Stephen Marche – The Guardian
Askush nuk e do atë që po vjen, kështu që askush nuk dëshiron ta shohë. Në prag të luftës së parë civile, njerëzit më inteligjentë, më të informuar, më të përkushtuar në Shtetet e Bashkuara nuk mundën ta shihnin çfarë po vinte. Edhe kur ushtarët e Konfederatës filluan bombardimin e Fort Sumter, askush nuk besonte se konflikti ishte i pashmangshëm. Veriu ishte aq i papërgatitur për luftë sa nuk kishte armë.
Në Uashington, në dimrin e vitit 1861, Henry Adams, nipi i John Quincy Adams, deklaroi se “asnjë amerikan nuk e donte luftën civile ose nuk e priste apo synonte atë”. Senatori i Karolinës së Jugut, James Chestnut, i cili bëri më shumë se shumica për të sjellë katastrofën, premtoi të pinte të gjithë gjakun e derdhur gjatë gjithë konfliktit. Por me diturinë e asaj kohe, atij nuk do t’i duhej të pinte as gjakun e një gishti të vetëm.
Shtetet e Bashkuara sot janë, edhe një herë, drejt një lufte civile dhe, përsëri, nuk mund ta përballojnë një të tillë. Problemet politike janë strukturore dhe të menjëhershme, kriza është e gjatë dhe e përshpejtuar. Sistemi politik amerikan është mbingarkuar aq shumë nga zemërimi, saqë edhe detyrat më elementare të qeverisë bëhen gjithnjë e më të pamundura.
Sistemi ligjor bëhet më pak legjitim nga dita në ditë. Besimi te qeveria në të gjitha nivelet është në rënie të lirë, ose, njësoj si Kongresi, me shifrat e mbështetjes që lëvizin rreth 20%-shit, nuk mund të bjerë më poshtë. Tani për tani, sherifët e zgjedhur promovojnë hapur rezistencën ndaj autoritetit federal. Tani për tani, milicitë stërviten dhe armatosen në përgatitje për rënien e Republikës. Tani për tani, doktrinat e një lirie mesianike radikale, të paarritshme, u përhapën në internet, në radio bisedimesh, në televizione kabllore, nëpër qendra tregtare.
Pasojat e prishjes së sistemit amerikan vetëm tani kanë filluar të ndihen. 6 janari nuk ishte një thirrje zgjimi; ishte një tubim-thirrje. Policia e Kapitolit ka parë rritje të kërcënimeve ndaj anëtarëve të Kongresit me 107%. Fred Upton, përfaqësuesi republikan i Miçiganit, publikoi një mesazh që kishte marrë: “Shpresoj të vdisni. Shpresoj që të gjithë në familjen tënde të vdesin.” Dhe nuk janë vetëm politikanët, por kushdo që është i përfshirë në drejtimin e sistemit zgjedhor. Kërcënimet me vdekje janë bërë një aspekt standard i punës së mbikëqyrësve të zgjedhjeve dhe anëtarëve të këshillit shkollor. Një e treta e punonjësve të sondazhit, pas vitit 2020, thanë se ndiheshin të pasigurt.
Në kushte të tilla, politika partiake është kthyer në shpërqendrim. Partitë dhe anëtarët e tyre nuk kanë më shumë rëndësi, në një mënyrë apo në tjetrën. Fajësimi i njërës palë ose tjetrës ofron një lloj shprese perverse. “Sikur republikanët të ishin më të moderuar, sikur të mund të rikthehej sistemi i dikurshëm dypartiak”. Shpresa të tilla nuk janë vetëm të pamatura, por edhe të papërgjegjshme. Problemi nuk është kush është në pushtet, por strukturat e pushtetit.
Shtetet e Bashkuara kanë pasur probleme edhe më parë. Lufta e Vietnamit, protestat për të drejtat civile, vrasja e JFK dhe MLK, Watergate – të gjitha ishin katastrofa kombëtare që mbeten në kujtesën e gjallë. Por Shtetet e Bashkuara nuk janë përballur kurrë me një krizë institucionale si ajo me të cilën po përballen tani. Besimi te institucionet ishte shumë më i madh gjatë viteve 1960. Ligji për të Drejtat Civile pati mbështetjen e gjerë të të dyja palëve. Vrasja e Kenedit u vajtua kolektivisht si një tragjedi kombëtare. Skandali Watergate, në një tjetër këndvështrim, ishte dëshmi e funksionimit të sistemit. Shtypi raportoi krimet presidenciale; Amerikanët e morën seriozisht shtypin. Partitë politike ndien se duhet t’i përgjigjen korrupsionit të raportuar.
Nuk mund të bësh asnjë nga këto deklarata sot me të njëjtin besim.
