Tareq Baconi është kryetar i bordit të drejtorëve të grupit të think-tank Al-Shabaka, Rrjeti i Politikave të Palestinës.
Ai ka punuar me Grupin Ndërkombëtar të Krizave në Ramallah dhe është autor i librit të vitit 2018 “Kontrolli i Hamasit”, një tekst në të cilin, duke u mbështetur në intervistat me drejtuesit e organizatës si dhe nga botimet e grupit, ai gjurmon tranzicionin tridhjetëvjeçar të Hamasit nga rezistenca margjinale ushtarake ndaj një grupi që, sipas fjalëve të Baconi-t, “ka përdorur dy elementë që karakterizojnë historinë e tij – strategjinë dhe durimin – për t’u shndërruar në një lëvizje të sofistikuar deri në atë pikë sa të kryejë një sulm si ai i 7 tetorit”.
Intervista e Tareq Baconi-t për “La Stampa-n”:
A e prisnit që Hamasi të shkonte drejt një egërsie të tillë?
“Jo, nuk e prisja. As nuk mendoj që Hamasi e imagjinonte se do të shkonte kaq larg. Në disa mënyra, besimi se Izraeli ka një ushtri të pathyeshme, se ka inteligjencë po aq të vlefshme, vazhdon dhe ideja se bllokada në Rripin e Gazës ishte vërtet e padepërtueshme. Fakti që Hamasi ishte në gjendje të bënte atë që bëri, mënyrën se si e bëri dhe të mbajë një operacion në qytete dhe fshatra izraelite për orë të tëra, ka një efekt të madh në deklaratat e sigurisë që Izraeli ka bërë për vite me radhë. Dhe nuk mendoj se Hamasi e kishte parashikuar faktin që artileria dhe armët izraelite do ta lejonin këtë. Nuk po them se nuk besonin se mund të kalonin pas gardheve, por mendoj se ata vetë u befasuan nga përmasat e sulmit, sa zgjati dhe sa i dobët ishte sistemi i mbrojtjes izraelite. Unë besoj se Hamasi donte të kryente një sulm për të aktivizuar një strategji çlirimtare, por mendoj se nuk parashikoi një fillim si ky, i cili dobësoi shtyllën themelore izraelite, mitin e sigurisë”.
Cili ishte dhe cili është objektivi strategjik dhe politik i Hamasit sot?
“Ajo politike ishte shumë e qartë që në fillim: ata duan të hedhin poshtë idenë se Izraeli mund të vazhdojë pa u ndëshkuar me format e dhunës kolonizuese kundër palestinezëve. Kundërshton idenë se Izraeli mund të vazhdojë të gëzojë marrëdhëniet që ka me Evropën, me Shtetet e Bashkuara dhe gjithnjë e më shumë me botën arabe, me pretendimin se është një shtet demokratik hebre. Dhe më pas ata donin ta kthenin çështjen palestineze në qendër të axhendës, për të rrëzuar supozimin se palestinezët mund të jetonin pafundësisht me atë që po ndodhte. Mënyra se si do t’i trajtojnë javët e ardhshme do të varet nga sa janë në gjendje të mobilizojnë mbështetje jashtë Rripit. Jo në aspektin e mbështetjes për Hamasin, por në aspektin e protestave. Hezbollahu në veri mund të mbështesë në Bregun Perëndimor. Por këto janë ende konsiderata të vazhdueshme”.
A mendoni se Hamasi do të mposhtet në operacionin ushtarak në Gaza nëse Hezbollahu dhe entitete të tjera nuk përfshihen në konflikt?
“Po, mendoj se Izraeli po punon me synimin për të mposhtur Hamasin. Por unë mendoj se nuk do të jetë e mundur. Organizata Hamas mund të shkatërrohet, natyrisht, duke izoluar Hamasin, pothuajse në aspektin e spastrimit etnik. Por Hamasi është shumë më tepër se një organizatë, është një ideologji. Dhe edhe nëse Hamasi shkatërrohet në nivel organizativ, do të ketë një kryengritje tjetër, një lloj mobilizimi palestinez për çlirim, siç ndodh në betejat antikoloniale. Realiteti është se Izraeli nuk ka një problem – Hamasi, ai ka një problem palestinez. Për të shkatërruar Hamasin duhet të shkatërrojë Gazën, por nëse kryengritja do të zhvendosej në Bregun Perëndimor, në Liban, Izraeli do të ishte në një pozitë shumë më të vështirë dhe nuk është e sigurt se do të dilte fitimtar”.
Si e imagjinoni të ardhmen e Rripit të Gazës?
“Është e dobishme të kujtojmë se Rripi përfaqëson një sfidë për Izraelin, shumë kohë përpara se ta kontrollonte Hamasi. Që nga viti 1948, autoritetet izraelite janë përpjekur të kryqëzojnë Rripin e Gazës, por për vite me radhë Hamasi ka qenë justifikimi i përsosur për të ruajtur bllokadën. Sfida që përfaqëson Gaza është se dy të tretat e popullsisë janë refugjatë që kërkojnë të kthehen në shtëpi në atë që tani është Izraeli dhe sipas ligjit ndërkombëtar kanë të drejtë ta bëjnë këtë. Ajo që po shohim, përgatitja e ofensivës tokësore nga Izraeli, nuk është vetëm një hakmarrje për atë që ndodhi më 7 tetor, por është edhe një plan inxhinierik demografik, ata po e përdorin këtë moment për të larguar popullsinë e Gazës nga Rripi për të krijuar një problem refugjatësh në Egjipt”.
Le të kthehemi në Bregun Perëndimor, ku palestinezët ndjehen gjithnjë e më pak të përfaqësuar nga Abu Mazen.
