Zëvendësndihmës sekretari amerikan i shtetit, Mathew Palmer, tha se Shtetet e Bashkuara nuk do të sforcojnë Kosovën dhe Serbinë për të përcaktuar afate për arritjen e një marrëveshjeje për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Megjithatë, ai nuk e fshehu dëshirën e vendit të tij për rifillim sa më të shpejtë të bisedimeve.
Në një intervistë për Zërin e Amerikës në programacionin e gjuhës serbe, ai tha se Shtetet e Bashkuara nuk vendosin vija të kuqe në procesin e bisedimeve, por kjo nuk nënkupton se të gjithë mundësitë janë të hapura, duke theksuar se nuk e nënvlerëson peshën emocionale të këtij dialogu.
Zoti Palmer, a prisni që Serbia dhe Kosova të nënshkruajnë një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve mes tyre në Shtëpinë e Bardhë këtë vit?
Ne nuk po kërkojmë ndonjë kuadër kohor të caktuar. Ne mbështesim normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë, ne duam të shohim që dialogu për arritjen e këtij synimi të rifillojë sa më shpejt që të jetë e mundur dhe që palët të arrijnë një marrëveshje gjithëpërfshirëse për normalizimin e marrëdhënieve në kohë. Në se kjo do të ndodh apo jo deri në fund të vitit, nuk jam në gjendje ta parashikoj.
Presidenti Trump ka bërë thirrje për arritjen e një marrëveshje sa më shpejt që të jetë e mundur. Prandaj ju pyeta, a besoni se ajo do të ndodh këtë vit?
Në këtë moment jam më i interesuar që palët të ulen përsëri në tryezën e bisedimeve, të rifillojnë dialogun, të përparojnë hap pas hapi drejt një marrëveshjeje. Nuk mendojmë se vendosja e një kufiri artificial kohor do të ndihmonte arritjen e një marrëveshjeje apo të lehtësonte procesin. Por, duam që palët të rifillojnë negociatat sa më shpejt që të jetë e mundur dhe urgjentisht.
Presidenti Vuçiç foli në parlament për një kompromis për çështjen e Kosovës dhe paralajmëroi se mund të ketë sulme nga shqiptarët nëse nuk arrihet një kompromis. A e shikoni këtë si një sinjal se ai është më i gatshëm të arrijë një kompromis nga sa ç’ka qenë më parë?
Mendoj se presidenti Vuçiç e ka bërë të qartë se është i përgatitur të kthehet tek negociatat kur tarifat të hiqen dhe të punojë me Kosovën drejt një marrëveshjeje për normalizimin e plotë të marrëdhënieve. Ne besojmë se ai është i sinqertë për këtë, ne besojmë se pala e Kosovës është gjithashtu e sinqertë në dëshirën për të siguruar marrëveshje për normalizimin e plotë të marrëdhënieve. Por këto janë çështje të ndërlikuara. Ato janë të ndërlikuara politikisht, emocionalisht dhe psikologjikisht. Pra do të duhet kohë për t’i zgjidhur. Hapi i parë sigurisht është që palët të ulen përsëri në bisedime për negociata dhe të ecin në drejtimin e duhur.
Përse besoni se Vuçiç do ta arrijë këtë. Ai ka qenë në pushtet për shtatë vjet dhe asgjë s’ka ndryshuar?
Ne besojmë se presidenti Vuçiç është i vendosur për një të ardhme evropiane për Serbinë dhe besoj se ka një kuptim të qartë tek të gjithë që janë të përfshirë në këtë proces se e ardhmja evropiane si për Serbinë edhe për Kosovën, do të kërkonte një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve. Pra shpresa jonë është që palët të takohen, të negociojnë, të arrijnë marrëveshje, ta zbatojnë atë dhe të hapin një rrugë të qartë evropiane si për Serbinë ashtu edhe për Kosovën.
Beogradi nuk do të kthehet në tryezën e bisedimeve nëse Prishtina nuk heq tarifat. Prishtina e refuzon një gjë të tillë edhe pse Shtetet e Bashkuara dhe BE-ja kanë bërë thirrje disa herë për ta bërë një gjë të tillë. Edhe ju e keni kërkuar këtë. Presidenti Vuçiç tha javën e kaluar se Prishtina do të heq tarifat kur “mentorët e saj perëndimorë të vendosin një gjë të tillë”. Cili është komenti juaj?
