Pas kësaj fotoje ka shumë më tepër histori sesa një përkëdhelje për një dhelpër të re. Shkrepja vjen nga Akademgorodok, në Siberi. Aty është Instituti i Citologjisë dhe Gjenetikës, ku, për më shumë se gjashtëdhjetë vjet po zhvillohet një nga eksperimentet më të rëndësishme evolucionare të biologjisë të shekullit të kaluar. Tema: zbutja e kafshëve. Për çfarë bëhet fjalë? Le të marrim një shembull: të gjithë e dimë që qentë vijnë nga ujqërit.
Speciet ‘Canis Lupus familiaris’ u diferencuan nga ‘Canis Lupus lupus’ të paktën 20 mijë vjet më parë përmes një procesi të gjatë të quajtur “zbutja”. Por cilët janë faktorët që e bëjnë të mundur? Dhe pse shumë kafshë shtëpiake kanë disa karakteristika të përbashkëta, të tilla si varja e veshëve, madhësia e vogël dhe bishtat e harkuar? Studiuesit e quajnë atë “sindroma e zbutjes”, por ata ende nuk dinë ta shpjegojnë atë.
Në përgjithësi, ka shumë pyetje pa përgjigje për këtë çështje, sepse zbutja e kafshëve është një proces që zgjat mijëra vjet, kështu që studimi i këtij procesi është tepër i vështirë. Për t’u përpjekur të zbulojmë më shumë, mbetet vetëm të vëzhgojmë nga afër, me shumë durim, evolucionin e një specie kur bie në kontakt të ngushtë me njerëzit.
Dhe këtu po kthehemi tek dhelprat dhe Siberia. Që nga viti 1959, në Institutin e Citologjisë dhe Gjenetikës, është në zhvillim një program i filluar nga Dmitri Belyaev dhe Lyudmila Trut, me dhelprat me ngjyrë të argjendtë si protagoniste. Qëllimi është të përpiqemi të kuptojmë nëse ekziston një lidhje gjenetike midis butësisë dhe karakteristikave fizike tipike të sindromës së zbutjes. Të tilla si? Duke zgjedhur, nga brezi në brez, shembujt më të vegjël të dhelprave dhe duke monitoruar çdo ndryshim fizik në këlyshët e tyre. Mostrat e para të studiuara në 1959 nga Belyaev dhe Trut ishin të egra: shumë pak persona lejonin t’u afroheshin. Megjithatë, tashmë pas gjashtë brezash, shumica e dhelprave në Institut ishin miqësore dhe të dashura.
Sot, gjashtëdhjetë vjet më vonë, një përqindje e konsiderueshme ka disa tipare tipike të sindromës së zbutjes, të tilla si fytyrën më të rrumbullakët dhe lëkurën me njolla. Por është ende herët për të nxjerrë përfundime të caktuara: eksperimenti vazhdon/ Chiara Severgnini/Corriere/ Shqipëroi: American Eye
