Nga 1 janari i vitit 2024, nuk do të ketë më republikë të Karabakhut.
Presidenti i armenëve etnikë në Nagorno-Karabakh, Samvel Shahramanyan, nxori një dekret të enjten duke shpërbërë në mënyrë efektive republikën e vetëshpallur.
Përpjekjet disa-vjeçare për rezistencë dhe autonomi të armenëve u zhbënë në një aksion 24-orësh nga ana e Azerbajxhanit, i cili e riktheu territorin nën tutelën e tij.
I gjithë zhvillimi me rëndësi vjen në çastet kur mbi 63 mijë armenë etnikë, të cilët jetonin në Nagorno-Karabakh, po largohen drejt territorit armen.
Në tërësi rreth 120 mijë prej tyre do të lënë Karabakh-un.
Qindra makina janë dyndur në një rrugë që të çon në Armeni, destinacioni i atyre që largohen.
Azerbajxhani thotë se banorët do të jenë të sigurt, por kryeministri i Armenisë thotë se ka filluar “spastrimi etnik”.
Nagorno-Karabakh – i njohur si pjesë e Azerbajxhanit – ishte drejtuar nga armenë etnikë për tri dekada.
Rajoni malor në Kaukazin e Jugut është mbështetur nga Armenia – por edhe nga aleati i saj, Rusia.
Të paktën 200 armenë etnikë dhe dhjetëra ushtarë azerbajxhanas u vranë nga ushtria e Azerbajxhanit. Si pjesë e një marrëveshjeje armëpushimi, separatistët kanë rënë dakord të dorëzojnë armët e tyre.
Azerët kanë thënë se duan t’i trajtojnë armenët etnikë si “qytetarë të barabartë”, por një sasi e kufizuar ndihme është lejuar dhe shumë banorë po ikin.
Të hënën, një shpërthim masiv në një pikë të karburantit vrau qindra persona, të cilët po përpiqeshin të largoheshin.
Rreth 300 të tjerë u plagosën dhe 105 rezultojnë të zhdukur.
Nuk është ende e qartë se çfarë e shkaktoi shpërthimin të hënën në mbrëmje pranë qytetit kryesor Khankendi, i njohur si Stepanakert nga armenët, por shumë ishin duke furnizuar makinat e tyre me karburant.
Ndërsa kaluan kufirin të martën, mijëra armenë etnikë iu nënshtruan kontrolleve rigoroze nga shërbimet kufitare të Azerbajxhanit.
Autoritetet e Azerbajxhanit pretenduan se po kërkonin të dyshuar për “krime lufte” dhe një burim qeveritar i tha agjencisë së lajmeve Agence France Presse, se vendi synonte të aplikonte një “amnisti për luftëtarët armenë që hodhën armët në Karabakh”.
“Por ata që kryen krime lufte gjatë luftërave të Karabakut duhet të na dorëzohen”, thanë ata.
Qindra makina dhe autobusë po përpiqen të arrijnë në qytetin e Goris përtej kufirit.
Një ekip i BBC pa familje të grumbulluara në makina dhe raftet e çatisë të mbushura me sende. Të bindur se po i lënë shtëpitë e tyre përgjithmonë, njerëzit po fusin sa më shumë nga jeta e tyre në automjetet e tyre.
Brenda Gorisit, një qytezë e vogël që është njësoj kafe e pluhurosur si malet e thepisura që e rrethojnë, rrugët e ngushta janë të mbushura me më shumë makina dhe më shumë familje.
Njëri ka mbërritur me një makinë të mbajtur së bashku me pak më shumë se shirit ngjitës, me anën e saj të gërvishtur keq dhe me pika me vrima të copëzave dhe xhamat e thyer.
Në sheshin kryesor të qytetit, njerëzit enden përreth, të pasigurt se çfarë të bëjnë më pas. Vullnetarët shpërndajnë disa ushqime bazë dhe batanije.
Të evakuuarit janë të regjistruar dhe ka autobus të rastësishëm për të lëvizur njerëzit në një qytet ose fshat tjetër. Por pak njerëz duket se kanë një plan, përtej arritjes deri këtu.
