Kaliningrad, vendi ku Rusia mban armë bërthamore është një hapësirë në zemër të Evropës.
Evropa së fundmi u trondit nga njoftimi i Dmitry Medvedev, një nga ndihmësit më të afërt të Vladimir Putin, ku tha se vendi do të instalonte raketa hipersonike dhe armë bërthamore në enklavën e Kaliningradit nëse Suedia dhe Finlanda i bashkohen NATO-s.
Por cila është saktësisht historia e Rusisë dhe Kaliningradit, territorit më perëndimor të Rusisë, të cilin Kremlini po e përdor për të trembur Evropën prej vitesh për shkak të afërsisë me qytetet më të mëdha të Evropës?
Bashkimi Sovjetik ia mori Gjermanisë Kaliningradin në fund të Luftës së Dytë Botërore. Kaliningrad, Konigsberg i atëhershëm ishte pjesë e Gjermanisë së Hitlerit, dhe më parë Republika e Vajmarit dhe Mbretëria e Prusisë. Në mesin e shekullit të 18-të me luftën shtatëvjeçare, qyteti ishte nën pushtimin e Perandorisë Ruse, por shpejt u kthye në Prusi. Gjermania u detyrua të hiqte dorë nga pjesë të mëdha të vendit të saj në fund të Luftës së Dytë Botërore. Në Potsdam, Britania e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara i dhanë pa diskutim këtë territor sovjetikëve, të cilët kishin pushtuar atje disa muaj më parë.
Konferenca e Potsdamit u mbajt në korrik dhe gusht 1945, menjëherë pasi Gjermania ra në duart e forcave sovjetike, britanike dhe amerikane. Stalini ishte i vendosur të hakmerrej ndaj Gjermanisë në lindje, dhe kryeministri britanik Winston Churchill dhe presidenti i SHBA-së Harry Truman ranë dakord që Gjermania të humbiste një pjesë të territorit të saj.
Qyteti gjerman u shndërrua në rus, por pse i duhej Stalinit Kaliningrad? Para së gjithash, ai mori një port që nuk do të kërcënohet nga akulli i përhershëm. Ishte shumë e rëndësishme për marinën dhe tregtinë sovjetike. Sipas analistëve, përmes Kaliningradit, BRSS mori vendndodhjen e përsosur për të nisur një sulm ose për t’u tërhequr. Duke kontrolluar këtë qytet, sovjetikët ndiheshin më të sigurt.
Në Konferencën e Teheranit në vitin 1943, Stalini tha se Rusia nuk kishte një port në Detin Baltik që mund të funksiononte gjatë gjithë vitit. “Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë për një pjesë të Prusisë Lindore dhe portin e Koenigsberg, si dhe Memel (tani qyteti lituanez Klapeida). Ai shtoi se historikisht është një vend sllav.
Ajo që donte ishte të kthente një qytet tërësisht gjerman në qytet rus, siç është sot Kaliningrad. Stalini sulmoi këtë zonë me një ushtri prej një milion e gjysmë ushtarësh. Beteja për Kaliningrad vrau 25,000 civilë dhe dëboi një numër jashtëzakonisht të madh gjermanësh.
Para luftës, qyteti numëronte 375,000 njerëz. Ai e priti përfundimin e luftës me më pak se 65 mijë njerëz. Gjermanët që mbetën, sipas të dhënave historike, u përballën me abuzim dhe skllavëri gjatë viteve në vijim.
Tashmë në vitin 1946, qyteti u riemërua Kaliningrad dhe u emërua pas Mikhail Kalinin, një revolucionar bolshevik me ndikim që kishte një vend të rëndësishëm në Revolucionin e Tetorit dhe vdiq në fillim të atij viti.
Aq sa ishte i rëndësishëm për Stalinin, Kaliningrad tashmë është edhe më i rëndësishëm për Putinin, i cili tani ka një pikë të rëndësishme strategjike në këtë qytet.
Kremlini zyrtar dërgoi mesazhe se Kaliningrad do të ishte Hong Kongu rus, por nuk u bë kurrë i tillë. Në ato vite, Kaliningrad konsiderohej si një lloj ure për në Evropë, si pikë ku takohen lindja dhe perëndimi. Sot, ajo është vetëm baza kryesore e Flotës Ruse Baltike dhe vendi nga i cili Rusia kërcënon pjesën tjetër të Evropës. Përveç kësaj, askush nuk e do Kaliningradin përveç Rusisë. Polonia dhe Lituania kufizohen me rajonin e Kaliningradit, ata kurrë nuk e kërkuan atë territor. Gjermania nuk bëri të njëjtën gjë. Ajo shkoi aq larg sa hoqi dorë nga kërkesat e saj historike si pjesë e një traktati që e lejoi atë të ribashkohej. Kaliningradi i rimilitarizuar përbën një sfidë serioze dhe të gjerë jo vetëm për lojtarët rajonalë, por edhe për marrëdhëniet transatlantike.
Tashmë që prej 2 muajsh Rusia ka pushtuar Ukrainën kjo zonë ka filluar të përmendet, kur bëhet fjalë për kërcënimet bërthamore. Mirëpo nuk është hera e parë që Kaliningrad përmendet në kuadër të armëve bërthamore, si dhe ushtrimeve ushtarake. Në vitin 2017, Rusia dhe Kina, për shembull, filluan stërvitjet e përbashkëta detare në Detin Baltik, në portin e Baltiysk, i cili është pjesë e kësaj enklavë, që ishte hera e parë që anijet luftarake kineze vizituan Baltikun.
Një vit më parë, Rusia kishte vendosur sistemin e mbrojtjes raketore S-400 dhe raketat balistike Iskander. Ishte një veprim i Moskës në përgjigje të planit të mbrojtjes raketore të SHBA-së në Evropën Lindore. Iskander është një raketë që mund të mbajë një kokë bërthamore. Gama e saj zyrtare është 500 kilometra, por disa ekspertë ushtarakë perëndimorë besojnë se është shumë më e madhe në realitet./Abc
