Ekziston një perceptim gati i mitizuar mbi Suedinë, si një vend socialist i suksesshëm. Por sa e vërtetë është kjo?
Suedia ka taksa relativisht të larta në krahasim me vendet e tjera të zhvilluara, ndërsa ekonomia nuk drejtohet nga shteti dhe, bizneset e mëdha dhe të vogla janë në duar private.
Në parim, është një vend në krye të botës për sa i përket lirive ekonomike dhe kushteve të biznesit.
Për më tepër, sistemi i pensioneve është reformuar dhe privatizuar pjesërisht, ndërsa në arsim veprojnë kuponat, përmes të cilave prindërit zgjedhin shkolla për fëmijët e tyre, qoftë shtetërore apo private, gjë që është e paimagjinueshme në çdo vend socialist.
Futja e kuponit në arsim ndodhi në fillim të viteve 1990, bazuar në parimin se prindërit dhe jo shteti, kishin të drejtë të zgjidhnin shërbime arsimore për fëmijët e tyre. Prindërit marrin një kupon, zgjedhin një shkollë – publike ose private – në të cilën do të shkojë fëmija, dhe do të paguajnë edukimin e tyre me atë kupon.
Shteti ende përshkruan një program mësimor, të cilin duhet ta respektojnë të gjitha shkollat e financuara nga kuponat. Kuponat mbajnë buxhetin e qeverisë lokale në zonën ku ndodhet shkolla, dhe shumat mund të ndryshojnë midis qyteteve dhe komunave, por duhet të paguhet një minimum – kostoja mesatare e shkollimit publik për nxënës.
Gjithashtu, shkollat private janë të lira të zgjedhin metodat e mësimdhënies dhe organizimin e programeve arsimore, brenda kurrikulës së përcaktuar kombëtare.
Identifikimi i problemeve demografike me të cilat përballet e gjithë Europa, ka bërë që Suedia të reformojë sistemin e saj të pensioneve. Sistemi i mëparshëm, i cili mbështetej në egalitarizëm dhe solidaritet të fortë dhe favorizonte ata që punonin me orë më të shkurtër ose paguan më pak, u zëvendësua nga një i ri, i cili vendosi lidhjen midis pagesave të pensioneve dhe jetëgjatësisë.
Në sistemin aktual, çdo person i siguruar brenda sistemit të solidaritetit ndër-gjenerues paguan kontributet e tij në një llogari të pensionit individual. Është një llogari imagjinare, fiktive, e cila shërben për llogaritjen e të drejtave të së ardhmes në një sistem të pensionit solidar, përkatësisht shumën e pensionit.
Kjo llogari është formuar nga të gjitha kontributet e dhëna në paga, që janë 18.5 përqind të saj. Gjysma e kësaj shume paguhet nga punëdhënësi dhe gjysma tjetër nga punëtori. Nga kontributi i përgjithshëm, 16 përqind shkon në llogaritë individuale të lartpërmendura, dhe 2.5 përqind shkon në fondet e kursimeve të investueshme.
Koha e daljes në pension është shumë fleksibël dhe fillon në moshën 61 vjeç, por gjithashtu nënkupton një pension më të vogël në mënyrë që punëtorët të motivohen të punojnë sa më gjatë. Nuk ka kufi të sipërm për pension, kështu që çdokush mund të punojë për aq kohë sa dëshiron.
Gjithashtu, pensioni nuk do të thotë që një person duhet të ndalojë punën. Pensionisti kështu mund të krijojë të ardhura shtesë, por edhe duke përmirësuar kohëzgjatjen e tij/saj të shërbimit, pra pagesën në llogari në sistemin e pensioneve. Suedia ka jetëgjatësinë me prirjen më të gjatë në Bashkimin Evropian – mbi 41 vjet.
Një mjedis i favorshëm i biznesit ka krijuar kompani si IKEA Ericsson, Volvo dhe H&M. Suedia është rregullisht në pararojë në studime të ndryshme mbi kushtet e fillimit të një biznesi dhe liritë ekonomike. Shumë kompani globale të teknologjisë si Skype dhe Spotify sot i kanë rrënjët e tyre në Suedi.
Taksa e të ardhurave të korporatave është 21.4 përqind.
Pra, jo vetëm që nuk është një vend aq socialist, por dukshëm aplikon një kapitalizëm klasik, ku mirëqenia prevalon mbi efektet e atij që mund të quhet kapitalizëm i egër. /tesheshi.com
