Lëvizja e shpejtë e armatimit nëpër Europë është thelbësore për të penguar Rusinë
Stërvitja më e madhe që NATO ka realizuar që nga fundi i Luftës së Ftohtë, Steadfast Defender 24, filloi më 24 janar dhe do të zgjasë deri në fund të majit. Duke përfshirë rreth 90,000 pjesëtarë nga forcat e armatosura të 31 aleatëve të NATO-s plus Suedinë, kjo stërvitje synon të tregojë se si NATO mund të dislokojë me shpejtësi forcat nga Amerika e Veriut dhe nga e gjithë Europa për të zmbrapsur një sulm ndaj aleatëve nga kundërshtari, dmth Rusia.
Që nga samiti i vitit të kaluar në Vilnius, aleanca ka punuar për të siguruar mbajtjen e 300 000 trupave në një gjendje gatishmërie të lartë, si edhe për të ngritur një strukturë që t’i përgjigjet çdo sulmi kurdo që të ndodhë.
Përveçse ka shumë më shumë anëtarë sesa gjatë Luftës së Ftohtë, NATO ka gjithashtu një kufi shumë më të gjatë për të mbrojtur. Një gjetje kryesore e stërvitjes do të jetë ajo që duhet bërë më shumë për të mundësuar lëvizjen pa probleme të forcave shumë më të mëdha përtej kufijve kombëtarë në rast të një krize të vërtetë ose para krizës.
Që nga Lufta e Ftohtë, forcat lëvizëse nëpër Europë janë ngatërruar në një rrjet rregullash kombëtare dhe kërkesash doganore, ndërsa infrastruktura fizike e nevojshme, si sistemet hekurudhore dhe urat mjaft të forta për të përballuar peshën e transportuesve të tankeve, janë lënë pas dore.
Përmirësimi i lëvizshmërisë ushtarake në Europë duke trajtuar këto pengesa supozohet se ka qenë një prioritet kryesor si për NATO-n ashtu edhe për Bashkimin Evropian që nga aneksimi i Krimesë nga Rusia në vitin 2014.
Katër vjet më vonë, lëvizshmëria ushtarake iu shtua “deklaratës së përbashkët” se BE-ja dhe NATO-ja kishte nxjerrë për herë të parë në vitin 2016 se si të dy organizatat mund të punonin së bashku duke plotësuar njëra-tjetrën.
BE-ja vazhdoi të krijojë një plan veprimi për lëvizshmërinë ushtarake, të quajtur “Shengeni ushtarak” dhe një projekt i udhëhequr nga Hollanda (Pesco) u krijua për ta realizuar atë.
Deri tani ‘Pesco’ ka qenë një zhgënjim. Ben Hodges, i cili ishte komandant i forcave amerikane në Europë deri në vitin 2017 dhe tani këshillon NATO-n për logjistikën, thotë se ‘Pesco’ është prishur “sepse ata tërhoqën paratë”.
Komisioni Europian kishte propozuar 6.5 miliardë euro (7.1 miliardë dollarë) për të financuar 95 projekte për të mbështetur lëvizshmërinë ushtarake si pjesë e buxhetit të BE-së për 2021-2027. Megjithatë, pas negociatave me vendet anëtare, kjo u ul në 1.69 miliardë euro.
Pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, BE-ja injektoi një urgjencë më të madhe duke shpallur një plan të ri që mbulonte katër shtylla kryesore: të ashtuquajturat “korridore multimodale”; reforma rregullatore; elasticiteti dhe gatishmëria (veçanërisht e fokusuar në kërcënimet e sigurisë ndaj sistemeve të transportit); dhe “partneritete të përkushtuara”, që në thelb do të thotë bashkëpunim i ngushtë midis BE-së dhe NATO-s, në fund të cilit Amerika, Kanadaja, Norvegjia dhe Britania i janë bashkuar të gjitha PESCO-s. Në janar, BE-ja deklaroi se ishin shpenzuar 1.69 miliardë euro dhe tani po ndante 807 milionë euro të tjera për 38 projekte shtesë që synojnë përmirësimin e transportit të trupave dhe pajisjeve.
Që atëherë, Holanda së bashku me Gjermaninë dhe Poloninë kanë shpallur një plan të ri për të zhvilluar një korridor ushtarak për lëvizjen e forcave nga portet e Detit të Veriut të Europës në krahun lindor të NATO-s.
Ai do të trajtojë pikat problematike të transportit, të tilla si urat e ulëta ose të dobëta (tanket peshojnë shumë më tepër se sa dikur) dhe burokracinë që kërkon leje për të lëvizur municionet përtej kufijve. Ai gjithashtu do t’i japë përparësi kur është e nevojshme kërkesave hekurudhore ushtarake mbi trafikun civil.
Gjenerali Hodges thotë se aleanca, për shembull, duhet të jetë në gjendje të lëvizë forcat nga Roterdami në kufirin polak në jo më shumë se 90 orë. Që parandalimi të jetë serioz, thotë ai, ju duhet të tregoni se mund t’i zhvendosni forcat nga A në B më shpejt sesa rusët.
Por ai paralajmëron se përveç reformimit të kuadrit ligjor dhe rregullator, duhet të keni mjaft vagona hekurudhore për të transportuar pajisje të rënda ushtarake. Ukraina ka treguar se sa jetik janë trenat për të çuar tanke, automjete të tjera luftarake dhe municione në vijën e parë. Por në diskutimet me operatorin gjerman të rrjetit hekurudhor Deutsche Bahn, General Hodges zbuloi se mund të ketë gati më pak se 10% të lokomotivave që do të nevojiteshin në një krizë.
Shqetësimet e NATO-s përfshijnë gjithashtu mungesën e pajisjeve ushtarake dhe “mbështetje të pamjaftueshme të vendit pritës” për forcat që vijnë.
Një brigadë e vetme e blinduar me të paktën 50 tanke duhet të ketë 15 km2 hapësirë për të përmbushur të gjitha kërkesat e saj. Gjenerali Hodges thotë se NATO duhet të bëjë shumë më tepër magazinimin përpara të pjesëve dhe municioneve. Të dyja pikat e montimit dhe qendrat logjistike do të duhet gjithashtu të mbrohen nga sulmet. Duke iu referuar përvojës së forcave ukrainase, një zyrtar i lartë i NATO-s thotë: “Ne kemi një kërkesë për shumë më tepër mbrojtje ajrore dhe raketore. Ne jemi gati t’u japim aleatëve sinjalin më të madh të kërkesës për dekadën e ardhshme”.
