James Landale – BBC
Mes mjegullnajës së luftës, mund të jetë e vështirë të kuptohet saktë se çfarë do të ndodhë në vijim, pasi çdo moment është vendimtar për të përcaktuar fatin e Ukrainës dhe jo vetëm.
Megjithatë, ekspertët po përpiqen të shqyrtojnë se si mund të zhvillohet më tej konflikti në Ukrainë. Cilët janë disa nga skenarët që po shqyrtojnë politikanët dhe planifikuesit ushtarakë? BBC parashtron pesë skenarët më të mundshëm, shumicës prej të cilëve iu referohet si skenarë të zymtë.
1- Luftë e shkurtër
Sipas këtij skenari, Rusia ka gjasa të përshkallëzojë operacionet e saj ushtarake. Forca ajrore ruse – e cila ka luajtur një rol jo shumë të madh deri më tani – fillon sulmet ajrore shkatërruese. Sulmet masive kibernetike përfshijnë Ukrainën, duke synuar infrastrukturën kryesore kombëtare. Furnizimi me energji dhe rrjetet e komunikimit do të ndërpritej. Fatkeqësisht, mijëra civilë vdesin. Pavarësisht rezistencës së guximshme, Kievi bie brenda pak ditësh. Qeveria zëvendësohet me një regjim kukull pro Moskës. Presidenti Zelensky ose vritet ose arratiset në Ukrainën perëndimore apo edhe jashtë shtetit, për të ngritur një qeveri në mërgim. Presidenti Putin shpall fitoren dhe tërheq disa forca, duke lënë pas mjaftueshëm trupa, sa për të mbajtur njëfarë kontrolli në vend. Mijëra refugjatë vazhdojnë të ikin në Perëndim. Ukraina mund t’i bashkohet Bjellorusisë si një shtet “klient” i Moskës.
Ky skenar gjithsesi do të varet nga ndryshimi i disa faktorëve: forcat ruse që mund të forcohen më shumë dhe shpirti i jashtëzakonshëm luftarak i Ukrainës që mund të zbehet. Putini mund të arrijë ndryshimin e regjimit në Kiev dhe fundin e integrimit perëndimor të Ukrainës. Por çdo qeveri proruse do të shihej nga kombi ukrainas si e paligjshme dhe do të rrezikohej nga kryengritjet masive, çka nënkupton se perspektiva për të shpërthyer sërish një konflikt, do të ishte e lartë.
2- Luftë e gjatë
Ndoshta ka më shumë gjasa që ky konflikt të shndërrohet në një luftë të zgjatur. Forcat ruse mund të ngadalësohen, të demoralizohen, të dominojë një logjistikë e dobët dhe një lidership i paaftë. Nga ana tjetër, mund t’ju duhet më shumë kohë për të marrë qytete si Kievi, mbrojtësit e të cilëve po luftojnë në çdo front pa u dorëzuar. Kjo situatë, pasohet nga një rrethim i gjatë. Luftimet mund të ngjasojnë me luftën e gjatë dhe brutale të Rusisë në vitet 1990, për të kapur dhe shkatërruar në masë të madhe Grozny, kryeqytetin e Çeçenisë.
Nga ana tjetër, ndoshta Rusia nuk mund të sigurojë trupa të mjaftueshëm për të mbuluar një vend kaq të madh. Forcat mbrojtëse të Ukrainës shndërrohen në një kryengritje efektive, të motivuar mirë dhe të mbështetur nga popullsia lokale. Perëndimi vazhdon të sigurojë armë dhe municione. Dhe më pas, ndoshta pas shumë vitesh, me një udhëheqje të re në Moskë, forcat ruse largohen përfundimisht nga Ukraina, të mposhtura dhe të gjakosura, ashtu si u larguan paraardhësit e tyre nga Afganistani në vitin 1989, pas një dekade duke luftuar kundër kryengritësve islamikë.
3- Luftë europiane
A është e mundur që kjo luftë të kapërcejë jashtë kufijve të Ukrainës? Presidenti Putin mund të kërkojë të rimarrë më shumë pjesë të ish-Republikave Sovjetike si Moldavia dhe Gjeorgjia, që nuk janë pjesë e NATO-s, ose të gjitha këto llogaritje mund të rezultojnë të gabuara. Presidenti Putin mund të deklarojë se furnizimet e forcave ukrainase me armë perëndimore janë një akt agresioni, për të cilin duhet një kundërpërgjigje. Ai mund të kërcënojë se do të dërgojë trupa në shtetet baltike – që janë anëtarë të NATO-s – si Lituania, për të krijuar një korridor tokësor me enklavën bregdetare ruse të Kaliningradit.
Kjo do të ishte jashtëzakonisht e rrezikshme dhe do të rrezikonte një luftë me NATO-n. Sipas nenit 5 të statutit të aleancës ushtarake, një sulm ndaj një anëtari është një sulm ndaj të gjithëve. Por Putin mund të rrezikonte nëse mendon se kjo do të ishte mënyra e vetme për të shpëtuar lidershipin e tij. Megjithatë, lideri rus po tregon se është i gatshëm të thyejë edhe normat ndërkombëtare të vjetra. E njëjta logjikë mund të zbatohet për përdorimin e armëve bërthamore. Këtë javë, Putin vendosi forcat e tij bërthamore në një nivel më të lartë gatishmërie. Gjithsesi, shumica e analistëve dyshojnë se kjo do të thotë që përdorimi i tyre është i mundshëm ose i afërt.