Mendoj se është shumë e rëndësishme që Serbia, udhëheqja politike në Beograd të pranojë se Kosova ka agjenci të pavarura. Kosova nuk është thjesht një instrument i Shteteve të Bashkuara. Kosova është një vend i pavarur, një shoqëri e pavarur që ka politikat e veta dhe këto politika duhet të zbatohen. Çështja e negociatave, çështja e tarifave është çështje e ngarkuar politikisht në kontekstin e politikës në Kosovë. Ne do të mbështesnim pezullimin apo heqjen e tarifave si një mjet për t’u kthyer në dialog. Ne mendojmë se ky do të ishte një hap i rëndësishëm përpara. Por, gjithashtu mendojmë se është e rëndësishme që vetë palët të gjejnë një rrugë për të manovruar sfidat në të dyja anët për t’u kthyer në tryezën e bisedimeve, për të gjetur një rrugë përpara për të arritur një zgjidhje të negociuar.
Pra ju thoni se Uashingtoni nuk mund të bëjë asgjë për të inkurajuar Prishtinën për të pezulluar tarifat?
Jo, nuk është ajo që po them. Mendoj se ka gjëra që mund të bëjmë për të mbështetur dhe lehtësuar përparimin që përfshin inkurajimin e partnerëve tanë në Kosovë të mendojnë thellë dhe me kujdes nëse tarifat në fakt avancojnë interesat e Kosovës. Ne besojmë se interesat e Kosovës shërbehen më mirë me arritjen e një marrëveshje gjithëpërfshirëse me Beogradin dhe për të arritur atë marrëveshje, ata duhet të kthehen tek dialogu dhe për të arritur tek dialogu, është e rëndësishme që tarifat të eliminohen si një pengesë për përparim.
Kur do të ndodhë kjo?
Nuk mund t’u japë një datë për këtë por shpresoj që të ndodh sa më shpejt që të jetë e mundur.
Do të ndodh këtë vit? A mendoni se dialogu mund të vazhdojë këtë vit?
Po, mendoj se është absolutisht e mundur.
Nëse flasim për modelin e zgjidhjes, duket sikur Gjermania dhe Franca e hoqën nga tryeza idenë e shkëmbimit të territoreve, pas samitit në Berlin.
Ne mendojmë se është e rëndësishme që vetë palët të vendosin parametrat e marrëveshjes. Ajo çfarë ne do të dëshironim të shikonim është një marrëveshje me autorësi lokale, një marrëveshje të qëndrueshme, një marrëveshje të drejtë, një marrëveshje të zbatueshme dhe që mund të pranohet nga publiku i të dyja palëve, që mund të zbatohet drejt dhe plotësisht, dhe një marrëveshje që mund të çelë rrugëtimin drejt të ardhmes evropiane.
A do të thotë kjo se SHBA-ja nuk e ka hequr nga tavolina idenë e shkëmbimit të territoreve? Pra, në kundërshtim me Gjermaninë dhe Francën?
Ne nuk po vendosim vija të kuqe në procesin e negocimit, për gjëra që palët nuk duhet të diskutojnë. Është në dorën e vetë palëve që të gjejnë rrugën për të lëvizur përpara, me mbështetjen tonë. Por, kjo gjithashtu nuk është një “çek i bardhë”. Do të dëshironim t’i shohim palët të negociojnë marrëveshjen më të mirë të mundshme; të na e paraqesin, nëse do të kërkojnë mbështetjen tonë. Nëse do të kemi shqetësime, do t’i shprehim ato dhe do të përpiqemi të gjejmë zgjidhjen me palët për të arritur diçka që mund ta mbështesim dhe me të cilën mund të punojmë për zbatimin e saj. Por, ky nuk është procesi ynë. Ky është procesi i tyre. Ne i mbështesim.
Çfarë prisni se do të ndodhë në Paris?
Nuk kam ndonjë pritshmëri specifike për atë takim.
A keni biseduar me partnerët francezë dhe gjermanë?
Absolutisht. Mendoj se synimi i takimeve, në Berlin në prill dhe në Paris në korrik, të ndihmojnë të krijojnë kushte që do të lejonte palët të ktheheshin në negociata përmes procesit të udhëhequr nga BE-ja që ka sjell marrëveshjen e Brukselit dhe ka prodhuar disa lëvizje përparuese për një marrëveshje gjithëpërfshirëse.
A do të marrin Shtetet e Bashkuara një rol më të rëndësishëm apo më të dukshëm në dialog tani që Komisioni Evropian po ristrukturohet?
Ne kemi qenë partnerë me Evropën për këtë proces, e kemi mbështetur këtë proces dhe BE-ja e ka udhëhequr këtë proces. Nuk shoh ndonjë arsye specifike përse kjo duhet të ndryshojë në këtë moment.
Shumë palë kanë bërë thirrje për një angazhim më të madh të Shteteve të Bashkuara…
Në se do të ketë një rol për ne, që të jetë konstruktiv dhe mbështetës për këtë proces, një rol që partnerët evropianë dhe vetë palët do të donin që ne të luanim, ne jemi të hapur për çdo gjë që mund të bëjmë në mbështetje të këtij procesi.
