Kancelarja e Gjermanisë nga viti 2005 deri në vitin 2021 rishikon disa momente të rëndësishme në jetën e saj, jo vetëm për politikën: “Motoja ime në politikë ka qenë gjithmonë: do t’ia dalim. Prandaj si politikane nuk jam marrë asnjëherë me skenarë katastrofikë, por gjithmonë kam kërkuar zgjidhje”
…Zyra e re e Angela Merkelit është e njëjtë me atë të paraardhësit të saj Helmut Kohl si ish-kancelar. Ndodhet në katin e pestë të një ndërtese anonime, ku Margot Honecker banonte si Ministre e Arsimit, në Unter den Linden, midis Hotel Adlon dhe ambasadës ruse. Për intervistën tonë, ajo zgjodhi dhomën e mbledhjeve në të njëjtin kat, e cila ofron një pamje të bukur të Pariser Platz dhe Portës së Brandenburgut. Këshilltarja e saj politike, Beate Baumann, është me ne gjatë gjithë bisedës. Para fillimit të bisedës, bëhen foto; shpejt, sepse Angela Merkel nuk i pëlqen të fotografohet. Arsyeja do të kuptohet më vonë.
Kamerat ikën, Merkel relaksohet. Ka një vit që nuk është në detyrë…
Zonja Merkel, edhe pse nuk është më kancelare, duket se nuk ka ndryshuar.
Në vitin 2019 përballë kancelarisë në Berlin, pikërisht teksa priste presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, ajo u kap nga një dridhje e papritur, shumë e fortë që të gjithë mund ta dallonin. A ishte zonja Merkel ajo që po i fuste shkopinjtë nën rrotë kancelares Merkel?
“Në çdo rast, ishte një moment i vështirë. Në një farë mënyre ishte si të errësohej për një çast, për më tepër në një rast zyrtar, gjatë luajtjes së himneve kombëtare. Ndoshta kisha shumë tension. Nëna ime kishte vdekur dhe unë kisha shumë pak kohë për t’u kujdesur për të në javët e fundit të jetës. Ishte gjithashtu shumë nxehtë dhe si gjithmonë lentet e kamerës më drejtoheshin si tyta armësh. Papritur më ngjallën ndjenjën e të qenit plotësisht transparent”.
Përvoja të ngjashme ka pasur edhe shkrimtarja amerikane Siri Hustvedt, të cilat i ka rrëfyer në një libër me titull Gruaja që dridhet, ku pyet veten: a kam frikë nga diçka që më duket e panjohur? A i keni bërë edhe ju vetes të njëjtën pyetje?
E pyeta veten: çfarë po ndodh? Ishte diçka që nuk mund ta arsyetoja. Ishte pothuajse fundi i mandatit tim dhe kisha vendosur të mos kandidoja më. Në përgjithësi ishte një sinjal tjetër se vendimi ishte i duhuri.
Besoni në Gjermani herët a vonë do të vijë momenti që një politikan i shquar, në një situatë të tillë, do të mund të thotë gjithashtu se i është drejtuar psikoterapisë? Në rastin tim nuk kishte nevojë, por nuk do të dukej serioze që një politikan ta thoshte këtë. Natyrisht shkova te mjeku për t’u siguruar që gjithçka ishte në rregull nga ana neurologjike. Jam kujdesur dhe kujdesem për shëndetin tim.
A mund të themi se, nga natyra apo nga dhuntia e Zotit, ju prireni të mos ndjeni frikë?
Më mirë do të thoja se kam besim te Zoti, ose se jam optimiste.
Keni pasur mosmarrëveshje me Helmut Kohl, zyrën e të cilit e keni tani. Politikisht ai ishte një peshë e rëndë…U desh njëfarë guximi për t’u përballur me të.
E kam përjetuar në politikë me burra edhe në situata të tjera; zëri i ulët, impostura, përfitonin nga të dyja. Për shembull, ish-ministri Rexrodt, edhe pse kisha fituar një vend në rreshtin e parë, fliste në mikrofon mbi kokën time. Helmut Kohl gjithashtu fliste me zë të lartë kur zemërohej.
Do të thuash se ai po bërtiste?
Në ato raste ai bëhej i vrullshëm dhe ato momente supozohej gjithnjë nëse dikush donte apo mund t’i bënte rezistencë. Fakti që kam thënë ndonjëherë gjëra që ishin të pazakonta për zakonet politike lidhet me origjinën ime. Unë nuk jam formuar që nga fëmijëria nga shoqatat rinore kristiandemokrate. Unë kisha gjuhën time dhe idetë e mia. Ndonjëherë ai dallohej dhe disave u dukej i guximshëm, por nuk ishte.