4- Zgjidhja diplomatike
A mund të ekzistojë, pavarësisht gjithçkaje, një zgjidhje e mundshme diplomatike?
“Armët po flasin, por rruga e dialogut duhet të mbetet gjithmonë e hapur”, tha Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres. Dialogu vazhdon dhe është pikërisht ky skenar që gjithë bota do të dëshironte, në mënyrë që kjo luftë të marrë fund, sa më parë. Presidenti i Francës, Emmanuel Macron, ka folur në telefon me presidentin Putin. Zyrtarët rusë dhe ukrainas janë takuar për bisedime në kufirin me Bjellorusinë dhe vazhdojnë të planifikojnë takime të tjera. Ata mund të mos kenë gjetur gjuhën e përbashkët deri më tani, por duke rënë dakord për të biseduar, Putin duket se të paktën ka pranuar mundësinë e një armëpushimi të negociuar.
Diplomatët thonë se është e rëndësishme që udhëheqësi rus të kuptojë kushtet që i duhet të plotësojë, në mënyrë që sanksionet perëndimore të hiqen. Nga ana tjetër, nëse lufta shkon keq për Rusinë dhe sanksionet fillojnë të shqetësojnë Moskën, atëherë kundërshtimet mund të rriten dhe forcat ushtarake mund të kthehen në shtëpi. Kështu Putini nis e gjykon se vazhdimi i luftës mund të jetë një kërcënim më i madh për udhëheqjen e tij. Kina ka gjasa të ndërhyjë, duke ushtruar presion ndaj Moskës për të bërë kompromis, e duke paralajmëruar se nuk do të blejë naftë dhe gaz rus nëse nuk depërshkallëzohet situata. Putin mund të fillojë të kërkojë një rrugëdalje. Autoritetet ukrainase në një situatë të tillë, duke parë shkatërrimin e vazhdueshëm të vendit të vet, mund të arrijnë në përfundimin se kompromisi politik do të ishte më i mirë se një humbje shkatërruese. Ukraina, mund të pranojë sovranitetin rus mbi Krimenë dhe pjesës së Donbasit. Nga ana tjetër, sipas kësaj ideje, Putini pranon pavarësinë e Ukrainës dhe të drejtën e saj për të thelluar lidhjet me Evropën. Aktualisht, kjo mund të mos duket shumë e mundshme. Megjithatë, një skenar i tillë mund të dalë nga rrënojat e këtij konflikti të rrezikshëm, që po shndërrohet gjithnjë e më shumë i përgjakshëm dhe shkatërrues
5- Rënia e Putinit
Po Vladimir Putin? Kur nisi pushtimin e tij, ai deklaroi: “Ne jemi të gatshëm për çdo rezultat”. Por, çka nëse ky rezultat do të ishte që ai të humbiste pushtetin? Me gjuhën e ashpër që qeveria ruse po përdor, deri më tani, duke mos dhënë asnjë shenjë dorëzimi, duket e paimagjinueshme që ai të tërhiqet. Lawrence Freedman, profesor i Studimeve të Luftës në Kings College, Londër, shkroi këtë javë: “Tani ka po aq të ngjarë që të ketë ndryshim regjimi në Moskë sa dhe në Kiev”. Hipoteza e tij mbështetet në faktet se Putini po ndjek një luftë katastrofike, ku mijëra ushtarë rusë vdesin dhe kombi rus po vuan drejtpërdrejtë sanksionet ekonomike. Kështu, Putin mund të humbasë mbështetjen popullore duke nxitur revolucionin popullor.
Megjithatë, lideri rus, me shumë gjasa do të luajë çdo gur, duke tentuar të përdorë forcat e brendshme të sigurisë ruse, për të shtypur opozitën dhe çdo kryengritje. Kjo mund të shndërrohet në një lëvizje aq të madhe, sa që edhe anëtarët e elitës ushtarake, politike dhe ekonomike të Rusisë, të kthehen kundër tij. Perëndimi po e bën të qartë se nëse Putini largohet dhe zëvendësohet nga një lider më i moderuar, atëherë Rusia do të shohë heqjen e disa sanksioneve dhe rivendosjen e marrëdhënieve normale diplomatike. Sipas kësaj skeme, mund të ketë një grusht shteti të përgjakshëm në pallat dhe Putini të largohet. Edhe ky skenar nuk duket i mundshëm për momentin, por mund të ndodhë nëse njerëzit që kanë përfituar deri më tani nga Putin, nuk do të ndihen të sigurt se ai do të vazhdojë të mbrojë interesat e tyre.
Konkluzioni
Këta skenarë, sigurisht që nuk janë përfundimtarë dhe përcaktues, madje disa prej tyre mund të gërshetohen dhe të sjellin rezultate të tjera nga ato që parashikohen. Por sido që të ndodhë ky konflikt, bota ka ndryshuar. Marrëdhëniet e Rusisë me botën e jashtme do të jenë të ndryshme, ndërsa qëndrimet europiane ndaj sigurisë, si dhe rendi liberal, i bazuar në rregulla ndërkombëtare, do të transformohen përfundimisht.
