Niko Vorobyov – Al Jazeera
Në muajt e fundit, shëndeti i presidentit rus Vladimir Putin ka qenë objekt i shumë spekulimeve, me pretendimet se ai ka një tumor, sëmundjen e Parkinsonit, madje edhe se i mbijetoi një atentati. Megjithatë, deri më tani nuk janë publikuar asnjë gjetje mjekësore.
“Mund të qëndrojë në pushtet edhe 10 vjet, edhe më shumë nëse do, gjithçka varet nga rrethanat. Unë nuk do t’i kushtoja shumë vëmendje çështjeve të tij shëndetësore, “tha analistja politike Tatjana Stanovaya.
Nëse lideri 69-vjeçar vdiste ose largohej papritur nga detyra, Këshilli Federal do të duhej të shpallte zgjedhjet presidenciale brenda 14 ditëve dhe nëse kjo nuk ndodh, atëherë Komisioni Qendror i Zgjedhjeve do ta tërhiqte këtë veprim.
Ndërkohë kryeministër në detyrë do të bëhej Mihail Mishustin. Megjithatë, ai nuk konsiderohet veçanërisht i afërt me Putinin ose një kandidat i besueshëm për zgjedhjet. Në vend të kësaj, Stanovaya beson se largimi i Putinit do të krijonte një vakum pushteti midis interesave të biznesit, zyrtarëve të sigurisë si ministri i Mbrojtjes Sergei Shoigu dhe fraksioneve të tjera të elitës.
“Nëse diçka do t’i ndodhte nesër, unë besoj se sistemi do të mbijetonte sepse është ende i fortë. Forcat konservatore, silovikët (zyrtarët e sigurimi) do të merrnin përsipër iniciativën politike dhe kësisoj edhe shtetin. Por nëse diçka i ndodh Putinit më vonë, brenda një viti ose më shumë, në atë rast rreziqet e destabilizimit janë shumë më të mëdha. Ata do të shihnin grindje të brendshme dhe silovikët do të kishin shumë më pak shanse për të mbajtur iniciativën. Çdo vit situata do të ishte gjithnjë e më e vështirë”, shpjegon analistja.
Histori joserioze
Sipas raporteve të mediave të pavarura ruse, anëtarët e elitës ruse ishin të befasuar dhe nervozë kur Putin njoftoi pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt dhe njoftoi se një “operacion special ushtarak” ishte një hap i domosdoshëm.
Konsolidimi i patriotëve vazhdoi sepse ekonomia ishte më e fortë se sa pritej.
Por refuzimi i Putinit për të bërë lidhjen midis problemeve ekonomike dhe sanksioneve thuhet se i largon zyrtarët e prirur ndaj biznesit, ndërsa të tjerët e kritikojnë atë se nuk e drejton punën në mënyrë më aktive. Sipas disa raporteve, disa anëtarë të Kremlinit po mendojnë në heshtje se kush mund ta pasojë Putinin.
Por Stanovaya beson se histori të tilla nuk janë serioze.
“Në fakt, askush nuk e di (kush do të jetë i radhës). Nëse dikush, për shembull, fillon të shkruajë se Medvedev është trashëgimtari, mund të interpretohet si një sulm politik ndaj Medvedevit, sepse askush nuk dëshiron të paraqitet si trashëgimtar, sepse kjo e bën pozicionin e tij më të cenueshëm”, thotë ajo.
Eksperti i sigurisë Mark Galeotti tha se “sinqerisht, është e vështirë të imagjinohet që Putini të largohet së shpejti. Sa për të gjitha bisedat për sëmundjen, nuk ka asnjë provë që ai është i sëmurë rëndë, dhe duke marrë parasysh se sa katastrofike po i shkon lufta, nuk shoh një mundësi që ai të tërhiqet nëse njerëzit përreth tij nuk e detyrojnë atë. Nuk ka pasardhës të dukshëm, nuk do të ishte e mençur të aplikonin për një pozicion që nuk është vakant”.
Putin ka udhëhequr Rusinë për më shumë se 20 vjet, mandati i tij i parë ishte nga viti 2000 deri në 2008, dhe i dyti filloi në 2012 dhe vazhdon deri më sot. Ndërkohë president ishte Dmitry Medvedev, edhe pse të gjithë besonin se edhe në atë periudhë Putini, atëherë si kryeministër, e mbante pushtetin në duart e tij.
Kur mblidhen të dyja periudhat, politikani 69-vjeçar, i cili shpalli pushtimin rus të Ukrainës një “operacion special ushtarak” të domosdoshëm në fund të shkurtit, barazoi mbretërimin 18-vjeçar të liderit sovjetik Leonid Brezhnev. Dhe nëse përfshin periudhën e Medvedevit, Putini po e sundon Rusinë për kohën më të gjatë, madje edhe më gjatë se Joseph Stalin.