“Autoriteti Palestinez nuk perceptohet më si një organ legjitim, ai shihet si një zgjatim i Izraelit për shkak të koordinimit të sigurisë. Në vitin 2021, sondazhet treguan se nëse do të kishte pasur zgjedhje, Hamasi do të kishte fituar sërish, por shumica e palestinezëve nuk do të votonin për Hamasin në mbështetje të ideologjisë së tij islamike, por sepse përfaqëson luftën e rezistencës ushtarake. Palestinezët e shohin Hamasin si një parti që i mbron ata nga agresioni izraelit. Pas një sulmi të këtij lloji, pas asaj që po ndodh në Rrip, ka shumë të ngjarë që mbështetja e Hamasit të rritet në Bregun Perëndimor”.
Kohët e fundit keni thënë se Hamasi po përpiqet “të kthejë tavolinat mbi izraelitët”, duke argumentuar se ata nuk mund ta harrojnë çështjen palestineze dhe se mund të vënë në pikëpyetje mitin e pathyeshmërisë. Çështja e harruar palestineze ka qenë dhe është në qendër të protestave që janë përhapur në pjesën më të madhe të botës arabe ditët e fundit. Cili është kuptimi i këtyre shesheve?
“Protestat janë shumë të rëndësishme sepse bien ndesh me idenë se çështja palestineze nuk është më një çështje qendrore për regjimet dhe qeveritë arabe. Jo vetëm kaq, njerëzit në këto protesta tregojnë se kjo deklaratë është e rrezikshme. Deri dy javë më parë, kjo situatë përdorej për të mbështetur marrëveshjet e normalizimit midis Izraelit dhe botës arabe. Analiza fillestare ishte se çështja palestineze nuk do të shfaqej si një faktor i aftë për të mobilizuar masat. Por protestat tregojnë se ekziston një dallim i madh midis asaj që mendojnë regjimet dhe asaj që mendojnë njerëzit në rrugë, dhe vazhdojnë të konfirmojnë rëndësinë qendrore të kauzës palestineze në botën e tyre”.
Çfarë evolucioni imagjinoni për mospajtimin e shfaqur nga këto sheshe të animuar nga zhgënjimi për mospërfaqësimin?
“Është shumë herët për të thënë, por është e qartë se ata kanë potencialin për të krijuar shumë presion. Historikisht, kauza palestineze ka qenë gjithmonë ajo në të cilën udhëheqësit arabë janë fokusuar për të larguar vëmendjen nga çështjet e brendshme. Njerëzit në këto vende toleruan regjimet shtypëse sepse mendonin se këta liderë po vepronin në mbështetje të Palestinës. Skenari ka ndryshuar në dekadat e fundit: këta liderë mendonin se fuqia e tyre, veçanërisht pas revolucioneve të 2011, mund të shtohej nga një aleancë sigurie, ushtarake dhe diplomatike me Izraelin. Tani, në një kontekst ku masat arabe po shfaqen në mbështetje të Palestinës, kjo mund të përkthehet në kundërshtim me vetë regjimet, kështu që unë mendoj se regjimet janë shumë, shumë të shqetësuar”.
A mendoni se kjo mund të ndryshojë qasjen e regjimeve arabe ndaj Izraelit?
“Kjo varet shumë nga ajo që do të ndodhë në ditët dhe javët në vijim. Në vende si Jordania apo Egjipti, të cilat kanë një histori më të gjatë paqeje, të ‘paqes së ftohtë’, njerëzit nuk i miratojnë marrëveshjet e paqes. Tashmë ka një presion të madh në Jordani për të dëbuar ambasadorin dhe për të minuar marrëveshjet diplomatike dhe kjo është një çështje që ka ekzistuar tashmë vitet e fundit sa herë që ka ndodhur përshkallëzimi më i vogël. Në vendet ku marrëveshjet janë më të fundit, si Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreini, mendoj se qasja ndaj popullsisë do të mbetet mjaft autoritare dhe besoj se regjimet do të përpiqen të rrëzojnë çdo lloj proteste në mbështetje të palestinezëve. Unë mendoj se ata përpiqen të drejtojnë valën dhe të mbajnë marrëveshjet. E njëjta gjë për Marokun. Një histori edhe më ndryshe për Arabinë Saudite, e cila po shkonte drejt një marrëveshjeje për të cilën kishte mbetur një skepticizëm i madh. Mendoj se tani do të jetë shumë më e vështirë për Arabinë Saudite të arrijë kushtet e një marrëveshjeje”.
Cili do të jetë çmimi politik për Netanyahu-n?
“Netanyahu kthehet gjithmonë, por në të njëjtën kohë ishte dështimi më i madh i një lideri izraelit në histori. 7 tetori përfaqëson humbjen më të madhe të jetës hebreje që nga viti 1948 dhe dështimi strategjik dhe i sigurisë është i paprecedentë. Unë nuk e di se si Netanyahu mund t’i mbijetojë kësaj, politikisht. Është e gjithë struktura politike izraelite që ka ngecur, një strukturë që bazohet në idenë se infrastruktura e sigurisë, militarizimi i shoqërisë, realiteti politik i pushtimit garantonte sigurinë e hebrenjve izraelitë. Nuk ka asnjë mundësi për t’u kthyer në atë iluzion tani. Nuk ka asnjë mënyrë që asnjë hebre izraelit të besojë me të vërtetë se është i sigurt derisa çështja palestineze të zgjidhet. Është shumë herët të thuhet se si kjo do të formësojë strukturën politike dhe sociale izraelite, por me të vërtetë mendoj se kjo do të ndryshojë mendjen e izraelitëve dhe idenë e të qënit një strehë sigurie përgjithmonë”.
