Jacquelyn Schneider – Financial Times
Ky vit mund të jetë viti i raketave. Muajin e kaluar, Irani lëshoi rreth 150 prej tyre, shumë prej të cilave u rrëzuan nga ato amerikane dhe izraelite.
Kjo u pasua nga një hakmarrje izraelite, dhe një javë më vonë, një tjetër breshëri raketash si përgjigje nga një grup militant me bazë në Irak (dhe ndoshta i lidhur me Iranin).
Ky vit ka pasur gjithashtu sulme raketore të Houthi-ve ndaj anijeve ndërkombëtare në Lindjen e Mesme, një fushatë raketore ruse në shkallë të gjerë që synon qytetet dhe infrastrukturën energjetike të Ukrainës, dhe sulmet ukrainase ATACMS brenda territorit të pushtuar nga Rusia.
Pse po përdoren raketat tani? Dhe a do të ndryshojnë ato se kush lufton dhe fiton luftërat?
Raketat – armët shtytëse me koka shpërthyese – kanë rrënjët e tyre në raketat gjermane të Luftës së Dytë Botërore.
Gjatë Luftës së Ftohtë, raketat balistike me rreze të gjatë dominuan konkurrencën bërthamore, por vetëm nga mikroprocesori raketat kaluan në fushën e betejës konvencionale.
Lufta e Yom Kipurit e vitit 1973 paralajmëroi një revolucion të drejtuar me saktësi, pasi llogaritja e përmirësuar solli në jetë raketa të reja balistike antitank, anti-ajrore, lundrimi dhe konvencionale.
Këto armë goditëse precize me rreze të gjatë u bënë shtylla kryesore e politikës së jashtme të SHBA-ve gjatë viteve 1990 dhe fillim të viteve 2000.
Me kalimin e kohës, teknologjia e raketave – dikur e disponueshme vetëm për ushtritë më të mira – u bë më e lirë dhe më e aksesueshme. Gama e tyre e gjerë e madhësisë dhe manovrimit u dha përdoruesve mundësinë për të personalizuar arsenalet për nevojat e tyre. Ata, për shembull, mund të zgjedhin midis raketave më të vogla, të cilat janë më të vështira për t’u shënjestruar, dhe varianteve më të mëdha, më pak të manovrueshme, por më vdekjeprurëse.
Duke pasur parasysh këtë fleksibilitet, raketat mund të përshtaten për sulm dhe mbrojtje, të afta të lëshohen nga toka, ajri ose deti.
Ndryshe nga shumë prej dronëve, raketat janë kryesisht të automatizuara ose autonome pas lëshimit, duke kërkuar kështu mbështetje të kufizuar logjistike ose telekomandë.
Mbi të gjitha, raketat – në krahasim me bombat e gravitetit – lejojnë shtetet të nisin sulme nga distanca të gjata, shpesh pa rrezikun e dërgimit të një platforme të drejtuar në territorin e një kundërshtari.
Të gjitha këto karakteristika – disponueshmëria, fleksibiliteti dhe aftësia e tyre për të zbutur rrezikun – i bëjnë raketat një armë të zgjedhur në luftimet moderne.
Por a janë ato aq efektive sa edhe tërheqëse?
Provat janë të përziera. Nuk ka dyshim se raketat kanë revolucionarizuar luftën operacionale.
Përparimet në raketat antitank, kundërajrore dhe kundër anijeve e kanë bërë më të vështirë fshehjen e platformave, duke e bërë luftën në fushëbetejë më të rrezikshme. Pavarësisht këtyre avantazheve, ka prova të kufizuara që raketat mund të kenë një ndikim strategjik vendimtar.
Herë pas here fushatat e goditjes strategjike kanë dështuar. Kohët e fundit, raketat iraniane patën pak ose aspak ndikim në operacionet izraelite në Gaza. Kontrolli i përshkallëzimit është gjithashtu i ndërlikuar.
Raketat zëvendësojnë platformat e shtrenjta dhe të pakta, duke përfituar shtetet pa arsenale të sofistikuara shkatërruesish ose avionësh të fshehtë.
Sulmet me raketa Houthi i kushtuan SHBA-ve dhjetëra miliona dollarë për të kapur dhe për të imponuar shpenzime edhe më të mëdha në ekonominë globale. Edhe raketat iraniane kryesisht të paefektshme mund t’i kushtojnë Izraelit, Amerikës dhe të tjerëve mbi 1 miliard dollarë për t’u mbrojtur.
Raketat rrallëherë mund të fitojnë luftëra vetë, por ato mund të ndryshojnë se kush mund të fillojë luftërat dhe kush mund t’i mbështesë ato.
Për momentin, avantazhi është me shtete të tilla si Irani, Rusia dhe Koreja e Veriut. Por ata duhet të jenë të kujdesshëm.
Ata mund të fillojnë pa dashje një luftë që nuk kanë arsenalin për ta fituar.