Mandati i tij aktual skadon në vitin 2024 dhe në vitin 2020 Kushtetuta u ndryshua në mënyrë që Putini të mund të kandidojë për dy mandate të tjera gjashtëvjeçare deri në vitin 2036, kur ai mund të jetë 86 vjeç.
Largimi vetëm mund të fantazohet
Stanovaya beson se, nëse ekonomia vazhdon të përkeqësohet dhe pakënaqësia publike rritet, një fraksion tjetër mund të përpiqet të marrë pushtetin.
Por gazetarja Farida Rustamova, e cila merret me intrigat ruse dhe të Kremlinit, paralajmëron kundër parashikimeve.
“Në rast vdekjeje të presidentit, të gjitha detyrimet bien mbi kryeministrin. A do të arrijë Mishustin të ruajë pushtetin? Askush nuk e di këtë. Ne mund të flasim për këtë në teori, por nuk duhet të mbështetemi në këto mendime si një formë parashikimi”, tha ajo.
“Është shumë e vështirë të bësh supozime në shtetet autoritare sepse nuk e dimë se çfarë do të ndodhë. Nuk ka forca politike alternative në Rusi për të folur apo çfarë mund të bëjë ndonjë fraksion”.
Ai shton se ata që janë në opozitë me Putinin mund të “vetëm ëndërrojnë”.
“Shpëlarja aktuale e trurit në Rusi ka vazhduar për një kohë të gjatë. Mund të ketë vetëm reforma nga lart, sepse sistemi i Putinit ka zgjatur shumë. Ai edukoi një brez të tërë për 20 vjet”.
Nuk ka gjasa që opozita aktuale të fitojë ndonjë zgjedhje pas Putinit, sepse qeveria ka shfuqizuar të gjitha alternativat në 20 vitet e fundit.
Jashtë partisë Rusia e Bashkuar e Putinit, blloku i dytë më i fortë janë komunistët, lideri i të cilëve Genadi Zhuganov konsiderohet si “opozita sistemike” për të krijuar pamjen e demokracisë pluraliste – Partia Komuniste shumë rrallë shkon kundër Putinit.
Figura më e famshme e opozitës, të paktën jashtë Rusisë, është Alexei Navalny, i cili u dënua me nëntë vjet burg për përvetësim në mars. Por edhe nëse është i lirë, ai gëzon një popullaritet modest mes rusëve.
Yevgeny Roizman, një tjetër figurë opozitare që dikur ishte kryebashkiaku popullor i Yekaterinburgut, u arrestua së fundmi me akuzën e diskreditimit të forcave të armatosura, e cila dënohet me tre vjet burg.
Një shembull nga Uzbekistani
Ndoshta një aluzion i së ardhmes së Rusisë qëndron në Uzbekistan, një tjetër ish-republikë sovjetike e qeverisur nga ish-zyrtari sovjetik Islam Karimov nga pavarësia në 1991 deri në vdekjen e tij në 2016. Gjatë asaj periudhe, Karimov zgjati periudhën e tij të qeverisjes përmes zgjedhjeve, referendumeve dhe reformave kushtetuese, të cilat shumë i hodhën poshtë si të manipuluara. Familja e tij u bë më e pasur dhe mospajtimi u mbyt.
Pas vdekjes së tij, media dhe ekonomia fituan më shumë liri dhe një numër i madh i të burgosurve politikë u liruan gjatë periudhës së reformës, por shumë prej zyrtarëve mbetën në pushtet dhe struktura e qeverisë mbeti e pandryshuar.
Megjithatë, ekspertët besojnë se ka shpresë për një Rusi më paqësore, edhe nëse shanset për një demokraci më të madhe janë të pakta.
“Ka pak mundësi që dikush më luftarak të vijë (pas Putinit), por nuk duhet të presim as dikë liberal,” thotë Galeotti.
“Në rastin më të mirë, ne mund të shpresojmë për një kleptokrat pragmatik që mendon se lufta është e keqe për biznesin dhe për këtë arsye do të kishte shumë interesa në uljen e konfliktit aktual. Aktualisht, kryeministri Mikhail Mishustin ose kryetari i bashkisë së Moskës Sergei Sobyanin mund të bien në këtë përkufizim, por nuk mund të themi se ata do të vijnë ndonjëherë në pushtet.”
Stanovaya beson se teoria me silovikët mund të jetë më pragmatike.
“Putini është vërtet i fiksuar pas misionit të tij historik dhe është shumë emocional për Ukrainën. Mund të jetë më e lehtë për Perëndimin të merret me forcat e sigurisë, sepse ambiciet e tyre janë më të ulëta. Edhe nëse Rusia bëhet antiperëndimore, mund të ketë më shumë hapësirë për marrëveshje”.
Vitin e kaluar, Putin u tha rusëve: “Do të vijë koha kur, shpresoj, do të jem në gjendje të them se një person i tillë është i denjë, për mendimin tim, të jetë në gjendje të udhëheqë një vend kaq të bukur si atdheu ynë Rusia.”
Është e qartë se ajo kohë nuk ka ardhur ende.
