Nga António Guterres*
Vetëm duke u bashkuar, bota do të jetë në gjendje të përballet me pandeminë Covid-19 dhe pasojat shkatërruese. Në një takim virtual urgjent të enjten e kaluar, drejtuesit e G20 ndërmorën hapa në drejtimin e duhur. Por ne jemi akoma larg për të pasur një përgjigje të koordinuar, të artikuluar globale që plotëson madhësinë e paparë të asaj me të cilën po përballemi.
Sëmundjes fillimisht iu deshën 67 ditë për të infektuar 100,000 njerëz; së shpejti, 100,000 njerëz dhe më shumë do të infektohen çdo ditë.
Pa një veprim të bashkërenduar dhe të guximshëm, numri i çështjeve të reja do të përshkallëzohet me siguri në miliona, duke i shtyrë sistemet shëndetësore në kolaps, ekonomitë në rënie dhe njerëzit në dëshpërim, me goditjet më të varfëra.
Ne duhet të përgatitemi për më të keqen dhe të bëjmë gjithçka për ta shmangur atë. Këtu është një thirrje tre-pikëshe për të vepruar – bazuar në shkencë, solidaritet dhe politika të zgjuara – e vetmja alternativë.
Së pari, të eleminojmë koronavirusin
Kjo kërkon testime agresive dhe të hershme dhe gjurmime të kontaktit, të plotësuara me karantina, trajtim dhe masa për t’i mbajtur përgjigjet e para të sigurt, të kombinuara me masa për të kufizuar lëvizjen dhe kontaktin. Hapat e tillë, pavarësisht ndërprerjeve që ata shkaktojnë, duhet të mbahen derisa të shfaqen terapi dhe një vaksinë.
Në mënyrë thelbësore, kjo përpjekje e fortë dhe bashkëpunuese duhet të udhëhiqet nga Organizata Botërore e Shëndetit, një anëtar i familjes së Kombeve të Bashkuara; vendet që veprojnë vetë – siç duhet për njerëzit e tyre – nuk do ta bëjnë punën për të gjithë.
Së dyti, trajtoni dimensionet shkatërruese sociale dhe ekonomike të krizës.
Virusi po përhapet si zjarri i egër, dhe ka të ngjarë të lëvizë me shpejtësi në jugun global, ku sistemet shëndetësore përballen me kufizime, njerëzit janë më të prekshëm, dhe miliona jetojnë në lagje të dendura me popullsi ose vendbanime të mbushura me njerëz për refugjatët dhe personat e zhvendosur brenda vendit. I furnizuar nga kushte të tilla, virusi mund të shkatërrojë botën në zhvillim dhe më pas të rishfaqet atje ku ishte shtypur më parë. Në botën tonë të ndërlidhur, ne jemi po aq të fortë sa sistemet më të dobëta shëndetësore.
Është e qartë, ne duhet të luftojmë virusin për të gjithë njerëzimin, me një përqendrim te njerëzit, veçanërisht më të prekurit: gra, njerëz të moshuar, të rinj, punëtorë me paga të ulëta, ndërmarrje të vogla dhe të mesme, sektorin informal dhe grupe të cenueshme.
Kombet e Bashkuara sapo kanë lëshuar raporte që dokumentojnë se si ngjitja virale është bërë një ngjitje ekonomike, dhe përcakton financimin e nevojshëm për të adresuar tronditjet. Fondi Monetar Ndërkombëtar ka deklaruar se ne kemi hyrë në një recesion aq të keqe, ose më keq se në 2009.
Ne kemi nevojë për një përgjigje gjithëpërfshirëse shumëpalëshe që arrin në një përqindje dyshifrore të produktit të brendshëm bruto global.
Vendet e zhvilluara mund ta bëjnë këtë vetë, dhe disa me të vërtetë po e bëjnë këtë. Por ne duhet të rrisim masivisht burimet në dispozicion të botës në zhvillim duke zgjeruar kapacitetin e FMN-së, përkatësisht përmes lëshimit të të drejtave speciale të tërheqjes, dhe të institucioneve të tjera financiare ndërkombëtare, në mënyrë që ata të injektojnë me shpejtësi burimet në vendet që kanë nevojë për to. E di që kjo është e vështirë pasi kombet e shohin veten duke rritur shpenzimet e brendshme me shumë rekord. Por, ky shpenzim do të jetë i kotë nëse nuk e kontrollojmë virusin.
Shkëmbimet e koordinuara midis bankave qendrore gjithashtu mund të sjellin likuiditet në ekonomitë në zhvillim. Zbutja e borxhit gjithashtu duhet të jetë një përparësi – përfshirë heqjen e menjëhershme të pagesave të interesit për vitin 2020.
Së treti, të përmirësohemi për më mirë
Ne thjesht nuk mund të kthehemi atje ku ishim para se të goditej Covid-19, me shoqëritë e panevojshme të ndjeshme ndaj krizave. Pandemia na ka kujtuar, në mënyrën më të rreptë të mundshme, çmimin që paguajmë për dobësitë në sistemet shëndetësore, mbrojtjet sociale dhe shërbimet publike. Ka nënvizuar dhe përkeqësuar pabarazitë, mbi të gjitha pabarazinë gjinore, duke lënë mënyrën se si ekonomia formale është mbështetur në pjesën e prapme të punës së kujdesit të padukshëm dhe të papaguar. Ajo ka theksuar sfidat e vazhdueshme të të drejtave të njeriut, përfshirë stigmën dhe dhunën ndaj grave.
Tani është koha për të dyfishuar përpjekjet tona për të ndërtuar ekonomi dhe shoqëri më gjithëpërfshirëse dhe të qëndrueshme që janë më elastike përballë pandemive, ndryshimit të klimës dhe sfidave të tjera globale. Rimëkëmbja duhet të çojë në një ekonomi të ndryshme. Udhëzimi ynë mbetet axhenda i vitit 2030 dhe qëllimet e zhvillimit të qëndrueshëm.
Sistemi i Kombeve të Bashkuara është plotësisht i mobilizuar: mbështetja e përgjigjeve të vendit, vendosja e zinxhirëve tanë të furnizimit në dispozicion të botës dhe avokimi për një armëpushim global.
Përfundimi i pandemisë kudo është një domosdoshmëri morale dhe një çështje interesi vetjak i shkolluar. Në këtë moment të pazakontë, ne nuk mund të përdorim mjetet e zakonshme. Kohët e jashtëzakonshme kërkojnë masa të jashtëzakonshme. Ne përballemi me një provë kolosale e cila kërkon veprim vendimtar, të koordinuar dhe inovativ nga të gjithë, për të gjithë.
António Guterres është sekretar i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara
