Nga Aurenc Bebja*, Francë
Gazeta kulturore franceze, “Comoedia”, ka botuar, të dielën e 5 qershorit 1927, në ballinë, letrën e Aleksandër Moisiut në lidhje me arsyen e anullimit të turneut të tij në Paris, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Çështja e Kammerspiele-s
Arsyet e vërteta për mungesën e Aleksandër Moisiut
Një shkresë e aktorit tragjik austriak:
Ne jemi në gjendje tani të sjellim detaje të reja dhe të rëndësishme rreth heqjes dorë – të cilën e shpallëm kohët e fundit pa trajtuar shkaqet – të Kammerspiele-s së Vjenës në lidhje me shfaqjet që ajo do të organizonte në “Atelier” me pjesëmarrjen e aktorit të madh tragjik Aleksandër Moisiut.
Ja teksti i shkresës së z. Aleksandër Moisiu që na dërgon nga Vjena:
Vjenë, 4 qershor.
“Ndaj komenteve që ju keni bërë në lidhje me heqjen dorë nga një turne në Paris, më lejoni të bëj sqarimet e mëposhtme:
Në praktikën e artit tim, gjithmonë jam distancuar nga politika. Kurrë nuk kam pasur për udhëtimet e mia grant të ndonjë shteti. Nuk kisha më shumë për projektin e Parisit. Turneu im ishte vetëm për qëllime artistike, kështu që asnjë ndërhyrje e një natyre politike nuk do të më bënte të hiqja dorë për të ardhur në Paris.
Unë kam luajtur pothuajse në të gjitha vendet e Evropës dhe natyrisht kam prej kohësh një dëshirë të madhe për t’u paraqitur para publikut parizian në disa role. Për këtë arsye, shfrytëzova rastin e Kammerspiele-s së Vjenës për t’iu përgjigjur ftesës së z. Charles Dullin.
Sapo u përhap lajmi i këtij turneu, një pjesë e shtypit gjerman dhe sidomos Berliner Tageblatt dolën kundër këtij projekti dhe propozuan të dërgonin në Paris, një trupë teatrore nga Berlini, duke argumentuar se kjo e fundit mund të përfitonte një grant nga shteti.
Turneu im u paraqit si një dëshirë për të sulmuar projektet e skenave të tjera gjermane, edhe pse këto projekte nuk ishin dhe as nuk janë ende të sigurta.
Por arsyeja vendimtare e heqjes dorë nga ana ime ka qenë qëndrimi i z. Gémier, themelues i “Teatrit Botëror – Théâtre mondial”, i cili, në një letër drejtuar një zyrtari të Legatës Austriake në Paris, u shpreh kundër ardhjes së Kammerspiele-s, që, sipas tij, do të dëmtonte festivalin e këtij “Teatri Botëror”.
Megjithatë, duhet të them që interesi i madh që u shfaq menjëherë në Paris për shfaqjet tona, bëri që “Atelier” të siguronte tashmë të ardhura për disa mbrëmje. Gjithsesi, unë do të shkoj në Paris në korrik për t’i kërkuar falje personalisht z. Charles Dullin, për të cilin braktisja e projektit tim ka qenë një sakrificë e vërtetë. Me siguri, ai do të më japë mundësinë, një ditë, që të kem gëzimin dhe të paraqitem para publikut parizian në kushte më të mira, gjatë një kohe e cila nuk do të dëmtojë më “Teatrin botëror” të z. Gémier.
Ju lutem pranoni përshëndetjet e mia të sinqerta.”
Aleksandër Moisiu
* Burimi: Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania
