Anshel Pfeffer – Haretz
Ndërsa dielli perëndonte më 7 tetor, 12 orë pasi Hamasi kishte nisur sulmin e tij nga Gaza dhe madje edhe para se të kuptonin përmasat e plota të asaj që sapo kishte ndodhur, zyrtarët izraelitë pyesnin se sa kohë do të duhej të hakmerreshin.
E dinin se do të kishte një luftë në Gaza dhe se Forcat Mbrojtëse të Izraelit do të hynin për të çmontuar aftësitë ushtarake të Hamasit.
Por sa kohë do të duhej ta bënin këtë?
Në çdo luftë për gjysmë shekulli, nga fushata e Sinait në vitin 1956 deri në Luftën e Dytë të Libanit të vitit 2006, në një moment Izraeli ishte detyruar të ndalonte luftimet dhe të tërhiqej.
Komuniteti ndërkombëtar, i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, kishte kërkuar kohë, duke i bërë presion Izraelit të pranonte një armëpushim.
Nuk kishte asnjë dyshim në mendjet e atyre që planifikonin këtë luftë se koha në dispozicion të Izraelit për të degraduar Hamasin do të ishte gjithashtu e kufizuar.
Faza e hapjes së fushatës tokësore në Gaza që filloi më 27 tetor – sulmi shkatërrues i blinduar në qytetin e Gazës – ishte projektuar kryesisht si një dritare e shkurtër në të cilën Izraeli mund të godiste në zemër të strukturës ushtarake dhe qeverisëse të Hamasit në Gaza.
Mendohej se në një moment, në një të ardhme jo shumë të largët, presioni ndërkombëtar do ta mbyllte atë dritare.
Megjithatë, pas një viti, dritarja është ende e hapur. Përpjekjet e administratës Biden dhe qeverive të tjera për ta mbyllur atë kanë qenë me gjysmë zemre. Nuk ka pasur sanksione reale, ndërkohë që embargot e armëve kanë qenë minimale.
Ka një mori shpjegimesh për mungesën e presionit efektiv.
Njëra është marrëdhënia unike që presidenti i SHBA-ve, Joe Biden, ka me Izraelin dhe dobësia e liderëve të tjerë perëndimorë të cilët janë të preokupuar me problemet e brendshme. Një tjetër është koha e luftës, që vjen si në një vit zgjedhor në SHBA.
Fakti që vendet arabe me të cilat Izraeli tashmë ka marrëdhënie diplomatike nuk i kanë kërcënuar t’i ndërpresin ato është gjithashtu një faktor.
Pse duhet të angazhohet Perëndimi kur arabët thjesht po bëjnë fjalë në publik dhe privatisht shpresojnë që Izraeli ta shkatërrojë Hamasin?
Të gjithë këta faktorë dhe të tjerët luajtën një rol. Megjithatë, ekziston një realitet themelor që është anashkaluar disi në pjesën më të madhe, gjë që shpjegon hezitimin për të aplikuar llojin e presionit që Izraeli nuk do të ishte në gjendje t’i rezistonte.
Në realitetin e sotëm gjeopolitik, me Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj që përballen me sfida nga Ukraina në Venezuelë në Tajvan, Izraeli është një pjesë thelbësore e aleancës, duke ofruar teknologji dhe përvojë ushtarake ndërsa përballet me Iranin – një lidhje kyçe në boshtin rival.
Mund të mos jetë një gjë popullore të thuhet, veçanërisht kur Izraeli udhëhiqet nga një udhëheqës jopopullor, por Perëndimi ka nevojë për Izraelin si aleat, dhe ky është kufiri i vërtetë i çdo presioni.
Ajo që Izraeli sjell në aleancë mund të përmblidhet me dy fjalë.
Çfarë sjell Izraeli në tryezë
Duke raportuar nga Ukraina në muajt e parë të luftës atje në vitin 2022, prisja të hasja reagime negative daj politikës së turpshme të neutralitetit të Izraelit pas pushtimit rus.
Por në bisedat dhe intervistat me ukrainasit në çdo nivel, nuk arrita të zbuloja asnjë shenjë armiqësie. Të gjithë ukrainasit që takova e konsideronin Izraelin si kombin e tyre “vëllazëri shpirtërore”.
Ndërsa ata u përballën kundër pushtuesit më të madh dhe më të fuqishëm rus, Izraeli dhe luftërat e tij kundër fqinjëve arabë ishin shembulli që ata kërkuan të imitonin.
Ata dëshironin që t’u dërgohej Kupola e Hekurt.
Ironikisht, nga të gjitha gjërat që Izraeli mund dhe duhej t’i dërgonte Ukrainës, sistemi i tij i mbrojtjes raketore, Iron Dome, do të kishte qenë më së paku ndihmues.
