Ishulli i Fazanit, i vendosur midis Francës dhe Spanjës, ndryshon në mënyrë të çuditshme vendet dy herë në vit. Por pse?
Nga vështrimet mbi San Sebastián në Spanjë, një alpinist mund të shohë një nga shtigjet më të vjetra, më romantike dhe më biblike në botë. Pelegrinazhi Camino de Santiago kalon aty dhe është një vend i admiruar ndër shekuj.
Çdo vit, alpinistët dhe pelegrinët në distanca të gjata kalojnë aty por janë të paktë ato që dinë ekzistencën e një vendi të çuditshëm dhe të pabanuar të quajtur Ishulli i Fazanëve.
I strehuar në tokat kufitare midis Hendaye, Francë dhe Irun, Spanjë, në lumin Bidasoa që rrjedh në Gjirin e Biscay, ishulli është i secilit komb për gjashtë muaj me radhë dhe është një rekord historik i rivalitetit midis vendeve.
Parregullsi kufitare gjenden në të gjithë Europën, dhe në botë, por një ishull 200 metra i gjatë që shkëmben vendet çdo dy herë në vit është jashtëzakonisht i çuditshëm. Dhe pak, çuditërisht, dinë diçka për ishullin e fazanit.
Pía Alkain Sorondo, një arkeologe që tani drejton turne në këmbë në rajon dhe, si shumica e njerëzve në këtë pjesë të Spanjës, ajo e ndjen për detyrë të mbajë gjallë historitë e vendit bask.
“Më pëlqen të tregoj historinë e trashëgimisë sonë”, thotë Sorondo.
Ajo thotë se ka një histori mesjetare të fshehur përgjatë bregut të lumit, por shumica e njerëzve kalojnë aty pa e ditur asgjë.
“Kjo është ajo që unë po përpiqem të ndryshoj”.
Ishulli i fazanit, i mbushur me pemë, shtrihet vetëm 10 metra nga ana spanjolle e lumit dhe 20 metra nga ajo franceze. Në qendër ishte një monolit i madh, i gdhendur, që i jep vendit një ndjenjë të peshës së historisë shekullore.
“Të mësosh historinë këtu është si një zbulim”, thotë Sorondo. “Është pothuajse një ishull fantazmë”.
Gjatë historisë, ka pasur një sërë emërtimesh të ndryshme për Ishullin e Fazanëve. Si fillim, emri i sotëm “Isla de los Faisanes” në spanjisht, Faisai Uhartea në bask, Île des Faisans në frëngjisht janë një gabim.
“Nuk ka fazanë në ishullin e fazanëve”, ka thënë francezi Victor Hugo kur e vizitoi në 1843. Në fakt, ka vetëm zogj shtegtarë.
Në kohën romake, ishulli njihej si “Pausoa”, fjala baske për kalimin ose hapin. Pastaj francezët e përkthyen këtë si “Paysans”, që do të thotë fshatar, përpara se ta transformonin si “Faisans”, për fazan. Me kalimin e kohës ngeli emri Île des Faisans.
Ishulli u bë i njohur në 1648, pas një armëpushimi në fund të Luftës Tridhjetëvjeçare midis Francës dhe Spanjës, kur u zgjodh si një hapësirë neutrale për të treguar territoret e reja kufitare. Në fakt, u zhvilluan 24 samite. Njëmbëdhjetë vjet më vonë, u arrit marrëveshja e paqes e Traktatit të Pirenejve.
Për të nderuar këtë rast, u organizua një martesë mbretërore dhe, në vitin 1660, mbreti francez Louis XIV u martua me vajzën e mbretit Filip IV, Maria Theresa të Spanjës, në vendin e deklaratës. U ndërtuan ura prej druri për të lehtësuar kalimin.
Aq simbolik ishte Ishulli i Fazanit si një metaforë e paqes sa u vendos që të dy vendet të kishin “kujdestarinë” e përbashkët të territorit. Spanja do të mbajë kujdestarinë nga 1 shkurti deri më 31 korrik çdo vit, ndërsa Ishulli i Fazanit do të bëhej pjesë zyrtare e Francës për gjashtë muajt e tjerë.
