Një trishtim sentimental është një zi e vërtetë që ka rrënjë të thella, madje edhe biologjike
Vetëm ata që kanë vuajtur nga dashuria, e dinë sa e fortë është dhimbja në ato momente. Është një vuajtje që përfshin gjithë qenien tonë, në trup dhe shpirt, gjë që na pengon të mendojmë, të hamë dhe të jetojmë. Pse vuajmë kaq shumë? Shkenca ka hetuar atë që ndodh në trupin tonë dhe ka zbuluar disa nga mekanizmat që nxiten kur jeta jonë sentimentale shkon keq: trishtimi që rrjedh prej saj është vendosur në shtresat më të thella të trurit tonë dhe për këtë arsye duket të jetë i lidhur me dinamikën ataviste në bazën e evolucionit të specieve tona.
Nuk e njohim më veten – Papritmas ndihemi të ndryshuar në thellësi. Ne bëhemi të zymtë, kemi ankth, biem në depresion ose histerik dhe të zemëruar. Përballemi me një gjendje shpirtërore që “nuk na përket ne” si zemërimi, dëshira për hakmarrje, rënia e vetëbesimit; ne ndiejmë dëshirën për të torturuar ish-in tonë me mesazhe dhe telefonata ose jemi të shtyrë për ta mbuluar atë me helm në rrjetet sociale. Në të vërtetë, nuk jemi më të njëjtët si më parë, prandaj është e rëndësishme që t’i tejkalojmë ndjesitë tona, por përpiqemi të mos lëmë sferën personale ose të paktën private: le t’i besojmë një personi të besueshëm dhe t’i lejojmë vetes hapësirë dhe kohë për të ndezur ndjenjat tona pa i manifestuar ato në shprehje tepër të hapura për të cilat mund të pendohemi ose të turpërohemi në një kohë të mëvonshme. Strategjia më e mirë për të dalë nga kjo gjendje dhe t’i japësh vetes kohë për ta kthyer atë faqe dhe për të ecur përpara.
Ndërkohë truri punon – Çfarë ndodh në trurin tonë kur vuajmë nga dashuria? E kanë studiuar këtë dy shkencëtarë amerikanë, psikologu dhe antropologu Helen Fisher dhe neurologu Lucy Brown. Duke iu nënshtruar rezonancës funksionale magnetike, një grup prej 15 vullnetarësh rreth 20 vjeç, te të gjithë që ktheheshin nga fundi i një marrëdhënie sentimentale të zgjatur mbi 20 muaj, shkencëtarët kanë vërejtur një aktivitet më të madh në VTA, në zonën tegmentale ventral, një zonë e trurit në të cilën qëndrojnë emocionet që lidhen me rënien në dashuri dhe kënaqësi seksuale, por gjithashtu përgjegjëse për ndjenjën e kënaqësisë që ndihet kur shuani urinë, etjen ose kur lini drogën. Nënshtruar rezonancë magnetike funksionale të imazhit të një grup prej 15 vullnetarësh rreth 20 vjeç, të gjithë veteranët nga fundi i një marrëdhënie që zgjati mbi 20 muaj sentimental, gratë shkencëtarët kanë vërejtur aktivitet të rritur në VTA, zona barkut tegmental, një zonë e trurit në të cilën ata banojnë emocionet lidhura me rënë në dashuri dhe kënaqësi seksuale, por edhe përgjegjës për ndjenjën e kënaqësisë që ju të merrni kur ju shuani urinë, etjen ose duke marrë drogë. VTA gjithashtu kryeson funksionin “shpërblim”, i cili liron dopaminën dhe kështu gjeneron një ndjenjë të mirëqenies. Hipoteza e Fisher-it është se në origjinën e “dashurisë romantike” ka një ndjenjë të “varësisë së thellë” të theksuar nga aktiviteti i këtyre rajoneve të trurit. Shkurtimisht, dashuria do të shkaktonte mekanizma të ngjashëm me ato të një droge dhe kjo do të shpjegonte pse dashuria është aq e vështirë për t’u kontrolluar dhe pse se gjeneron një ndjenjë frustrimi kaq intensive kur marrëdhënia ndërpritet.
Çështje mbijetese – Fakti që dashuria varet nga një funksion thelbësor si ai i riprodhimit shpjegon pse natyra ka vënë në vend mekanizma të tillë të thellë për të mbrojtur tërheqjen dhe lidhjen mes burrit dhe gruas. Është një instinkt i rrënjosur në speciet tona për miliona vite pasi evolucioni ka lidhur mbijetesën e specieve tona me ruajtjen e çiftit. Për të treguar se rënia në dashuri i përket thelbit të instinkteve tona origjinale qëndron fakti se ajo rregullohet nga shtresat më të thella të traktit encefalik, ku gjithashtu ndodhen qarqet e instinkteve të tjera jetësore.
Vuajmë edhe në trup – Pakënaqësia e dashurisë nuk përfshin vetëm trurin dhe shpirtin, por gjithashtu vepron në trup në një mënyrë të rëndësishme. Vuajtja e dashurisë, në fakt, manifestohet përmes dhimbjes fizike, me një seri ndjesish tipike: ndjenja e të pasurit e një zemre të plagosur ose në qendër të gjoksit, dhimbjes së stomakut, pagjumësisë, ankthit, mungesës së ndjenjës, ndjenjës së boshllëkut dhe më shumë. Kjo për shkak se sistemi nervor qendror përpunon dhimbjen fizike dhe psikologjike në të njëjtën mënyrë. Pakënaqësia e dashurisë gjithashtu mund të shkaktojë një humbje të sistemit imunitar. Sidoqoftë, rrit prodhimin e hormoneve të stresit që janë të dëmshme për shëndetin e muskujve të zemrës. Ekziston edhe një sindromë e vërtetë klinike, e quajtur “sindromi i zemrës së thyer” ose, në terma mjekësorë, “kardiomiopatia e tungut”, e cila në raste shumë të rralla, shumë të rralla, madje mund të çojë në vdekje.
Si të kuroni dhimbjen e dashurisë – Duke pasur parasysh se dhimbja e dashurisë shkaktohet nga nivele të larta të hormoneve të stresit dhe nivele të ulëta të mirëqenies, para së gjithash dopamin, një mënyrë efektive për të provuar lehtësimin është të angazhohen në aktivitete që mund të korrigjojnë këtë mungesë ekuilibri biokimike. Arma më e efektshme është që të angazhoheni në aktivitete fizike aerobike, të cilat stimulojnë prodhimin e serotoninës dhe endorfineve, uljen e kortizolit dhe dhënien e ndihmës ndaj çrregullimeve fizike. U thoni po edhe aktiviteteve që na bëjnë të zbulojmë gjëra të reja dhe të bëjmë përvoja të reja. Gjithashtu mund të jetë e dobishme për të bërë një pushim të nga gjithçka që na sjell përsëri në kujtesën e dashurisë së humbur. Me kalimin e kohës, zonat e trurit tentojnë të rivendosin ekuilibrin e tyre, dhe të njëjtat mekanizma atavikë që na kanë bërë të vuajmë aq shumë, na nxitin të shohim më tej.
