Presidenca e Francës ka shprehur ngushëllimet për ndarjen nga jeta të shkrimtarit Ismail Kadare, i cili humbi jetën të hënën pas një arresti kardiak.
Pallati Presidencial i Francës i ka kushtuar rreshta të gjata jetës dhe veprës së kolosit të letrave shqipe, si një shkrimtar që jetën e tij pas viteve ’90 e ndau mes Tiranës e Parisit.
Një njeri të lirë që jetoi në kohën e regjimit diktatorial, e përshkruan Ismail Kadarenë Presidenca e Francës.
NJOFTIMI I PRESIDENCËS FRANCEZE
Sot (1 Korrik 2024) u nda nga jeta një shkrimtar që mishëroi, me jetën, me veprën dhe me personalitetin e tij, pasurimin e dialogut, forcën e shpirtit europian dhe vokacionin mikpritës të Francës. Shkrimtari franko-shqiptar Ismael Kadare u largua nga ne këtë të hënë.
Ai ishte një nga ata për të cilët të shkruash është luftë; një nga ata që çdo fjalë u shkëputet nga heshtja, një nga ata që çdo rresht rrezikon t’u shtohet minutave, një nga ata që çdo roman kërcënon të jetë epitafi i karrierës së tyre.
Ai jetoi dhe krijoi si njeri i lirë, në një vend që nuk ishte: Shqipërinë komuniste të pasluftës, nën regjimin e hekurt të Enver Hoxhës.
Por zbulimi i letërsisë i hapi adoleshentit brigjet e një bote të re. Duke lexuar Servantesin, Homerin dhe Gogolin, ai ndërtoi rezistencën e tij intelektuale. Aq sa i rrëshqiti indoktrinimi i profesorëve të letërsisë në Universitetin e Tiranës si dhe në Institutin Gorki në Moskë, tempullin e letërsisë zyrtare.
Në vend që të bashkohej me radhët e “trupës elitare të realizmit socialist”, siç quhej, ai u bashkua me luftëtarët e rezistencës së stilit të lirisë. Romani i tij madhështor i vitit 1963, ‘Gjenerali i ushtrisë së vdekur’, tema e tij ishte shqetësuese, ëndrra e tij pengoi etiketat komuniste: zhvarrosja e ushtarëve nga Lufta e Dytë Botërore para një prifti dhe një ushtari italian, nën pushtetin shqiptar.
Nga ana tjetër, Përbindëshi, në vitin 1965 dhe Dimri i vetmisë së madhe, në 1973 denoncuan shtypjen intelektuale të Tiranës në atë kohë. Dy herë i akuzuar për nxitje rebelimi, ai iu nënshtrua një periudhe pune krahu në një fshat të thellë.
Pas Pallatit të Ëndrrave, në vitin 1981, ai u konsiderua “armik i popullit”. I ndaluar nga publikimi, ai vendosi të kërkojë azil politik. Kështu ai iu drejtua vendit që kishte qenë i pari që përktheu librat e tij, i pari që u bë i apasionuar pas punës së tij përtej kufijve të tij. Me botuesin e tij Claude Durand, kreun e Éditions Fayard, ai planifikoi një arratisje të madhe në Francë në vitin 1990, një tjetër goditje në murin e diktaturës. Në Tiranë, largimi i tij çoi në protestat e para studentore në më shumë se 40 vjet.
Që atëherë, nga kryeqyteti i Francës në atë të një Shqipërie të kthyer në demokraci dhe më në fund të rikthyer në vetvete, ai e ndau ekzistencën e tij mes fjalëve dhe gjërave, njerëzve dhe vendeve. Nga shëtitjet e tij në Tiranën e rizbuluar, nga kjo tryezë në kafenenë Rostand ku çdo mëngjes vendoste fletoren dhe stilolapsin, lindën tekste të përjetshme, në udhëkryqet e miteve dhe botëve, nga imagjinata e piramidës së Keopsit në atë të Tiranës, midis portave të Luksemburgut, brigjeve të Cornwall dhe mureve të Trojës. Ata vazhdimisht na kujtojnë se si Evropa është kontinenti i përbashkët, se si historia e saj është e përbashkët.
Presidenti i Republikës përshëndet një shpirt të lirë, i cili mori pjesë në këtë zgjim të madh të popullit që ngriti perden e hekurt dhe nderoi Francën duke e marrë atë si azil të krijimit të tij. Ai u drejton ngushëllimet e tij të përzemërta të dashurve të tij, lexuesve të tij dhe popullit shqiptar.
