Pak para mbylljes së vitit të Coronës, vitit 2020, shkrimtari bullgar Georgi Gospodinov na jep zemër që të festojmë lindjen e Krishtit dhe fitoren e jetës.
Në një prej dimrave të kaluar, atë dimër kur lindi ime bijë, im atë dhe ime më u nisën nga një qytezë e vogël periferike në Bullgarinë jugore për të ardhur tek ne në Sofje. Ata donin medoemos të shihnin beben. Kështu i hipën një treni, të parin që mund të merrnin, erdhën në banesën tonë dhe u lanë mirë e mirë. Pastaj filluan të qëndronin si të ngrirë në pragun e derës që të çonte tek dhoma e fëmijës.
Ata kishin qenë gjithë natën në rrugë me trenin bullgar, të ngadaltë si karvanet e deveve, ashtu siç kanë qenë në rrugë tre mbretërit shenjtorë, që ylli i Betlehemit i drejtoi tek Jezu Krishti.
Natyrisht që ata kishin marrë me vete edhe dhurata, jo flori, temjan dhe mirrë, por ime ëmë kishte futur në një kutizë të vogël që ia dha fëmijës, unazën e floririt që ia kishte pas lënë e ëma dhe ca monedha të vjetra argjëndi. Im atë kishte zbukuruar një “Surwatschka”, një degë peme, që sipas traditës iu jepet fëmijëve për Krishtlindje.
Unë rrija duke parë këtë skenë duke kuptuar rëndësinë e saj. Shkrimtari Jorge Luis Borges do të thoshte në këto raste se ndodhi, u bë edhe një lindje, siç thoshte kur duhej përsëritur një skenë tjetër. Mua mu bë e qartë, ajo që të gjithë prindërit e dinë: Çdo lindje është Lindje Krishti. Në miniaturë. Për familjen. Një fitore e brishtë e jetës.
Ime ëmë dhe im atë qëndronin me drojë dhe të lumtur si tre shenjtorët e Betlhemit në prag të derës së dhomës dhe i bënin nderimet fëmijës. Mbase kjo nuk është fjala e duhur, por sidoqoftë ata kishin respekt për të. Bebja e vogël sa një pikë, qante pa pushim dhe vuante nga verdhëza që zë të sapolindurit. Prindërit e mi ulën kokat dhe bënë diçka që unë nuk e prisja: Ata i puthën dorën fëmijës. Në kulturën patriarkale të Bullgarisë, zakonisht ndodh e kundërta: Të rinjtë i puthin dorën të moshuarve, u përulen dhe tregojnë respekt.
Kjo ishte mrekullia e lindjes.
Lindja i ndryshon të gjitha. Prindërit e mi bënë me kujdes disa hapa. Me aq përkujdesje, sikur donin t’i përuleshin dikujt që vinte nga një botë tjetër. (Dhe ta themi mes nesh, vërtet që kështu ishte: Fëmija erdhi vërtet nga një botë tjerë. Në rrugë nëntë muaj me radhë, deri sa erdhi këtu.)
Unë nuk i kisha parë prindërit e mi kurrë në atë gjendje. Po, ata kanë qenë njerëzit më të mirë që kam takuar ndonjëherë, por ne fëmijët nuk na përkëdhelnin shumë. Nuk na llastonin. Të na puthnin dorën? Mos e dhëntë Zoti! Në Bullgarinë komuniste dashuri ne fëmijëve na jepej pa shumë rituale, ne ishim thjeshtë ato gjërat e vogla që duhet të mësojnë ku e kanë vendin. Dhe ky vend nuk ishte me të rriturit. Prej nesh priteshin dy ose tri gjëra: të silleshim mirë, të mësonim mirë dhe të mos tregonim jashtë çfarë dëgjonim në shtëpi. Dhe të mos kërkonim shumë gjëra kur bëhej pazari, sepse paratë nuk ishin me shumicë, këtë e dinim të gjithë.
