Flora Feltham jeton në Te Mana o Kupe o Aotearoa, ose Ishulli Mana, një sanktuar natyror në brigjet e Wellingtonit. Koha endet ndryshe në këtë strehë të çmuar të kafshëve të egra, gjysmë ore larg Zelandës së Re
Nga Flora Feltham*
Ishulli ku unë jetoj, Te Mana o Kupe o Aotearoa, ndodhet gjysmë ore larg brigjeve të skajit verior të Zelandës së Re. Ishulli ka një shtëpi dhe një popullsi të përhershme prej dy personash: burri im, Pat, dhe unë. Në prill, kjo popullsi do të rritet në tre sepse jemi në pritje të një fëmije.
Nga kontinenti, Mana duket e ekspozuar. Nga deti ngrihet si një pllakë guri. Pasi këtu, pamja kthehet. Kontinenti shtrihet në të gjithë horizontin dhe ishulli shfaqet si një strehë e harlisur dhe e gjelbër nga frymënaja e ashpër e Ngushticës Kuk.
Nga vitet 1830, ishulli u civilizua nga familja Vella, por në 1987 u kthye në një vend të shenjtë për natyrën, i menaxhuar nga specialistët e Departamentit të Konservimit (DOC). Ata dërguan bagëtinë dhe, me grupin e komunitetit “Friends of Mana Island”, rimbollën 500,000 pemë vendase mbi kullotë. Mbi shtyllat e gardhit nisën të rriteshin hardhitë. Zogjtë u dyndën përsëri në shkurre. Sot, qeveria e tribusë Ngāti Toa dhe DOC punojnë së bashku nën një vizion për Manën.
Koha shpaloset ndryshe këtu. Pat punon për DOC kështu që ritmet tona ndjekin turnet e punës së tij. Dhjetë ditë me radhë, katër ditë pushim. Kur çdo periudhë mbaron, një varkë na merr dhe ne lundrojmë për në kontinent për të vizituar familjet tona dhe për të parë maminë. Pas fundjavës, transportojmë ushqim për 10 ditë me varkë dhe kthehemi në plazhin e vogël shkëmbor të Manës. Detyra jonë e parë e ishullit është gjithmonë e njëjtë: në stacionin e karantinës inspektojmë të gjitha furnizimet tona – portokall, djathë, rroba, libra, por edhe ilaçe kundër minjve apo barërave të këqija.
Shkruaj dhe punoj në distancë për një bibliotekë në kontinent, por kaloj shumë kohë duke eksploruar Manën. Mund ta përshkosh të tërë ishullin fare lehtë në dy orë – kur era bie dhe pulëbardhat nuk fluturojnë – por unë eci ngadalë. Shikoj në guaskat e detit dhe mësoj emrat e bimëve për t’ia treguar më vonë foshnjës që pres.
“Nuk mund ta lë jashtë meje kontinentin”, i thashë Patit një mbrëmje vjeshte kur sapo ishim shpërngulur. Shëtisim sëbashku ndërsa ai përfundon ditën e tij të punës. Kthen mbrapsht biçikletën në strehën e madhe të ishullit dhe inspekton fuçinë e ushqimit të shpendëve. Kur hap derën e garazhdit, i ngatërroj tingujt e saj me lehjen e një labradori. Ndërsa kënga e zogjve që hyn deri brenda në shtëpi tingëllon si muhabet kafenesh; një peizazh i zgjatur i instinktit periferik urban.
Pat kujdeset për zogjtë takahē të Manës. Ai monitoron territoret e tyre, i ushqen dhe i vaksinon kundër kalbjes së sqepit. Ndërsa shikoj takahēt duke kaluar ditët e tyre të zakonshme, mendoj se asnjë nga këta zogj të bukur blu nuk e di se sa të rrallë janë. Më pak se 500 ekzemplarë ekzistojnë në botë dhe gjashtë çifte mbarështuese jetojnë këtu. Të 500 kanë emra: këtu është Hana e madhe, e uritur, me shokun e saj të turpshëm, Govan. Atje, Pukekohe dhe Astelia e tij, e cila ka këmbët më të gjata dhe më të kuqe në ishull.
Këta zogj kanë evoluuar kështu, duke mos fluturuar. Dhe për këtë më bind pamja e Astelisë së fortë dhe të bëshme. Këmbët e saj më kujtojnë ato të një dinozauri, luspa të gjitha të kuqe dhe këmbë të gjera dhe me kthetra. Trupi i rrumbullakët blu i një takahu, i zhytur nën shpinën e gjelbër të ylbertë, të jep përshtypjen e planetit Tokë, nëse do të gëlltitej nga një pulë.
Këta zogj ende i kanë krahët; secilin të pajisur me nga një çapua të mprehtë si thikë.
Takahēt fillojnë të folezojnë në pranverë. Ata kryesisht zbresin në majë të gishtave, lart në ishull. Mendoj për ta vazhdimisht, ndërsa barku im prej shtatzëne rritet e rritet, a thua se edhe unë kam gëlltitur një planet poshtë trikos dhe po pres që zogu im të çelet. Një pasdite me diell, nga dritarja e kuzhinës, dallova dy takahē, bashkë me një zogth këmbëgjatë, duke bërë gosti në kopshtin tonë me perime. Ata zgjedhin barërat e këqija.
Zogj pūkeko ka plot në Mana. Ata janë më të guximshëm, por askush nuk ua vë veshin. “I dashur, pūkekot po rrëmojnë përsëri në plehra”, i thërras Patit një ditë. Ai vrapon për t’i larguar duke qeshur.
Natën, ndërsa takahēt dhe pūkekot flenë, shfaqen kafshë të ndryshme. Teksa laj dhëmbët në banjë, shoqëri më bëjnë hardhuca geko të vegjël ngjyrë kafe dhe, që nga dhoma jonë e gjumit, mund të dëgjojmë pinguinët kororā që zhurmojnë në foletë e tyre. Këta pinguinë janë si foshnjat, shumë shumë të vegjël, por poterexhinj të mëdhenj. Duket se preferojnë stuhitë, teksa zhurmojnë edhe më fort, për ta ngritur zërin mbi shiun dhe detin e fryrë që ndonjëherë na mban këtu përtej turnit tonë 10-ditor. Disa netë, duket sikur i gjithë ishulli po bërtet dhe këndon.
Në mëngjes, mund të shohim se ku kanë qenë kororāt, ku kanë ecur nga foletë e tyre drejt detit të sapo qetësuar për të ngrënë mëngjes. Udhëtimi i tyre lë shtigje që përshkojnë barin e lagësht, si kërmijtë gjigantë të lëkundur ose nëpunës publikë që shkojnë drejt Ngushticës Kuk për punë.
Së shpejti, zogjtë takahē do të heqin pushin e tyre të zi dhe do të bëhen blu. Trupi më është bërë si ata topat e mëdhenj të rrumbullakët të palestrës. Sot, zbrita në plazh për të notuar, por disa foka që bënin banjo dielli mbi guralecët e nxehtë, më zbuan me të lehurat e tyre.
E gjithë kjo fillon të ndihet normale dhe instinktet e mia kontinentale ndryshojnë. Fundjavën e kaluar në qytet, ngatërroja përsëri harabelat me geko të vegjël ngjyrë kafe. Ecja shumë ngadalë dhe i rashë me këmbë tapës së një shisheje të hedhur përtokë. Shpresoja për det të qetë dhe një kthim të shpejtë në folenë time në Mana.
*Flora Feltham është një shkrimtare, udhëtare dhe arkiviste nga Wellington. Ajo jeton në ishullin Mana.
