Nga Bruno Maçães
Historia më e madhe e vitit është Kina, por jo historia se si Pekini përfitoi nga izolacionizmi i Donald Trump për të dalë si lider botëror mbi tregtinë dhe klimën. Le ta quajmë këte si teoria e romancës së politikës botërore.
Realiteti është më shumë si një thriller. Kina filloi vitin me strategjinë e saj të provuar të pritjes për kohën e saj, duke lëvizur ngadalë dhe duke u mbështetur në forcat afatgjata për të anuar situatën në favor të saj. Pastaj ndodhi diçka. Ndoshta Pekini u bë i paduruar, ose ndoshta fati bëri truket e saj të zakonshme.
Sido që të jetë, historia më e çuditshme dhe më e rëndësishme e vitit ishte se si fuqia kineze u zbulua në të gjithë madhështinë e saj të mrekullueshme për herë të parë në shekuj, dhe – më e rëndësishmja – se si bota u zmbraps e shokuar.
Historia filloi në Azinë Jugore. Në qershor, trupat kineze u pikasën duke zgjeruar një rrugë në një territor të pretenduar nga Kina dhe Butani. India e perceptoi këtë si një kërcënim të drejtpërdrejtë dhe kaloi kufirin e vet për të bllokuar veprat. Javë më vonë, në skajin tjetër të vargut Himalaian, trupat nga të dy vendet u përfshinë në një betejë kinematike me gura që mund të kishte degjeneruar lehtë në diçka më serioze.
India, është e qartë tani, ndihet e kërcënuar dhe e rrethuar. Pa se si fqinji i saj i madh po merr përsipër portet strategjike në të gjithë Oqeanin Indian. Ajo pa Kinën duke hapur një bazë ushtarake në Xhibuti, dhe me plane për një bazë tjetër në Gwadar të Pakistanit. Dhe ajo ka kuptuar se Pakistani mund të kthehet shpejt në një varësi kineze.
Presidenti kinez Xi Jinping është lavdëruar përgjithësisht për mendjeprehtësinë e tij strategjik, por kjo duket shumë e ngathët. Kina mund të kishte luajtur kartën e saj indiane shumë më mirë. Por tani mund të jetë tepër vonë: Delhi ka vendosur që projekti gjeopolitik i Brezit dhe Rrugës – projekti gjeopolitik i Xi-it – duhet të kundërshtohet në mënyrë aktive dhe shqetësimet indiane ndihmuan shtytjen e Shteteve të Bashkuara në një qasje të barabartë konfrontuese. Të dy vendet tani po koordinojnë në mënyrë aktive taktikat dhe strategjinë për të bllokuar lëvizjet kineze përgjatë gjithë rrezës euroaziatike.
Deri në fund të vitit, Kina gjithashtu arriti të tjetërsojë mbështetjen e fortë që ka përfituar tradicionalisht nga brenda establishmentit të politikës së jashtme amerikane. Në këtë rast, u zgjodhen taktika të shkuara keq. Kur Trump hyri në Shtëpinë e Bardhë, ai ishte presidenti amerikan më luftarak ndaj Kinës që nga Nixon, por ai ishte gjithashtu një figurë e neveritshme në mesin e eshtablishmentit.
Përsëri, Kina mund të kishte luajtur një lojë të gjatë. Në vend të kësaj, preferoi të shijonte disa fitore të hershme mediatike, duke krijuar një mjedis ku të gjithë po kërkojnë një përgjigje ndaj Trump. Ne duhet ta shohim atë së shpejti në formën e kufizimeve të reja tregtare ndaj eksportet kineze.
Ky ishte vetëm fillimi. Në shtator, u raportua se Yang Jian, një anëtar kryesor i parlamentit nga Partia Kombëtare në Zelandën e Re, kishte një sfond të inteligjencës ushtarake në Kinë që ai nuk kishte zbuluar kur emigroi në Zelandën e Re dhe se ai kishte ndjekur lidhje të ngushta me Partinë Komuniste në Pekin.
Të ballafaquar me raste të ngjashme të ndërhyrjeve të rënda në politikën lokale, Australia po përgatit një paketë të gjerë ligjesh për ndërhyrje të huaja, të projektuara për të detyruar nivele të reja të zbulimit për njerëzit që veprojnë në favor të vendeve të tjera. Kina reagoi me zemërim – një veprim tjetër i ngathët, i cili vetëm përforcoi bindjen se aktivitetet e saj në Australi e kishin kaluar vijën nga fuqia e butë në diçka më të keqe.
Duke mos dashur të lihen pas, diplomatët kinezë të ngarkuar me Evropën arritën të mbulonin vitin me skandalet e përsëritura: censurën e botuesve akademikë britanikë; një rrëmujë me blerje të kompanive gjermane që ngritën alarme deri në Bruksel; dhe – më dëmtuese – një mbrojtje tepër të paduruar të interesave kineze nga një numër i kombeve miqësore evropiane.
Një burim në Këshillin e Punëve të Jashtme të BE-së kohët e fundit më tregoi se pengesa më e madhe për punimet rutinë të makinerisë së politikës së jashtme të bllokut ka qenë mënyra se si Greqia dhe Hungaria tani kundërshtojnë çdo vendim që mund të interpretohej si i kundërt ndaj pozitave kineze.
Si një admirues i diplomacisë kineze, nuk do ta fsheh zhgënjimin. Kina do të përballet gjithmonë me një sfidë të vështirë kur të vijë momenti i së vërtetës dhe bota të kuptoi se sa do të duhet të ndryshoj për të akomoduar një Kinë të fuqishme që vizaton vet rrugën e vet.
Por, siç thonë, nuk përballemi me faktin e vdekjes të pashmangshme duke u hedhur nga dritarja. As nuk përballemi me faktin e pashmangshëm se pjesa tjetër e botës do të të durojë fuqinë e saj duke u bashkuar me zemërimin e tyre. Deng Xiaoping tha se dikush duhet të kalojnë lumin duke ndier gurët, që do të thotë se edhe pse Kina po bëhet më e fuqishme, ajo duhet të mbetet me këmbë në tokë, e vetëdijshme për çfarë e rrethon, e matur.
Në Kinën e re, nuk ka gurë. Ndoshta nuk ka mbetur as lumi. Ekziston një tren i shpejtësisë së lartë që çanë përpara me shpejtësi para agimit./POLITICO
