Gonzalo Moratorio, një virolog që punon në Institutin Pasteur në Universitetin e Montevideos, njihet sot në Uruguai si një “yll”. Revista shkencore Nature që e ka renditur një ndër 10 njerëzit më të rëndësishëm të shkencës për vitin 2020, shkruan se si njerëzit i afrohen në rrugë, e takojnë, e falënderojnë dhe e ftojnë për ta qerasur në lokal.
Ndryshe nga kolegët në vendet e tjera që sulmohen ose fyhen, të fajësuar për viktimat e pandemisë, me Gonzalo Moratorion ndodh ndryshe. Ekziston një arsye shumë e fortë pse ai ka popullaritetin e një “ylli” në këtë kohë të vështirë për gjithë globin. Vendi i tij, Uruguai, deri më tani ka vetëm 135 vdekje nga efektet e infeksionit të koronavirusit, shumë herë më pak se fqinjët e tij.
Argjentina ka më shumë se 42,000, Brazili më shumë se 190,000. Por veç kësaj, 50 njerëz vdiqën në Uruguai pas 10 dhjetorit, në valën e dytë të virusit. Gjithsesi, kjo është akoma larg shifrave katastrofike të regjistruara nga fqinjët.
“Ne jemi një devijim, si një gabim në matricë. Ne blejmë kohë. Dhe gjithë koha që arrijmë të blejmë është e çmuar derisa të gjendet një kurë ose një vaksinë efektive”, vlerësoi saktë shkencëtari uruguaian.
Moratorio mori doktoratën e tij në Paris në 2018, në Institutin Pasteur atje, dhe në fillim të këtij viti në Institutin Pasteur në Montevideo ai hapi laboratorin e tij në të cilin synonte të studionte mutacionet në viruse, si t’i bënte ato më pak të rrezikshme.
Por në mars, ai e gjeti veten në një diskutim në internet me kolegë nga vendet e tjera të Amerikës së Jugut rreth asaj se çfarë duhej të bënte me koronavirusin e ri që përhapet me shpejtësi. Shumica e tyre nuk ishin shumë të ngazëllyer, ndërsa një pjesë menduan se rreziku i ri do t’i anashkalonte gjithsesi. Në rastin e Uruguait ka një tregues përvoje pozitive të mëparshme me epidemitë. Vendi me rreth tre milion e gjysmë banorë ka arritur të shmangë ethet e verdha, virusin Zika dhe sëmundje të tjera infektive nga të cilat kanë vuajtur vendet fqinje.
Dhe parakushtet për këtë ekzistojnë: Uruguai ka një sistem të shëndetit publik të zhvilluar mirë në të cilin ekziston një shërbim i fuqishëm epidemiologjik. Por Moratorio e kuptoi me kohë që edhe kjo nuk do të mjaftonte për të shmangur problemet. Në kundërshtim me besimin popullor, ai vazhdoi të fillojë testimin menjëherë dhe të izolojë rastet pozitive.
Në 13 mars, u konfirmua rasti i parë i COVID-19 në Uruguai. U shpall një gjendje e jashtëzakonshme, dyqanet dhe shkollat u mbyllën, kufizimet e fluturimit dhe vendkalimet kufitare gjithashtu, ndërkohë që të infektuarve iu kërkua të izolonin veten e tyre.
Në atë kohë, Moratorio dhe ndihmësi i tij Pilar Moreno, së bashku me stafin e laboratorit Moratorio, kishin zhvilluar testin e tyre që përdor gjithashtu teknikën PCR për të zbuluar koronavirusin e ri SARS-CoV-2. Pas disa javësh, testi u bë një komplet i thjeshtë dhe efektiv që sforconte shumë më pak pajisjet PCR.
Me ndihmën e Ministrisë së Shëndetësisë, ata trajnuan stafin dhe krijuan një rrjet mbarëkombëtar të testimit. Deri në fund të majit, Uruguai mund të testonte 800 njerëz në ditë dhe gjysma e testeve u kryen në shtëpi.
Uruguai luftoi pandeminë në një mënyrë mbresëlënëse. Por, si kudo tjetër, tani ka një rritje të rasteve pozitive dhe të viktimave, por Gonzalo Moratorio është një njeri i kujdesshëm.
“Shpresoj të mos zgjasë. Kam frikë se nuk do të jemi në gjendje të përmbajmë infeksionin në një moment”, tha ai për Nature në një pushim midis dy valëve, i cili e renditi atë midis dhjetë shkencëtarëve më të rëndësishëm të botës këtë vit.
Moratorio donte të bëhej një futbollist në rininë e tij, por u frymëzua të merrej me viruse nga filmi i vitit 1995 “Out of Control” me Dustin Hoffman, Rene Russo dhe Kevin Spacey.
Deri më sot, Moratorio ka botuar 40 punime shkencore, të zhvilluara në një mënyrë të patentuar për të zhvilluar vaksina sintetike kundër virusit ARN. Ai është vetëm 38 vjeç.