Lotët e gjyshes sime
Secili prej nesh, edhe më të varfërit, kanë kujtime nga festa e Krishtlindjeve në kohën e fëmijërisë, megjithëse ato festoheshin fshehurazi. Gjyshja ime, që ishte marrë si fëmijë jetim për t’u rritur nga prindër kujdestarë, më ka pas treguar se një darkë të Shenjtë ajo shkoi në një haur, përqafoi një qingj të sapolindur dhe qau. Duke treguar këtë ajo qante sërish dhe thoshte, se nuk ka për ta harruar kurrë atë qingj. Pa qenë e vetëdijshme ajo tregonte një skenë nga bibla.
Unë vetë kujtoj gjithnjë një pemë Krishtlindjesh që ime ëmë e zbukuronte bashkë me mua me poça xhami dhe qirinj të vërtetë. Po ashtu se si im atë dhe gjyshi vinin në shtëpi të veshur me pallto pellushi, se si shkundnin borën nga pallto, deri sa dhoma bëhej e bardhë.
Përbërësit e Krishtlindjeve
Unë nuk do e harroj kurrë lojën e dritave, sobën dhe kandilin me vaj. Ose, se si dal nga krevati fshehurazi, për të dëgjuar bisedat e të mëdhenjve. Ose se si zhytesha tek një libër përrallash të Andersenit, me figura të bukura.
Krishtlindje pa vajzën e vogël me shkrepse, ushtarin prej kallaji ose mjellmat e egra nuk ka pasur.
Kur prindërit e mi morën rrugën për t’u kthyer në shtëpi atë dimër, im atë më pëshpëriti në vesh: “Uroj të jetoj edhe nja dy –tre vjet, që ky fëmijë të më ruajë në kujtesë. Kjo është vetëm ajo që dua.” Ai ndodhej para një operacioni, dhe kjo ishte ëndrra e tij, vizioni i tij për përjetësinë, që të ruhej në kujtesën e një fëmije. Dhe mrekullia ndodhi, sëmundja e pashërueshme u zhduk. Që nga ajo kohë kanë kaluar më shumë se dhjetë vjet, ime bijë është adoleshente tani, dhe im atë beson me gjithë shpirt se ajo i ka shpëtuar jetën.
Jezusi, Maria dhe Jozefi
Këto janë mrekulli të vogla, personale. Por në fakt të gjitha mrekullitë janë të vogla dhe personale. Unë nuk doja ta tregoja këtë histori një herë tjetër, por doja ta tregoja tani, në një kohë kur ne jemi frikësuar shumë për njerëzit tanë të dashur. Nganjëherë nuk bën dot asgjë tjetër veçse t’i ngushëllosh dhe t’u thuash sa shumë i do. Ekziston vetëm kjo ditë, ku ne të gjithë, pavarësisht çfarë jemi gjatë gjithë vitit, shefa apo zëvendësa, punëtorë, gazetarë, të përçmuar, të fyer, fyersa, uëritësa apo që na kanë uëritur, heronj apo patriotë, bullgarë apo europianë, mund të heqim dorë nga kjo gjë. Dita, në të cilën ne jemi thjeshtë fëmijët e prindërve tanë dhe prindërit e fëmijëve tanë.
Kjo festë është aq e bukur, sepse ne festojmë ardhjen e një fëmije. Dhe aty ku ka një fëmijë, aty bëhen të gjithë fëmijë. Dhe për mamatë dhe baballarët. Çdo njeri është Jezus, Mari dhe Jozef. Kjo nuk është blasfemi. Ky është kuptimi i mrekullisë së jetës. Dhe mrekullia është çështje shumë personale.
Georgi Gospodinov (lindur 1968) është shkrimtari bashkëkohor bullgar, që është përkthyer më shumë në gjuhë të tjera. Ai ka marrë mes të tjerash Çmimin Angelus në letërsi. Aktualisht ai ndodhet në Berlin, ku merr pjesë në kolegjin shkencor, Wissenschaftskolleg zu Berlin./ DW
