Në më pak se pesë vite, Partia Laburiste në opozitë ka kaluar nga humbja masive në favorite për të fituar zgjedhjet muajin e ardshëm. Por si ia arriti?
Mark Landler – New York Times
Dy javë para një zgjedhjeje që pritet ta katapultojë atë në zyrën e ‘10 Downing Street’, lideri i Partisë Laburiste të Britanisë, Keir Starmer, është në majë të gishtave në gjurmët e fushatës, praktikuesi më i fundit i “Ming vase strategy”.
Fraza, e cila i referohet një politikani që i shmanget me zell gabimeve për të mbrojtur një epërsi në sondazhe, i atribuohet Roy Jenkins, një politikani britanik, i cili krahasoi një kandidat të mëparshëm laburist, Tony Blair, në prag të rrëshqitjes së tij të vitit 1997, si një burrë që është “duke mbajtur një vazo të çmuar Ming në një dysheme shumë të lëmuar”.
Në të vërtetë, Starmer e ka mbajtur vazon për shumë më gjatë se kjo fushatë gjashtëjavore.
Ai ka ushqyer epërsinë dyshifrore të partisë së tij në votime për më shumë se 18 muaj, duke ripozicionuar në mënyrë metodike laburistët si një alternativë të besueshme të qendrës së majtë ndaj konservatorëve të ndarë, të çrregullt, ndonjëherë ekstremistë.
Është kulmi i një projekti të jashtëzakonshëm katërvjeçar, në të cilin Starmer, 61 vjeç, spastroi paraardhësin e tij të krahut të majtë, Jeremy Corbyn, dhe besnikët e tij; shkoi pas antisemitizmit që kishte kontaminuar radhët e partisë; dhe i tërhoqi politikat e saj ekonomike dhe të sigurisë kombëtare më pranë qendrës.
“Kur u bë lider për herë të parë në vitin 2020, ai nisi të hiqte të gjitha negativet që i pengonin njerëzit të votonin laburistët në vitin 2019”, ka thënë Steven Fielding, një profesor i historisë politike në Universitetin e Nottingham.
Si rezultat, “ai ka qenë në gjendje të zgjerojë grupin e votuesve”.
Robert Ford, një profesor i shkencave politike në Universitetin e Mançesterit, ka thënë se “katër vjet më parë, Keir Starmer në thelb po ofronte Corbynizimin me një fytyrë njerëzore – dhe ai i hodhi poshtë të gjitha këto. Ai është zhvendosur në qendër sepse stimujt kanë lëvizur atje dhe audienca ka lëvizur atje”.
Është joshëse të krahasohet ribërja e Partisë Laburiste nga Starmer me atë të Blair në vitet 1990.
Të dy e nxorën partinë e tyre nga shkretëtira politike duke e riemërtuar si miqësore për biznesin, më shumë për mundësitë ekonomike sesa për liberalizmin e taksave dhe shpenzimeve apo rishpërndarjen e pasurisë së stilit socialist.
Laburistët e rinj të Blair i zbutën lidhjet midis partisë dhe sindikatave, ashtu siç Starmer hodhi poshtë premtimin e Corbyn për rinacionalizimin e rrjetit energjetik të Britanisë.
Megjithatë, analistët thonë se ka dallime të thella midis Laburistëve të Ri të vitit 1997 dhe Partisë Laburiste të sotme.
Blair bëri fushatë si një apostull i ekonomisë globale, i cili besonte se qeveria nuk duhet të ndërhynte në tregje.
Starmer mori një qasje shumë më aktiviste, duke argumentuar se një rol i fortë shtetëror është kritik për ofrimin e sigurisë ekonomike për njerëzit e klasës punëtore.
Siguria është një mantra që kalon përmes mesazheve të Laburistëve, nga ekonomia te imigracioni dhe siguria kombëtare.
Kjo pasqyron pikëpamjen e Starmer për një botë që është bërë ekonomikisht më e trazuar që nga kriza financiare e vitit 2009 dhe gjeopolitikisht më e rrezikshme që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia.
“Vetë themeli i çdo qeverie të mirë është siguria ekonomike, siguria kufitare, siguria kombëtare”, ka thënë Starmer në fjalimin e tij të parë të fushatës së madhe muajin e kaluar në qytetin bregdetar të Lancing.
“Ky është themeli, themeli mbi të cilin do të ndërtohet manifesti ynë dhe hapat tanë të parë”.
Kontrasti midis Starmer dhe Blair, sipas profesor Fielding, është i ngjashëm me atë midis ish-presidentit Bill Clinton, i cili predikoi virtytet e tregtisë së lirë dhe ekonomisë globale, dhe presidentit Biden, i cili ka shmangur marrëveshjet tregtare në favor të marrëveshjeve të mëdha.
“Blair ishte me të vërtetë një liberal globalizues: tregtia e lirë, rritja ekonomike, dinamizmi është i mirë, përçarja është e mirë”, ka shtuar profesor Ford.
