Sytë janë pasqyra e shpirtit, thotë një citim i përjetshëm. Dhe ndërsa sytë tuaj mund të japin një paraqitje të shkurtër se çfarë lloj personi jeni, origjina e ngjyrës së syve është magjepsëse dhe madje misterioze.
Ngjyra e syve i referohet ngjyrës së irisit, pjesës me ngjyrë të syrit që rrethon bebëzën. Bebëza juaj është vrima e vogël e zezë në mes. “Ngjyra e syve tuaj është si shenja e gishtit tuaj. Askush tjetër në botë nuk ka saktësisht të njëjtën ngjyrë të syve si ju,” tha Klinika e Cleveland.
Ngjyra e syve varet nga sasia, lloji dhe shpërndarja e melaninës ose pigmentit në irisin e syrit, tha Blair Stevens, këshilltare klinike gjenetike dhe drejtore e këshillimit gjenetik para lindjes.
“Prodhimi i melaninës përcaktohet nga informacioni gjenetik i dikujt, të cilin ne e trashëgojmë nga prindërit tanë,” tha Stevens. “Ngjyra e syve konsiderohet një tipar ‘poligjenik’, që do të thotë se përfshihen disa gjene. Për këtë qëllim, disa variante gjenetike prodhojnë më shumë melaninë, duke çuar në një ngjyrë më të errët të syve, ndërsa variante të tjera gjenetike prodhojnë më pak melaninë, duke çuar në një ngjyrë më të lehtë të syve”, tha Stevens.
“Njerëzit shpesh pyesin pse ngjyra e syve të të porsalindurve ndryshon dhe kjo ndodh sepse prodhimi i melaninës vazhdon të zhvillohet pas lindjes”, shtoi ajo. Tiparet recesive zakonisht shprehen vetëm nëse dikush trashëgon gjenin recesiv nga të dy prindërit, ndërsa një tipar dominues i trashëguar nga vetëm njëri prind mund të maskojë tiparin recesiv nga prindi tjetër.
“Ngjyra e syve kafe konsiderohet dominuese mbi ngjyrën e syve blu, e ngjashme me përzierjen e ngjyrave”, tha Blair. Për shembull, nëse keni një ngjyrë blu dhe përzieni kafen, ngjyra që rezulton do të duket më shumë kafe se blu.
Po sikur njëri prind të ketë sy kafe dhe tjetri me sy të gjelbër, dhe fëmija ka sy blu? Si ndodh kjo?
Megjithëse ngjyra e syve kafe mendohet të jetë dominuese ndaj blusë, Stevens theksoi se ne kemi dy kopje të secilit gjen – një nga secili prind – dhe se gjene të shumta janë të përfshira në përcaktimin e ngjyrës së syve. “Kjo do të thotë se ka shumë kombinime të gjeneve që fëmijët mund të trashëgojnë nga prindërit e tyre,” shpjegoi ajo, “Imagjinoni një paletë me bojëra uji që ka blu, jeshile dhe kafe.”
A ka një prind zakonisht gjene dominuese për ngjyrën e syve dhe tipare të tjera si ngjyra e flokëve apo e lëkurës? Ngjyra e syve, flokët dhe ngjyra e lëkurës ndikohen të gjitha nga melanina, ose pigmenti që prodhon trupi ynë, tha Stevens: “Gjenet tona diktojnë llojin, strukturën dhe sasinë e melaninës. Pra, nëse një person ka gjene të ndryshme të melaninës që prodhojnë sasi të mëdha melanine, ka më shumë gjasa të kenë ngjyrën e syve, flokëve dhe lëkurës më të errët sesa dikush që ka gjene që prodhojnë më pak melaninë.”
Megjithatë, ka disa gjene që ndikojnë në ngjyrën e flokëve që nuk ndikojnë domosdoshmërisht në ngjyrën e syve dhe anasjelltas. A munden vëllezërit e motrat të kenë ngjyra të ndryshme sysh? Nëse po, pse? “Po, ata absolutisht mund të kenë ngjyra të ndryshme të syve,” tha Stevens, “do të varet nga transferimi i gjeneve që trashëgon secili vëlla apo motër.”
Modeli i trashëgimisë për përcaktimin e ngjyrës së syve është shumë kompleks. Stevens tha se ka ende shumë për të mësuar rreth gjenetikës së ngjyrës së syve. Ajo gjithashtu shtoi se ngjyra e syve nuk mund të parashikohet me siguri duke përdorur testimin gjenetik, shkruan New York Post.
