Nga The Economist
Pothuajse 25 vite më parë, The Economist e quante Gjermaninë ‘pacienti i Europës’. Kombinimi i ribashkimit, tregut të keq të punës dhe rënien e kërkesës për eksporte, rrënuan ekonominë. Pastaj një sërë reformash në fillim të viteve 2000 sollën një epokë të artë. Gjermania u bë zili e kolegëve të saj. Jo vetëm që trenat funksionuan në kohë, por, me teknologjinë mbresëlënëse në botë, vendi u dallua gjithashtu si një central elektrik. Megjithatë, ndërsa Gjermania ka përparuar, bota ka vazhduar të ecë. Si rezultat, Gjermania ka mbetur përsëri mbrapa.
Ekonomia më e madhe e Europës është kthyer nga një udhëheqës i rritjes ekonomike, në një të prapambetur. Midis 2006-s dhe 2017-s ajo tejkaloi homologët e saj të mëdhenj dhe mbajti ritmin me Amerikën. Megjithatë sot ajo sapo ka përjetuar tremujorin e tretë të tkurrjes ose stanjacionit dhe mund të përfundojë të jetë e vetmja ekonomi e madhe që do të bie në vitin 2023. Problemet nuk qëndrojnë vetëm këtu dhe tani. Sipas FMN-së, Gjermania do të rritet më ngadalë se Amerika, Britania, Franca dhe Spanja gjatë pesë viteve të ardhshme gjithashtu.
Gjithsesi, gjërat nuk janë aq alarmante sa në vitin 1999. Papunësia sot është rreth 3%; vendi është më i pasur dhe më i hapur. Por gjermanët ankohen gjithnjë e më shumë se vendi i tyre nuk po funksionon siç duhet. Katër nga pesë u thonë anketave se Gjermania nuk është një vend i drejtë për të jetuar. Trenat tani lëvizin në mënyrë kaq serike pas orës sa që Zvicra i ka ndaluar ata që vonojnë të hyjnë në rrjetin e saj. Pasi u bllokua jashtë vendit për herë të dytë këtë verë pasi avioni i saj i vjetër zyrtar nuk funksionoi, Annalena Baerbock, ministrja e Jashtme, ndërpreu një udhëtim në Australi.
Për vite me radhë, performanca më e mirë e Gjermanisë në industritë e vjetra rezultoi me mungesën e investimeve në industri të reja. Vetëkënaqësia dhe një fiksim me maturinë fiskale çuan në shumë pak investime publike, dhe jo vetëm në Deutsche Bahn dhe Bundesëehr. Në përgjithësi, investimi i vendit në teknologjinë e informacionit si pjesë e PBB-së është më pak se gjysma e investimeve në Amerikë dhe Francë. Konservatorizmi burokratik gjithashtu po e pengon. Marrja e një licence për të drejtuar një biznes kërkon 120 ditë – dy herë më shumë se mesatarja e OECD. Kësaj i shtohen edhe përkeqësimi i gjeopolitikës, vështirësia e eliminimit të emetimeve të karbonit dhe vuajtjet e një popullsie në plakje.
Gjeopolitika do të thotë se prodhimi mund të mos jetë më ‘mushka’ e parave që ishte dikur. Nga të gjitha ekonomitë e mëdha perëndimore, Gjermania është më e ekspozuara ndaj Kinës. Vitin e kaluar tregtia mes të dyve arriti në 314 miliardë dollarë. Ajo marrëdhënie dikur drejtohej nga motivi i fitimit; tani gjerat jane me te komplikuara. Në Kinë prodhuesit gjermanë të makinave po humbasin betejën për pjesën e tregut kundër konkurrentëve të rritur në vend. Dhe në zona më të ndjeshme, ndërsa Perëndimi “çrrezikon” lidhjet e tij me Kinën, disa mund të ndërpriten krejtësisht. Ndërkohë, një përleshje për prodhim të avancuar dhe zinxhirë të fuqishëm furnizimi po lëshon një lumë subvencionesh për të nxitur industrinë e rritur që ose do të kërcënojë firmat gjermane ose do të kërkojë subvencione brenda Bashkimit Europian.