Ju keni thënë disa herë se gjatë gjithë jetës nuk keni mundur ta hiqni nga mendja se RDGJ u shemb jo aq nga mungesa e lirive demokratike, sa ngaqë ekonomia nuk funksiononte. Ish-redaktori ynë Helmut Schmidt, i cili kishte jetuar nën diktaturë pretendonte se kishte krijuar një farë mosbesimi ndaj popullit të tij. A e ndjeni edhe juve diçka të tillë?
Nuk do ta quaja mosbesim ndaj njerëzve të mi… Nën nacional-socializmin, Gjermania ka shkuar tmerrësisht larg. Prandaj jam absolutisht e bindur se struktura e shtetit tonë dhe kushtetuta e tij përmbajnë një dozë të lartë urtësie, në të cilën peshohet gjerësisht pavarësia e shtypit, drejtësia dhe proceset demokratike. Është e shpejtë për të vënë në dyshim gjithçka dhe, për shembull, për të shpallur dënimet e gjykatave jo transparente. Unë vetë mora një qortim formal nga Gjykata Kushtetuese që thashë në 2019 se rezultati i zgjedhjeve kryeministrore të Turingisë në shkurt me votat e AfD-së duhet të anulohet. Mund të kisha komentuar këtë vendim të Gjykatës, por nuk e kam bërë, sepse duhet ta respektoj. Nuk duhet të heqim dorë kurrë nga kjo pikë. A jeni i shqetësuar se sistemi mund të shpërthejë me shpejtësi? “Ne kemi nevojë për ndërgjegjësimin e të gjithëve, përndryshe sistemi mund të shpërthejë. Për këtë arsye nuk më pëlqen të dëgjoj për ato të “flluskave të rrethit Prenzlauer Berg”. Natyrisht që nuk po flasim për të gjithë Gjermaninë, por nuk duhet të konsiderojmë kurrë një pjesë të individëve të një vendi si të huaj dhe pjesën tjetër të popullsisë si përfaqësues të demokracisë së vërtetë. Asgjë e mirë nuk do të vijë kurrë prej saj
Kancelaria juaj u karakterizua fuqishëm nga një çështje që u shfaq relativisht vonë: politika e refugjatëve në shtator 2015. Në lidhje me kritikat e bëra ndaj jush për pasojat e politikës suaj liberale, ju deklaruat: «Nëse tani fillojmë të kërkojmë falje se treguam një fytyrë njerëzore në situata emergjente, atëherë ky nuk është më vendi im”
Shumë e kanë gjykuar këtë dënim autoritar dhe diskriminues. Disave iu krijua përshtypja se ju morët të drejtën për të vendosur se si duhet të ishte vendi.
“Kur e thashë atë fjali, po mendoja veçanërisht për njerëzit që kishin pritur refugjatët në stacionin e Mynihut. Vendimin tim për të lejuar refugjatët në vendin tonë e pashë në përputhje me të drejtat dhe vlerat tona themelore. Dhe ishin këto vlera themelore që doja të nënvizoja me atë fjali”.
A keni menduar ndonjëherë se me politikën tuaj keni kontribuar në të vërtetë në ndarjen e vendit, (në kuptimin e ndasisë)?
“Sigurisht që e kam menduar. Dhe sigurisht, nga pikëpamja politike, është gjithmonë mirë kur 90% e njerëzve janë të të njëjtit mendim, edhe më mirë nëse është i imi. Megjithatë, ka situata ku mosmarrëveshjet nuk mund të shmangen. Kam ndihmuar njerëzit që, si të thuash, trokitën në derën tonë dhe në të njëjtën kohë, ndër të tjera, me marrëveshjen BE-Turqi, ndihmova në adresimin e shkaqeve rrënjësore të ikjes”
Si një politikane, që thuhet se mendon gjithmonë për pasojat, a e keni imagjinuar dhe për rrjedhojë e keni marrë parasysh çmimin e kësaj polemike?
“Unë besoja se kjo përballje mund të fitohej. Dhe unë isha e bindur se duhej të rrezikoja, sepse nëse nuk e bëja këtë do të shkaktonte një përçarje brenda shoqërisë”
A do të veproni sot ndryshe në disa aspekte?
“Jo!”