Dy gjëra po ndodhin njëkohësisht. Shumica e së djathtës amerikane kanë braktisur besimin te qeveria si e tillë. Politika e tyre është, gjithnjë e më shumë, politika e armës. E majta amerikane është më e ngadaltë në këtë përvetësim, por ata kanë filluar të kuptojnë se sistemi të cilit i japin emrin, demokracia, e meriton gjithnjë e më pak këtë emër.
Një krizë paligjshmërie në fillesat e saj është duke u zhvilluar, kushdo që zgjidhet në 2022 ose në 2024. Sipas një analize të Universitetit të Virxhinias, deri në vitin 2040, 30% e popullsisë do të kontrollojë 68% të Senatit. Tetë shtete do të kenë gjysmën e popullsisë. Mospërpjestimi i Senatit u jep përparësi votuesve të bardhë, jo të arsimuar në kolegj. Në të ardhmen e afërt, një kandidat demokrat mund të fitojë votën popullore me shumë miliona vota dhe prapë të humbasë. Bëni llogaritë: sistemi federal nuk përfaqëson më vullnetin e popullit amerikan.
E djathta po përgatitet për të prishur sundimin e ligjit, por gjithashtu po kapërcejnë forcat e tij dhe të rendit. Organizatat e djathta të forta kanë infiltruar shumë forca policie – lidhjet numërohen në qindra – saqë janë bërë aleatë të pabesueshëm në luftën kundër terrorizmit vendas.
Michael German, ish-agjent i FBI-së, i cili ka punuar në fshehtësi kundër terroristëve vendas gjatë viteve 1990, e di se simpatitë e pushtetit të bardhë brenda departamenteve të policisë pengojnë rastet e terrorizmit vendas. “Udhëzuesi kundër terrorizmit i FBI-së i vitit 2015 i udhëzon agjentët e FBI-së, në rastet e supremacizmit të bardhë, që të mos i vendosin ata në listën e monitorimit të terroristëve siç do të bënin agjentët normalisht”, thotë ai. “Sepse policia mund të shikojë më pas listën e vëzhgimit dhe të përcaktojë se ata janë miqtë e tyre.” Listat e mbajtjes nën monitorim janë ndër teknikat më efektive të kundër-terrorizmit, por FBI-ja nuk mund t’i përdorë ato. Supremacistët e bardhë në Shtetet e Bashkuara nuk janë një forcë margjinale; janë brenda institucioneve të saj.
Thirrjet e fundit për të reformuar ose për të zhvlerësuar fondet e policisë janë fokusuar në paragjykimet e nënkuptuara të oficerëve ose teknikat e policimit. Protestuesit janë, në një farë kuptimi, shumë shpresëdhënës. Supremacistët e bardhë aktivistë në pozitat e autoritetit janë kërcënimi real për rendin dhe sigurinë amerikane. “Nëse shikoni se si regjimet autoritare vijnë në pushtet, ata autorizojnë në heshtje një grup banditësh politikë që të përdorin dhunën kundër armiqve të tyre politikë,” thotë German. “Kjo përfundon me shumë dhunë në rrugë, dhe publiku i gjerë mërzitet për dhunën në rrugë dhe thotë, ‘Qeveri, duhet të bësh diçka për këtë dhunë në rrugë’ dhe qeveria thotë, ‘Oh duart i kam të lidhura, më jep pushtet më të madh që ma mundëson këtë dhe unë do t’u vihem pas këtyre banditëve.” Dhe sigurisht, pasi të jepet ai pushtet i madh, ai nuk përdoret për të vënë në shënjestër banditë. Ata ose bëhen pjesë e aparatit zyrtar të sigurisë ose një forcë ndihmëse e tij.”
Patriotët antiqeveritarë e kanë përdorur në mënyrë efektive reagimin kundër Black Lives Matter për të ndërtuar një bazë mbështetjeje me forcat e rendit. “Një nga taktikat më të mira ishte miratimi i blue life. Unë jam i habitur që policia e bëri këtë, se ata në fakt i mbështesin këto grupe, “thotë German. “Do të kishte kuptim nëse [patriotët anti-qeveritar] do të kishin vendosur në mënyrë unanime për të mos vënë në shënjestër policinë. Por ata nuk kanë bërë. Ata ende po vrasin policë. Policia duket se nuk e kupton, se njerëzit me të cilët po përkëdhelen, me të cilët po fotografohen, janë të njëjtët njerëz që vrasin gjetkë.” Gjendja aktuale e zbatimit të ligjit amerikan zbulon një kontradiktë ekstreme: rendi që ajo imponon është i mbushur me forca që provokojnë terrorizmin e brendshëm.
Merrni parasysh vetëm një fakt: në vitin 2019, 36% e ushtarëve aktivë pretenduan se kishin qenë dëshmitarë të “ideologjive supremaciste dhe racizmit të bardhë në ushtri”, sipas Military Times.