Një tjetër vështirësi vjen nga tranzicioni i energjisë. Sektori industrial i Gjermanisë përdor gati dy herë më shumë energji se sa më i madhi në Evropë dhe konsumatorët e tij kanë një gjurmë karboni shumë më të madhe sesa ata në Francë apo Itali. Gazi i lirë rus nuk është më një opsion dhe vendi, në një autogol spektakolar, është larguar nga energjia bërthamore (shih seksionin e Evropës). Mungesa e investimeve në rrjete dhe një sistem i ngadaltë i lejeve po pengojnë kalimin drejt energjisë së lirë të rinovueshme, duke kërcënuar t’i bëjë prodhuesit më pak konkurrues.
Gjermanisë, gjithashtu, gjithnjë e më shumë i mungon talenti që i nevojitet. Një bebe bum pas Luftës së Dytë Botërore do të thotë se 2 milionë punëtorë, në rrjet, do të dalin në pension gjatë pesë viteve të ardhshme. Megjithëse vendi ka tërhequr pothuajse 1.1 milion refugjatë ukrainas, shumë prej tyre janë fëmijë dhe gra që nuk punojnë, të cilët së shpejti mund të kthehen në shtëpi. Tashmë, dy të pestat e punëdhënësve thonë se po luftojnë për të gjetur punëtorë të kualifikuar. Kjo nuk është vetëm ankesa: shteti i Berlinit nuk mund të plotësojë as gjysmën e vendeve vakante të mësimdhënies me staf të kualifikuar.
Që Gjermania të lulëzojë në një botë më të fragmentuar, më të gjelbër dhe të plakur, modeli i saj ekonomik do të duhet të përshtatet. Megjithatë, ndërsa papunësia e lartë e detyroi koalicionin e Gerhard Schröder-it të vinte në veprim në vitet 1990, këmbanat e alarmit janë më të lehta për t’u injoruar këtë herë. Pak në qeverinë e sotme, të përbërë nga socialdemokratët, liberalët demokratë të lirë dhe të Gjelbërit, e pranojnë shkallën e detyrës. Edhe nëse do ta bënin, koalicioni është aq i përçarë sa partitë do të luftonin për të rënë dakord për një zgjidhje. Për më tepër, Alternative für Deutschland, një parti populiste e ekstremit të djathtë, po voton me 20% në nivel kombëtar dhe mund të fitojë disa zgjedhje shtetërore vitin e ardhshëm. Pak në qeveri do të propozojnë ndryshime rrënjësore nga frika se do të luajnë në duart e saj.
Prandaj, tundimi mund të jetë t’i përmbahemi mënyrave të vjetra të të bërit gjëra. Por kjo nuk do ta kthente kulmin e Gjermanisë. As nuk do të shuante vërshimin e sfidave ndaj status quo-së. Kina do të vazhdojë të zhvillohet dhe të konkurrojë, dhe heqja e rrezikut, dekarbonizimi dhe demografia nuk mund të urohen thjesht.
Në vend që të vrapojnë të frikësuar, politikanët duhet të shikojnë përpara, duke nxitur firma, infrastrukturë dhe talente të reja. Përqafimi i teknologjisë do të ishte një dhuratë për firmat dhe industritë e reja. Një burokraci e digjitalizuar do të bënte mrekulli për firmat më të vogla të cilave u mungon kapaciteti për të plotësuar një sërë dokumentesh. Reforma e mëtejshme e lejeve do të ndihmonte për të siguruar që infrastruktura të ndërtohet shpejt dhe në buxhet. Paratë gjithashtu kanë rëndësi. Shumë shpesh infrastruktura ka vuajtur pasi qeveria ka bërë një fetish me rregullat e saj të buxhetit të balancuar. Megjithëse Gjermania nuk mund të shpenzojë aq lirshëm sa mund të kishte në vitet 2010, kur normat e interesit ishin të ulëta, heqja dorë nga investimet si një mënyrë për të frenuar shpenzimet e tepërta është një ekonomi e rreme.
Agjenda 2030
Po aq e rëndësishme do të jetë edhe tërheqja e talenteve të reja. Gjermania ka liberalizuar rregullat e saj të imigracionit, por procesi i vizave është ende i akullt dhe Gjermania është më mirë në pritjen e refugjatëve sesa profesionistët. Tërheqja e emigrantëve më të aftë mund të ushqejë edhe talentin e rritur në vend, nëse do të ndihmonte në trajtimin e mungesës kronike të mësuesve. Në një vend qeverie koalicioni dhe burokratësh të kujdesshëm, asnjë nga këto nuk do të jetë e lehtë. Megjithatë, dy dekada më parë, Gjermania bëri një transformim të jashtëzakonshëm me në një efekt të jashtëzakonshëm. Është koha për një vizitë tjetër në spital.