I projektuar për të mbrojtur zona relativisht të vogla duke rrëzuar raketa me rreze të shkurtër veprimi, Iron Dome do të kishte pak përdorim në mbrojtjen e hapësirave të gjera të Ukrainës nga arsenali rus i raketave me rreze të gjatë veprimi.
Por Donald Trump i ka dhënë një vlerë tjetër.
Në fjalimin e tij të rrëmujshëm për pranimin e nominimit në Konventën Kombëtare Republikane në korrik, ai tha se “Izraeli ka një sistem mbrojtjeje raketore”. “Treqind e dyzet e dy raketa u qëlluan në Izrael dhe vetëm një kaloi”.
Kjo nuk ishte e vërtetë. Por faktet rrallëherë kanë pasur rëndësi për Trump, dhe ato sigurisht që nuk do ta pengonin atë të premtonte se “ne do të ndërtojmë një Kupolë të Hekurt mbi vendin tonë dhe do të jemi të sigurt se asgjë nuk mund të vijë dhe të dëmtojë vendin”.
Edhe një herë, Iron Dome, si sistem nuk do të ndihmojë në mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës – me një oqean në të dyja anët – nga raketat balistike ndërkontinentale ruse ose kineze.
Por Iron Dome qëndron për shumë më tepër. Iron Dome është bërë një simbol për atë që Izraeli sjell në tryezë.
Është arma e dytë izraelite e prodhuar në vend që ka arritur një nivel të tillë të ikonografisë globale.
I pari ishte Uzi, një automatik kompakt dhe i qëndrueshëm i zhvilluar për IDF në vitet 1950, i cili, ashtu si Iron Dome, arriti një status përtej përdorimit të tij aktual ushtarak. Në fakt, Uzi arriti kulmin e tij në kulturën popullore shumë kohë pasi kishte dalë jashtë shërbimit në shumicën e njësive luftarake izraelite.
Por në vitet ’80, kur Hollywood prodhoi filmat e tij më të mirë aksion, kishte gjithmonë skenën kur Chuck, Sly ose Arnie shpëtonin nga telashet me një Uzi që flakëronte në secilën dorë. Ishte i vogël, i zgjuar dhe vdekjeprurës – një emblemë e përshtatshme për të gjithë Izraelin.
Iron Dome nuk është vetëm arma më e njohur izraelite; ai shërben si imazhi sesi Izraeli shihet sot në Perëndim. Ndryshe nga Uzi me kornizën e tij katrore dhe tytën e mprehtë, Kupola nuk ka formë të dallueshme. Adoleshentët nuk mund ta imagjinojnë veten duke e gjuajtur, sipas stilit Stallone.
Iron Dome është shumë më tepër se një nga sistemet e mbrojtjes raketore me shumë shtresa të Izraelit. Është një fjalë për gjithçka që Izraeli i sjell aleancës: teknologjinë, fuqinë e zjarrit, njohuritë dhe shkëmbimin e inteligjencës.
Një imazh i zotësisë dhe përvojës ushtarake që mund ta vlerësojë edhe një dinak si Trump, me zero kuptim të strategjisë ushtarake. Izraeli ka qenë në gjendje të tregtojë me reputacionin që kishte krijuar para luftës.
Është procesi i kundërt me atë që ndodhi në rastin e Ukrainës, ku, në prag të pushtimit rus, Perëndimi ishte gati të hiqte dorë duke i ofruar presidentit, Volodymyr Zelensky, një helikopter për ta fluturuar jashtë dhe për të ngritur një qeveri brenda mërgimi.
Vetëm kur u zbulua në ditët dhe javët në vijim se ukrainasit trima po tregoheshin të aftë, Perëndimi filloi të rriste mbështetjen për Ukrainën me armë gjithnjë e më të avancuara.
Fati i mirë i Izraelit ishte se nuk duhej të bënte çështjen gjeopolitike kur filloi lufta në Gaza. Me gjithë përpjekjet për të treguar detajet e mizorive të 7 tetorit, për t’iu kundërvënë fotografive të fëmijëve palestinezë të vdekur në rrënojat e Gazës, ajo që e ka mbajtur Perëndimin në anën e Izraelit është domosdoshmëria për të pasur Izraelin në aleancë.
Kjo është arsyeja pse liderëve të Britanisë dhe Francës – dy vende që gjithsesi mezi i shesin armë Izraelit – iu desh gati një vit presioni i brendshëm politik për të bërë edhe gjestet më të zbrazëta për ndalimin e armëve. Kjo është arsyeja pse, pavarësisht luftës, zhvillimi më i rëndësishëm në tregtinë izraelite-evropiane të armëve ka qenë nënshkrimi i një kontrate prej 4.4 miliardë dollarësh nga Gjermania për të blerë sistemin e mbrojtjes raketore të Izraelit Arrow.
Asnjë nga këto nuk do të thotë se Izraeli ka një çek bosh për një vit tjetër lufte – jo vetëm në Gaza, por edhe me Hezbollahun në Liban dhe Iran.
