“Për Rusinë kishim të drejtë”. Nga dhomat e Parlamentit (Riigikogu) deri në rrugë, është kjo një nga shqetësimet që të përsëritin në Estoni, vendi i vogël Balltik, i cili nga dita e pavarësisë, i fituar në 20 gusht 1991, jeton me ankthin e një pushtimi të ri nga ana e Moskës.
“Nuk themi me zë të lartë dhe nuk jemi të lumtur që kemi pasur të drejtë”, tha ministri i Mbrojtjes Juri Luik, “por sigurisht sot qeveritë janë më të vetëdijshme për këtë kërcënim. Ne duhet të kujtojmë se çfarë janë të aftë të bëjnë rusët. Të jemi realistë”.
Nga raketat Iskander, të vendosura në Kaliningrad, tek lajmet e rreme, ka shembuj të shumtë. Bashkimi Europian, ku Talini ka qenë anëtar që nga viti 2004, sapo ka ndarë 5 milionë euro për të luftuar “fabrikën e zjarrit”. “Unë jam i sigurt se rusët përdorin çështjen e emigrantëve për të rritur ndarjet në Evropë”, tha ministri Luik.
Sigurisht në Estoni, e cila është pjesë e NATO-s, Moska është një lloj obsesioni. “Ne kemi vetëm tre probleme: Rusia, Rusia, Rusia”, thotë ironikisht Raul Rebane, një ish-gazetar televiziv dhe tani një ekspert për luftën propagandistike.
Por është shumë e kuptueshme nëse mendoni se në vend, 1.3 milionë banorë, 30% e popullsisë, janë rusë dhe 50% flasin rusisht si gjuhë amtare. Këtu jetojmë në gatishmëri të vazhdueshme.
Qeveria ka krijuar një forcë të vogël për të reaguar ndaj lajmeve të rreme të Kremlinit dhe po ndërton në zonën kufitare një mur të padukshëm të krijuar nga kamera infra të kuqe, sensorë nëntokësorë, qeliza fotoelektrike për të shpërndarë agjentët e dërguar nga Moska. Tashmë, sepse në dhjetë vitet e fundit në Estoni kishte 17 spiunë të arrestuar dhe të dënuar: 10 nga FSB, 5 nga Gru-ja, 2 nga Svr, shërbimi i inteligjencës ruse ndërkombëtare. Gjashtëmbëdhjetë burra dhe një grua.
Shpesh njerëzit që nuk dyshohen për ndonjë gjë. Ata shantazhohen ose binden se rreziqet nuk ekzistojnë. Andres Kahar punon për shërbimet sekrete të Estonisë. Ai i ka sytë e vegjël dhe të padepërtueshëm. PC-ja e tij ka mbyllur hyrjen drejt USB-së dhe kamera është e errësuar për të parandaluar ndërhyrje të mundshme. “Putini nuk po përgatit një pushtim tokësor, – thotë ai, – por po krijon kushtet për ta bërë këtë. Nuk ka nevojë të pushtojë vendet e treta, por t’i kontrollojë ato”. Estonia ka shumë për të mësuar nga Perëndimi për spiunazhin. Këtu u nis metoda: jepni një emër spiuni dhe turpërojeni atë. “Qasja e Estonisë është” ne të kapim, emërojmë dhe të vendosim në hatchback“, thotë Toomas Hendrik Ilves, i cili ka qenë president i vendit për dhjetë vjet deri në vitin 2016.
Shtatorin e kaluar, Deniss Metsavas, 38 vjeç, oficer i lartë në forcat e mbrojtjes të Estonisë dhe babai i tij, 65 vjeç, u arrestuan. Kapja e tyre është bërë publike dhe konsiderohet një goditje në Rusi. Metsavas ka qenë spiun për më shumë se pesë vjet, kishte qasje në planet me të cilat Estonia do t’i përgjigjej një krize dhe gjithashtu dokumenteve të koordinimit me NATO. “Kjo nuk është diçka që do të zhduket, derisa Putini të jetë në pushtet. Loja do të vazhdojë“, shpjegoi Hannes Hanso, president i Komisionit të Mbrojtjes të Riigikogut.
Në Talin, kryeqyteti i Estonisë, është memoriali i viktimave të komunizmit, inauguruar më 23 gusht. Dy mure të mëdha prej çeliku të zezë me emrat e rënë në majë formojnë një tunel në të cilin fryn era e akullt nga Deti Baltik.
Në Narva, qyteti ku Rusia është në anën tjetër të lumit, statuja e Leninit përfundoi pranë një kazani plehrash. Është ëndrra e estonezëve ta harrojnë komunizmin. Megjithatë, makthi ekziston: Narva do të jetë Krimeja e ardhshme?