“Botëkuptimi i Starmer është shumë i ndryshëm: ai mendon se ndryshimi duhet të menaxhohet dhe kontrollohet”.
Starmer, ashtu si Biden, do të trashëgojë një ekonomi që ende po largon efektet e pandemisë.
Rritja e Britanisë ka pasuar atë të SHBA-ve dhe shërbimet e saj publike, veçanërisht Shërbimi Kombëtar i Shëndetit i nderuar, janë varfëruar pas viteve të kursimit fiskal nën qeveritë e udhëhequra nga konservatorët.
Një qeveri laburiste do të funksionojë nën kufizime të rrepta financiare, gjë që ka ngritur pyetje nëse Starmer do t’i duhet të rrisë taksat për të paguar investimet e premtuara dhe shërbime të tjera publike.
Ai ka lëshuar një premtim të plotë për të mos rritur taksat për “njerëzit që punojnë”.
Por laburistët pritet të rrisin taksat për kompanitë e naftës dhe gazit, firmat e kapitalit privat dhe të huajt me të ardhura të larta që jetojnë në Britani.
Ai gjithashtu do të heqë një ulje tatimore për shkollat private, një lëvizje që thotë se do të paguajë për 6 mijë e 500 mësues të shkollave publike shtesë.
Premtimi i laburistëve për të qenë të kujdesshëm fiskal është personifikuar nga Rachel Reeves, e cila do të ishte kancelare e Thesarit në qeverinë e re.
Dikur bankiere dhe ekonomiste në Bankën e Anglisë, Reeves konfirmoi shkurtin e kaluar se partia do të zvogëlonte politikën e saj ambicioze klimatike, e parashikuar të kushtonte 28 miliardë paund në vit, derisa financat e Britanisë të stabilizoheshin.
Ky ndryshim u llogarit për të mbrojtur Laburistët nga akuzat se do të drejtonte një qeveri me taksa dhe shpenzime, megjithëse kryeministri Rishi Sunak ende e akuzon atë se planifikon të rrisë taksat mbi familjet – një pretendim që laburistët e kundërshtojnë.
Reeves është pjesë e një rrethi të brendshëm rreth Starmer që pasqyron instinktet e tij të moderuara.
Disa prej tyre refuzuan të shërbenin nën drejtimin e Corbyn, megjithëse siç vërejnë kundërshtarët e Starmer, ai ishte në ekipin e paraardhësit të tij.
“Këta njerëz po u sinjalizojnë më shumë votuesve të qendrës se kjo është një Parti Laburiste me të cilën mund të ndiheni relativisht rehat”, ka thënë Jill Rutter, një studiuese e lartë në Britaninë e Madhe në një Evropë në Ndryshim, një grup kërkimor.
Starmer gjithashtu nuk ka treguar interes për të rilidhur debatin e hidhur mbi Brexit.
Ai ka përjashtuar mundësinë e kthimit në Bashkimin Evropian, megjithëse ka hapur derën për një marrëdhënie më të ngushtë tregtare me Brukselin.
Konservatorët e përdorën këtë çështje në avantazhin e tyre në vitin 2019 duke premtuar se do të “përfundojnë Brexit”.
Edhe në politikën e jashtme, Starmer ka punuar për të vaksinuar laburistët nga akuzat për mungesë patriotizmi që i përndiqnin nën drejtimin e zotit Corbyn, i cili dikur ka thënë se shpresonte të shihte shpërbërjen e aleancës së NATO-s.
Starmer është zotuar të rrisë shpenzimet për ushtrinë dhe të ruajë mbështetjen e palëkundur të Britanisë për Ukrainën.
Ai gjithashtu ka mbështetur ngushtë mbështetjen e qeverisë konservatore për Izraelin në luftën në Gaza.
Kjo është në përputhje me fushatën e tij për të çliruar laburistët nga antisemitizmi, megjithëse ka larguar disa mbështetës myslimanë dhe duket si një nga pengesat e vetme të partisë në zgjedhjet e 4 korrikut.
Nga të gjitha arsyet që laburistët duken më të zgjedhur, thonë analistët, më e madhja mund të jetë thjesht kolapsi i kundërshtarëve të saj, jo vetëm Konservatorëve por edhe Partisë Kombëtare Skoceze, e cila është diskredituar nga një skandal financiar që përfshin ish-udhëheqësit e saj.
Pak analistë do të kishin parashikuar, në vazhdën e humbjes dërrmuese të Laburistëve në vitin 2019, se do të ishte në majë të pushtetit kombëtar sot.
“Keir Starmer ka qenë jashtëzakonisht me fat”, sipas Rutter.
“Ai ka arritur të rehabilitojë Partinë e Punës në të njëjtin moment që kundërshtarët e tij kanë ulur ndjeshëm ofertën e tyre për votuesit”.
