The Economist
Këtu është një përzgjedhje e çështjeve të rëndësishme që ia vlen t’i kushtoni vëmendje në vitin 2024, nga grushtet e shtetit te filmat me superheronj. Disa janë thjesht argëtuese – ndërsa të tjerat janë potencialisht duke ndryshuar botën.
A është në rënie entuziazmi për chatbot-et e AI?
ChatGPT tërhoqi 100 milion përdorues brenda dy muajve nga fillimi i tij në nëntor 2022, por vizitat e përdoruesve arritën kulmin në mesin e vitit 2023 dhe që atëherë janë ulur. Kjo mund të tregojë një entuziazëm për chatbot në përgjithësi. Ose thjesht mund të sinjalizojë se përdoruesit janë bërë më të zgjuar dhe kanë kaluar në chatbot të tjerë që janë më të përshtatshëm për detyra të veçanta.
Kur do ta kalojnë qymyrin burimet e rinovueshme?
Furnizimet e rinovueshme të energjisë, si energjia diellore dhe e erës, së shpejti do të kapërcejnë termocentralet me qymyr për t’u bërë burimi më i madh i vetëm në botë i energjisë elektrike, sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë (IEA). Por kur?
Duke thënë më parë se do të ishte në vitin 2025, IEA tani mendon se kjo mund të ndodhë në vitin 2024, “si rezultat i ritmit të përshpejtuar të shtimit të kapaciteteve të rinovueshme” dhe “rritjes së prodhimit të energjisë elektrike nga qymyri”. Adoptimi i burimeve të rinovueshme në Evropë është përshpejtuar nga lufta në Ukrainë: vendet e BE së shtuan 41 gigavat (gw) kapacitet diellor në vitin 2022 dhe pritet të shtojnë më shumë se 50 gw në 2023.
Kina shtoi 107 gë kapacitet diellor në 2022, afërsisht e barabartë me të gjithë kapacitetin ekzistues në Amerikë dhe pritet të ketë shtuar kapacitetin diellor të dy Amerikave në vitin 2023.
Ndërkohë, përdorimi i qymyrit për gjenerim u rrit me 1.7% në 2022. Por përdorimi i qymyrit në Evropë dhe Amerikë në 2024 parashikohet të bjerë ndjeshëm, më shumë se sa të kompensojë një rritje të lehtë në Azi.
A do të rikthehen filmat me superhero?
Në vitin 2023, filmat e superheronjve u lanë në hije nga “Barbie”, heroina plastike e së cilës luftoi patriarkalin me ndryshime të shpeshta të garderobës, në vend të fuqive mbinjerëzore, dhe “Oppenheimer”, një film biografik i një njeriu jo super (por shumë të zgjuar).
Shumë spekulime pasuan nëse oreksi për filma të pafund të superheronjve nga Marvel dhe imituesit e tij ishte kishte ikur. Kështu, skena është vendosur për një përballje në vitin 2024, kur publikimet e superheronjve përfshijnë “Captain America: Brave New World”, “Deadpool 3” dhe dy spin-offs të Spider-Man, “El Muerto” dhe “Madame Web”.
Ata përballen me “Mickey 17”, vazhdimin e Bong Joon Ho të “Parasite”dhe “Gladiator 2”.
A do t’ju shtrenjtohet filxhani i kafesë?
Konsumi i kafesë tani po tejkalon prodhimin, sipas Organizatës Ndërkombëtare të Kafesë. Hendeku mund të zgjerohet në vitin 2024: moti ekstrem në Brazil në fund të 2023 mund të zvogëlojë të korrat e kokrrave arabica, ndërsa El Niño kërcënon të ulë rendimentet e fasuleve robusta në Indonezi.
Prodhuesit e kafesë mund të kenë nevojë të marrin në konsideratë kultivimin në zona të reja ndërsa planeti ngrohet dhe të inkurajojnë kafe-pirësit të përqafojnë një ‘specie’ të tretë, të quajtur liberica, e cila është më tolerante ndaj nxehtësisë.
A do të zhduket poliomieliti i egër?
Programet e çrrënjosjes kanë një shans të mirë për të eliminuar virusin e egër në muajt e ardhshëm. Fokusi po zhvendoset drejt eliminimit të një forme të re të sëmundjes, poliomielitit që rrjedh nga vaksina, e cila është në rritje.
2024 mund të jetë viti i parë pa poliomielitin e egër. Pakistani dhe Afganistani janë vendet e fundit ku sëmundja është endemike. Rastet janë pakësuar dhe janë të kufizuara në zona të vogla gjeografike.
A do të vazhdojë të rritet numri i grushteve të shtetit?
Grushtet e shtetit janë rikthyer, dhe veçanërisht në Afrikën Sub-Sahariane, pas një qetësie në vitet 2010.. Nga 18 tentativa për grusht shteti që nga viti 2021, nëntë kanë pasur sukses. Grushtet e shtetit priren të ndodhin për një nga dy arsyet: ose një kolaps sigurie, si në Niger dhe Mali, ku gjeneralët pretendonin se po rivendosnin rendin; ose kur një lider i papëlqyeshëm nuk i pëlqen mirëseardhja, si në Gabon.
Paqëndrueshmëria në Sahel nuk tregon shenja pakësimi, kështu që grushtet e mëtejshme janë të mundshme. Por ku? Analistët në BMI një firmë kërkimore, mendojnë se Sudani i Jugut është në rrezik më të madh, i ndjekur nga Republika e Afrikës Qendrore, shumica e së cilës nuk është më nën kontrollin e qeverisë. SBM Intelligence, një firmë nigeriane, mendon se shanset janë më të larta në Republikën Demokratike të Kongos.
Dhe mbani një sy në Guinenë Ekuatoriale, e cila udhëhiqet nga udhëheqësi më jetëgjatë i Afrikës, Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, tani 81 vjeç. Një krizë pasardhëse mund të shkaktojë një grusht shteti.
Kur do të marrë Kina drejtimin në eksportet e makinave?
Kalimi te automjetet elektrike (ev) ka riformuar industrinë e makinave. Në shumë mënyra, ev-të kanë më shumë të përbashkëta me telefonat inteligjentë sesa me automjetet me motor me djegie; ato përmbajnë më pak pjesë lëvizëse dhe mekanikisht janë shumë më pak komplekse.
Prodhuesit aktualë, të cilët shkëlqejnë në ndërtimin e motorëve dhe kutive të shpejtësisë, kanë humbur avantazhin e tyre konkurrues.
Në vitin 2024 Kina do të kalojë Gjermaninë dhe Japoninë për t’u bërë eksportuesi më i madh i makinave në botë, i nxitur nga kërkesa për ev. Pa dyshim, eksportet kineze të makinave përfshijnë shumë automjete të prodhuara nga Tesla, një firmë amerikane, në fabrikën e saj kineze. Por Tesla, prodhuesi më i madh në botë i Ev -ve, do të kapërcehet nga BYD, një firmë kineze, e cila do të shesë më shumë automjete, si brenda Kinës ashtu edhe globalisht.
