Madeleine Aggeler – The Guardian
Njerëzit kanë një marrëdhënie dashuri-urrejtje me kafenë.
Një raport i vitit 2023 nga Shoqata Kombëtare e Kafes zbuloi se 63% e amerikanëve pinë kafe çdo ditë, kjo është më shumë se çdo pije tjetër, përveç ujit.
Çfarë ndodh kur pimë kafe?
Përbërësi kryesor aktiv në kafe është kafeina, shpjegon Dr Sander Kersten, profesor i të ushqyerit molekular në Universitetin Cornell. Kushdo që ka pirë një filxhan mëngjesi do të jetë i njohur me efektet. Si stimulues, kafeina e bën njeriun të ndihet më vigjilent, thotë Kersten.
Kohët e reagimit të njerëzve janë më të shpejta, ata janë më të aftë për t’u përqendruar dhe kanë rritur qëndrueshmërinë. Studimet kanë zbuluar se konsumimi i kafeinës është i lidhur me përmirësimin e performancës atletike.
Sipas Karsten, këto efekte zakonisht fillojnë brenda gjysmë ore dhe zgjasin deri në dy orë.
“Kjo është ndoshta arsyeja pse njerëzit priren të vazhdojnë të pinë kafe gjatë ditës”, thotë ai.
“Nuk zgjat shumë.”
Cilat janë përfitimet shëndetësore të pirjes së kafesë?
Ekspertët pajtohen se ka një mori përfitimesh. Kafeja përmban “qindra, nëse jo mijëra përbërës”, thotë Dr Edward Giovannucci, profesor i të ushqyerit dhe epidemiologjisë në Shkollën e Shëndetit Publik TH Chan të Universitetit të Harvardit.
Disa nga këta përbërës “mund të kenë një sërë efektesh të dobishme, të cilat mund të përmirësojnë shëndetin në planin afatgjatë”, vëren ai.
Disa komponime, për shembull, kanë veti të forta anti-inflamatore dhe antioksiduese, shpjegon Giovannucci. Të tjerët reduktojnë rezistencën ndaj insulinës, e cila është një faktor rreziku për diabetin.
Në një meta-analizë të efekteve të konsumit të kafesë në shëndet, Hayes dhe kolegët e tij zbuluan se pirja e tre deri në katër filxhanë në ditë lidhej me rreziqe më të ulëta të vdekshmërisë kardiovaskulare, disa kancereve dhe kushteve neurologjike, metabolike dhe të mëlçisë.
Mëlçia në veçanti duket se lulëzon me kafe. Një filxhan kafe në ditë mund të zvogëlojë rrezikun e cirrozës me 20%, dhe pesë filxhanë në ditë mund të zvogëlojnë rrezikun me 80%.
Hayes gjithashtu vëren se “është e rëndësishme të dallosh kafenë nga kafeina”. Për shembull, një pirës mund t’i shohë këto përfitime edhe me kafe pa kafeinë. “Pra, ka diçka në kafe, dhe nuk është kafeina, ajo që është mbrojtëse për mëlçinë,” thotë ai. “Përveç mëlçisë, sa më shumë aq më mirë nuk është e vërtetë.”
Cilat janë të metat e pirjes së kafesë?
Marrja e lartë e kafesë mund të rrisë presionin e gjakut, thotë Giovannucci. Për më tepër, disa njerëz mund të jenë më të ndjeshëm ndaj efekteve të kafeinës se të tjerët.
“Efekti stimulues i kafesë mund të shkaktojë ankth tek njerëzit e ndjeshëm dhe mund të prishë gjumin”, thotë Giovannuci.
Për të zbutur efektet e saj shkatërruese në gjumë, ekspertët këshillojnë kufizimin e marrjes së kafeinës para orës 17:00, thotë Dr Kera Nyemb-Diop, një eksperte ushqimore, studiuese ushqimore dhe trajnere ushqimore.
Por koha e saktë do të varet nga orari juaj i gjumit dhe ndjeshmëria e trupit tuaj ndaj kafeinës. Nyemb-Diop tregon një studim që zbuloi se konsumimi i kafeinës edhe gjashtë orë para gjumit mund të prishë ndjeshëm gjumin dhe të zvogëlojë kohën totale të gjumit me më shumë se një orë.
Disa njerëz, duke përfshirë gratë shtatzëna dhe ato me raste të rënda të osteoporozës, duhet të kufizojnë marrjen e kafesë, thotë Hayes.
A ka një kufi për sa kafe duhet të pini në ditë?
Deri në 400 mg kafeinë në ditë duket të jetë e sigurt për shumicën e të rriturve, sipas klinikës Mayo. Një filxhan kafe prej 8 ons përmban rreth 95 mg kafeinë, thotë Giovannucci.
Dy deri në tre filxhanë në ditë në përgjithësi duket se janë pika e ëmbël për të korrur përfitimet e kafesë pa përjetuar të metat e saj, thotë Hayes. Por shuma ideale është e ndryshme për njerëz të ndryshëm.
Marrja ekstreme e kafeinës mund të ketë efekte shumë më serioze. Sipas Administratës së Ushqimit dhe Barnave, efektet toksike të kafeinës, si krizat, janë vërejtur me konsumimin e shpejtë të 1200 mg kafeinë në të njëjtën kohë.
Si e tillë, organizata vëren se produktet e kafeinës së pastër dhe shumë të koncentruar, të tilla si ato në pluhurat me kafeinë ose pijet energjike, “paraqesin një kërcënim të rëndësishëm për shëndetin publik”.
Hayes e pranon se kafeina mund të shkaktojë varësi. “Njerëzit mësohen me të,” vëren ai, megjithëse shton se rritja graduale e marrjes ka efekte anësore të kufizuara, krahasuar me një rritje të papritur të konsiderueshme, si kalimi nga zero filxhanë në gjashtë.
Prapëseprapë, ai nuk di asnjë provë se ndërprerja e kafesë është e dobishme.
“Kafja është një nga dhuratat e natyrës”, thotë ai.