Në këtë moment suprem krize, e majta është ndarë në grupe ndërluftuese krejtësisht të paafta për t’u përballur me seriozitetin e momentit. Ka liberalë që ruajnë një besim të pajustifikueshëm se institucionet e tyre mund t’i shpëtojnë kur është plotësisht e qartë se nuk munden. Pastaj janë elitat e zgjuara, arsimore dhe politike, të përkushtuara ndaj një diskursi të impotencës së vullnetshme. Çdo institucion i themeluar nga “të zgjuarit” thjesht ha vetveten – shih TimesUp, Marshimi i Grave, etj. – duke u bërë i parëndësishëm për asnjë, por për një kuadër në pakësim të atyre që janë të brendshëm dhe që kalojnë pjesën më të madhe të kohës duke menduar se si të copëtojnë këdo që ka mbetur. Ata e bëjnë veten të pafuqishëm më shpejt se sa mund t’i bëjnë armiqtë e tyre.
Ajo që i duhet të majtës amerikane tani është besnikëria, jo aleanca. Ajo duhet të braktisë çdo fantazi të imagjinuar për shenjtërinë e institucioneve qeveritare që kohë më parë hoqën dorë nga çdo pretendim për legjitimitet. Mblidhni gjykatën supreme, jepni fund debatit, bëjeni Uashington DC një shtet dhe lërini qentë të lehin, para se të jetë tepër vonë. Në momentin që e djathta do të marrë kontrollin e institucioneve, do t’i përdorë ato për të përmbysur demokracinë në format e saj më elementare; ata tashmë po nxitojnë të shpërbëjnë çdo normë që pengon fuqizimin e tyre të plotë.
E djathta e ka njohur atë që e majta nuk e ka bërë ende: që sistemi është në kolaps. E djathta ka një plan: përfshin dhunën dhe solidaritetin. E majta ndërkohë ka zgjedhur si sportin e tyre luftën e brendshme.
Do të ketë nga ata që thonë se paralajmërimet për një luftë të re civile janë alarmante. E vetmja gjë që mund të them është se realiteti i ka kaluar edhe parashikimet më alarmante. Imagjinoni të ktheheni vetëm 10 vjet pas dhe të shpjegoni se një president republikan do të mbështeste hapur diktaturën e Koresë së Veriut. Asnjë teoricien konspirativ nuk do të kishte guxuar ta ëndërronte këtë. Kushdo që e parashikoi, nuk e bëri tamam. Tendencat ishin të dukshme; përfundimi i tyre jo.
Do të ishte plotësisht e mundur që Shtetet e Bashkuara të zbatonin një sistem zgjedhor modern, të rivendosnin legjitimitetin e gjykatave, të reformonin forcat policore, të çrrënjosnin terrorizmin e brendshëm, të ndryshonin kodin e taksave për të adresuar pabarazinë, për të përgatitur qytetet e tyre dhe bujqësinë për efektet e ndryshimeve klimatike, për të rregulluar dhe kontrolluar mekanizmat e dhunës. Të gjitha këto të ardhme janë të mundshme. Megjithatë, ka një shpresë që duhet hedhur poshtë plotësisht: shpresa se gjithçka do të funksionojë vetvetiu, se për Amerikën do të vijnë ditë më të mira. Amerikanët kanë besuar se vendi i tyre është një përjashtim, një komb i domosdoshëm. Nëse historia na ka treguar diçka, është se bota nuk ka asnjë komb të domosdoshëm.
Shtetet e Bashkuara duhet të rikuperojnë frymën e tyre revolucionare dhe nuk e kam fjalën këtu për njëfarë citimi frymëzues. Dua të them se, nëse do të mbijetojnë, Shtetet e Bashkuara do të duhet të rikuperojnë frymën e tyre revolucionare. Krizat me të cilat përballen Shtetet e Bashkuara tani në funksionet themelore qeveritare janë aq të thella saqë kërkojnë rinisjen nga e para. Themeluesit e kuptuan se qeveria supozohet të punojë për njerëzit e gjallë dhe jo për një tufë fantazmash të vjetra. Dhe tani kushtetuta e tyre fantazmë, e adhuruar si një dokument fetar, po mbyt frymën që e ka gjallëruar sipërmarrjen e tyre, idenë që ta modelosh politikën për t’iu përshtatur njerëzve dhe jo anasjelltas.
A e ka vendi përulësinë për të pranuar se rregullat e tij të vjetra nuk funksionojnë më? A ka guxim për të filluar përsëri? Ndërsa ia doli në mënyrë kaq spektakolare të ngrihej si komb, Amerikës i duhet guximi për të shpikur një politikë të re për një epokë të re. Është plotësisht e mundur që mundet ta bëjë këtë. Amerika është, në fund të fundit, një vend i përkushtuar ndaj rishpikjes.
Edhe një herë, si më parë, shpresa për Amerikën janë amerikanët. Por është koha për të përballuar atë që amerikanët e viteve 1850 e kishin kaq të vështirë për të përballuar: Sistemi është i prishur, përgjatë vijës. Situata është e qartë dhe zgjedhja është themelore: rishpikje ose rënie.
