjo ndikon në jetën e tyre, por ata mendojnë se nuk mund të bëjnë asgjë për këtë. Pra, këmbëngulja në të qenit antidemokratik i tij (Trump) humb kohë me një votues mesatar. Ndërsa emërtimi i dikujt si vepra të çuditshme: ai është lloji i personit që nuk dëshironi ta takoni në ashensor, të cilët nëse i shihni kur hapen dyert ju thoni: Unë jam duke pritur për atë tjetër.”
